محمد میرکیانی از تیرماه پارسال با حکم مهدی فرجی مدیر شبکه دو، مدیریت گروه کودک و نوجوان شبکه دو را به عهده گرفت. او قبل از آن مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه یک بود. او کتاب‌های زیادی را برای بچه‌ها نوشته است و در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مرکز صبا و ... فعالیت داشته است. ما هم به مناسبت روز کودک و تلویزیون به سراغ او رفتیم تا بیشتر با دغدغه‌های او آشنا شویم.
*خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ وهنر: اگر موافق باشید به مناسبت روز کودک و تلویزیون گفتگوی متفاوتی با شما داشته باشم؟
- محمد میرکیانی مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دو: (باخنده) موافقم. به شرط اینکه سئوالات شما هم آسان باشد!
*چقدر خودتان را مدیر محبوبی می‌دانید؟
- شاعر می‌گوید خوش‌تر آن باشد که سر دلبران/ گفته آید در حدیث دیگران. شما خبرنگار محبوبی هستید؟
*قرار شد سئوالات گفتگو متفاوت از دیگر مصاحبه‌هایی باشد که تا به حال انجام دادید. اما قرار نشد جای من و شما تغییر کند! دلم می‌خواهد بدانم شما خودتان را به عنوان مدیر گروه کودک و نوجوان شبکه دو چقدر محبوب می‌بینید؟ و برای محبوب بودن چه کار می‌کنید؟
- مسئله این است که من مدیر هستم یا نه؟ هیچ زمانی خودم را مدیر تصور نکردم، بلکه همیشه تلاش داشتم به عنوان یک نیروی فعال فرهنگی کارم را انجام بدهم. گرچه نسبت به برخی مدیران سابقه مدیریتم در امکان مختلف فرهنگی از جمله کتاب، رادیو، تلویزیون و مطبوعات بیشتر است، اما به مدیریت علاقه‌‌ای ندارم و خودم را همیشه یک خدمتگزار می‌دانم. الان هم به عنوان مدیر گروه کودک شبکه دو نیستم، بلکه خدمتگزار بچه‌ها هستم. از سوی دیگر همه من را به عنوان یک نویسنده و یک پژوهشگر می‌شناسند.
*شما قبل از منصوب شدن به مدیریت گروه کودک و نوجوان شبکه دو همین سمت را در شبکه یک داشتید. به عنوان یک خدمتگزار فکر می‌کنید چقدر توانستید به بچه‌های ایران خدمت کنید؟
- همیشه تلاشم را کردم و در هر کاری که شروع می‌کنم با جدیت زیادی آن را ادامه می دهم. به یاد دارم وقتی به گروه کودک شبکه دو آمدم، اولین مصاحبه‌ام را با شما انجام دادم. در آن روز به شما گفتم قول می‌دهم ظرف 20 روز اتفاقات جدیدی در شبکه دو بیفتد و درست راس 20 روز برنامه "صبح بخیر بچه ها" شروع شد و برنامه‌های این شبکه متنوع‌تر شد. همیشه تصمیم من بر مبنای ظرفیت‌ها و توانایی‌هایم است و درباره کاری که می‌توانم انجام بدهم صحبت می‌کنم. علاوه بر آن به عرصه‌هایی که توانایی‌ام در آن کم است، ورود پیدا نمی‌کنم.
به همین دلیل نمی‌توانم بگویم چه قدر محبوب هستم. شما این سئوال را باید از کسانی بپرسید که با ما کار می‌کنند. واژه محبوبیت بیشتر برای هنرپیشه‌ها استفاده می‌شود و برای مدیران فرهنگی واژه های متعهد، دلسوز و تلاشگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. همیشه دلسوز نیروهایی هستم که با من کار کرده و تا حد توانم گره گشایی می‌کنم. در گروه کودک هم سعی کردم فضای نشاط آوری برای بچه ها فراهم کنم و همیشه روی این مسئله تاکید دارم. کسانی که با من کار می‌کنند، هرگز من را بد اخلاق ندیدند. ممکن است مفید نبودم، اما هیچ وقت بد خلق نبودم.
*با توجه به اینکه شبکه دو به عنوان شبکه کودک تعریف شده، فکر می کنید چقدر برای بچه ها نشاط آور بوده است؟
- در طول روز شش ساعت برنامه داریم و سعی می کنیم فضای با نشاط و متنوع برای بچه ها فراهم کنیم. در چهار نوبت برنامه داریم. "بچه ها مدرسه" از ساعت شش ربع تا هفت، "صبح بخیر بچه ها" از ساعت 9:30 تا 11:30، "عصر بخیر بچه ها" از ساعت 15 تا 17:30 و "شب بخیر بچه ها". هدف ما تهیه برنامه‌هایی است که خانواده‌ها و مسئولان تصمیم‌گیرنده برای بچه‌ها را متوجه آرمان‌های بچه‌ها کنیم تا به صورت جدی به آن فکر کنند. بچه‌ها هم از دیدن برنامه‌های گروه کودک شبکه دو لذت می‌برنند.
*این صحبت بر مبنای نظرسنجی از بچه‌ها است؟
- طبق نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا و سیما برنامه‌های گروه کودک شبکه دو جزو پربیننده‌ترین شبکه‌ها است. به عنوان مثال برنامه "صبح بخیر بچه ها" 99 درصد بیننده دارد و محبوب‌ترین برنامه خردسالان است و برنامه "عصر بخیر بچه ها" در میان نوجوانان محبوبیت زیادی دارد.
*آمار مرکز تحقیقات صدا و سیما همیشه نشان می‌دهد که همه چیز گلستان است و انحراف معیار یک تا درصد است. چرا هیچ وقت این وظیفه نظرسنجی را به مرکزی بیرون از سازمان صدا و سیما محول نکردید تا مشخص شود چقدر از این آمارها صحیح است؟
- آمار مرکز تحقیقات صدا و سیما علمی و صحیح است. کسانی که این مسئولیت را به عهده دارند کاملاً به کارشان اشراف دارند. وقتی این وظیفه به مرکز خصوصی واگذار شود حرف و حدیث هم زیاد می شود. از سوی دیگر بقیه دستگاه‌های فرهنگی مثل وزارت ارشاد، وزارت علوم و ... هم خودشان نظرسنجی می‌کنند و این مسئله مختص صدا و سیما نیست.
*چقدر به محبوبیت برنامه سازان‌تان اهمیت می دهید؟
- مسلماً خیلی اهمیت دارد. به ویژه مجریان، چون اکثر بچه ها مجریان را دوست دارند، به همین دلیل سعی می‌کنیم ضریب محبوبیت مجریان را بالا ببرم. البته با رعایت ضوابط اخلاقی، انسانی و اجتماعی. به هر بهایی نمی‌خواهم مجریان شبکه محبوب باشند.
*دنیای فانتزی بچه‌های الان با دروه 60 خیلی فرق کرده است، اما اکثر برنامه‌های کودک به برنامه‌های مجری عروسک خلاصه شده است. چقدر سعی می‌کنید با دنیای فانتزی بچه‌ها و به روز حرکت کنید؟
- بخشی از برنامه‌های کودک در دنیا مختص به برنامه‌های عروسکی است، حتی فیلم‌هایی با محوریت عروسک برای بزرگسالان تهیه می‌شود که مورد استقبال هم قرار می‌گیرد و آن هم به خاطر دنیای خیال انگیز و فانتزی عروسک است که اکثر مخاطبان با آن ارتباط برقرار می‌کنند. عروسک برای بزرگترها هم به عنوان چهره محبوب محسوب می‌شود.
بچه‌ها در سال‌های پیش از دبستان با عروسک همذات پنداری می‌کنند. از سوی دیگر تخیل در کارهای عروسک خیلی زیاد است و بسیاری از حرف‌ها را که نمی‌توان در یک برنامه به یک شخصیت واقعی زد، اما به عروسک بزنیم یا او را سرزنش کنیم. در واقع انعطاف پذیری عروسک اهمیت زیادی دارد و مجری می‌تواند خیلی حرف ها را به عروسک بزند.
*فکر نمی‌کنید بچه ها از این همه خاله و عمو در تلویزیون خسته شدند. گرچه این کار در ابتدا جذابیت زیادی داشت، اما دیگر برنامه‌های مجری عروسک برای بچه‌ها جذابیت ندارد.
- نه بچه‌ها این برنامه‌ها را خیلی دوست دارند. خاله یا عمو که بد نیست. بر مبنای ضوابط فرهنگی نمی‌توانیم افراد را به نام صدا بزنیم که این مسئله به فرهنگ‌مان برمی‌گردد. علاوه بر آن در فرهنگ شرق خانواده اهمیت زیادی دارد و همیشه خاله، عمو و عمه چهره‌های محبوب بچه‌ها هستند. ممکن است بچه ها با نحوه اجرای مجری مشکل داشته باشند، اما با اصل قضیه نه.
*تا به حال بچه‌ها درباره برنامه‌های یکنواخت مجری عروسک گلایه نکردند؟
- نه کسی ایرادی نگرفته است. اتفاقاً مجریان الان نسبت به دهه 60 خیلی متفاوت هستند. با بچه ها صمیمانه‌تر صحبت می‌کنند و لباس‌های رنگی می‌پوشند، در حالی که در آن زمان این طور نبود. الان مجریان خلا عاطفی بچه ها را پر می‌کنند. در گذشته تعداد برنامه‌های کودک کم بود، ولی امروز بچه‌ها از طریق برنامه‌های مختلف در کنار هم بودن را یاد می‌گیرند.
*چقدر سعی می‌کنید در کنار هم بودن را به بچه‌ها یاد بدهید؟
- یکی از وظایف مجریان پیگیری این مفهوم است و علت حضور خاله ها وعموها درک این مطلب به بچه‌ها است.
*آیا تا به حال پیش آمده از برنامه های موفق دهه 60 مثل "محله برو و بیا" الهام بگیرید و سعی کنید برنامه هایی با این محوریت تولید کنید؟
- در آن روزگار تعداد برنامه‌ها کم بود و رقبا هم کمتر بودند، ولی الان رقبای زیادی داریم. انیمیشن‌های دو بعدی دنیای بزرگی دارند که بسیار هم تاثیرگذار است، در حالی که در آن زمان خبری از این نوع برنامه‌ها نبود. بنابراین باید به ساختارهای جدید فکر کرد.
*فکر می‌کنید برگ برنده گروه کودک شبکه دو کدام برنامه است؟
- به نظرم همه برنامه‌ها خوب و برگ برنده شبکه دو هستند.
*یک برگ برنده انتخاب کنید؟
- انتخاب یک برنامه منجر به اختلاف می‌شود، چون هر یک از برنامه‌ها توانستند موجی ایجاد کند. "شب بخیر بچه‌ها" فرهنگ قصه‌گویی را زنده کرده و "عصر بخیر بچه‌ها" محبوب نوجوانان و شبیه هیچ برنامه‌ای نیست. "صبح بخیر بچه‌ها" ارتباط صمیمانه را به بچه‌ها یاد می‌دهد و "بچه‌ها مدرسه" به مفهوم مدرسه به شکل گسترده می‌پردازد و آداب مختلفی را آموزش می‌دهد.هر برنامه جایگاه خودش را دارد.
*درباره فیتیله چیزی نگفتید. این برنامه برگ برنده شبکه دو نیست؟
- فیتیله برنامه‌ای برای مخاطبان عام است و توانسته موفقیت زیادی هم کسب کند. این برنامه فقط مختص کودک و نوجوان نیست، بلکه روزهای جمعه خانواده را دور هم جمع می‌کند. کمترین برنامه‌ای می تواند به این توفیق برسد و از این نظر فیتیله امتیاز بالایی می‌گیرد.
*با توجه به اینکه سن شما بالا است، مسلماً برنامه خاصی در دوران کودکی و نوجوانی مورد علاقه‌تان نبوده، آیا برنامه‌ای در دوران جوانی به یاد دارید که علاقمند به دیدن آن بودید؟
- انیمشن پینوکیو را خیلی دوست داشتم.
*تا به حال شده آهنگ تیتراژ برنامه‌هایی مثل "خونه مادربزرگه" و ... را با خودتان زمزمه کنید؟
- نه. البته من موسیقی را خیلی دوست دارم، چون 17 سال در رادیو فعالیت کردم. موسیقی برنامه "قصه ظهر جمعه" را با خودم زمزمه می‌کنم. البته آواز نداشت، اما ملودی‌اش را خیلی دوست داشتم و 11 سال سردبیر این برنامه بودم.
*بین برنامه "تام و جری" و یک برنامه عروسکی تولید داخل کدام یک را برای بچه‌ها ترجیح می‌دهید؟ و فکر می‌کنید از دیدن آن لذت می‌برنند؟
- تام و جری بد نیست، اما سیری کاذب به بچه ها می دهد. گرچه وقت آنها را به خوبی پر می کند و سرگرم کننده است، اما بچه ها چیزی یاد نمی گیرند.
*پس چرا پخش می‌کنید؟
- یکی از وظایف رسانه سرگرم کردن و تفریح سالم برای بچه‌ها است. مسلماً بچه‌ها از دیدن انیمیشن "قصه ها مثل شده" خیلی از مسائل را یاد می‌گیرند. در مجموع سعی می‌کنیم آموزش همراه با سرگرمی باشد.
*شما وقتی مدیر گروه کودک شبکه یک بودید از برخی کتاب‌هایتان را برای ساخت انیمیشن و کارهای عروسکی استفاده کردید. چطور در شبکه دو این کار را انجام ندادید؟
- وقتی در مرکز صبا بودم آثار نویسندگانی همچون افسانه شعبان نژاد، هوشنگ مرادی کرمانی، محمدرضا یوسفی، مهدی آذریزدی و ... را برای تولیدات پویانمایی استفاده کردم و این طور نبوده فقط از آثار خودم استفاده کنم. در شبکه دو هم کارهای اقتباسی خواهیم داشت وجزو برنامه های آینده قرار دارد.
*تا به حال شده آرزو کنید جای یک عروسک یا شخصیت کارتونی باشید؟
-نه، اتفاق نیفتاده است.
*معمولاً کسانی که کار کودک انجام می دهند، روحیه‌شان هم کودکانه است...
- این مسئله بیشتر در بازیگران کار کودک صدق پیدا می کند تا نویسندگان، چون نویسندگان واقع گراتر هستند. البته به شخصیت کمال یکی از کتاب‌هایم خیلی علاقه دارم و شخصیتم را نزدیک به او می‌بینم. مرکز صبا هم قصه‌هایی بر این مبنا تولید کرده است.
*چقدر به بچه‌ها علاقه دارید؟ می‌خواهم ببینم این علاقه باعث شد وارد کار شدید؟
- 30 سال عمرم را وقف بچه‌ها کردم و هرگز از آنها جدا نبودم. در رادیو و تئاتر هم کارهایی برای بچه ها انجام دادم، حتی در آموزش و پرورش هم عضو مولفان کتاب بچه ها بودم. سردبیری مجله نوجوانان هم مدتی به عهده داشتم.
*فکر می‌کنید کودک درونتان زنده است؟
- بله، چون کسانی که برای بچه ها کار می‌کنند باید دوران کودکی خودشان را همراه با احساسات و عواطف شان به خوبی به یاد داشته باشند. من هم دوران کودکی ام را قبل از سه سالگی به یاد دارم، به طوری که مادرم تعجب می‌کند. ایستگاه‌های دوران کودکی و نوجوانی‌ام زیاد بود و حوادث آن روزگار را به خوبی یاد دارم و می‌توانم با آنها ارتباط برقرار کنم.
*به نظرتان گروه کودک شبکه دو در چه نقطه‌ای ایستاده است؟
- فعلاًً در مرحله گذار است، مسلماً وقتی شبکه کاملاً شبکه کودک شود اتفاقات گسترده‌ای می‌افتد.
*فکر می‌کنید تا چه زمانی در این مقام باقی بمانید؟
-هیچ وقت به مدیریت علاقه نداشتم و همیشه گفتم من مدیر نیستم. هر روز کلی فیش برداری می کنم و هر وقت هم گروه کودک را رها کنم فیش هایم را در می آورم و شروع به نوشتن می کنم. هرگز بعد از پایان مسئولیتم هم نگفتم متاثر شدم.
*و صحبت آخر
- خیلی ممنون وقت گذاشتید و سئوالاتی پرسیدید که جایی مطرح نشده بود.
------------------------------
گفتگو: فاطمه عودباشی
نظر شما