رفتار مبلغ مهمتر ازمحتوای سخنرانی/ تعداد مبلغان کمتر از نیاز جامعه است

حجت الاسلام حسین فتحی مدیر دفتر هنر و ادبیات هلال در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت خلوص به عنوان یکی از ویژگیهای سخنران مذهبی و مبلغ گفت: مهمترین نکته برای کسی که می خواهد مطالب آیینی و مذهبی بیان کند این است که خود از درون و باطن با مطلب ارتباط قلبی داشته باشد که این امر بیشترین اثرگذاری را در مخاطب خواهد داشت.

وی افزود: در سخنرانیهای مذهبی مطالبی بیان می شوند که با سرنوشت مردم مربوط هستند، از این رو سخنران باید در مرحله اول به کلام خود باور داشته باشد و پس از آن هم اگر فنون سخن و کلام را در آن لحاظ کند نتیجه عالی خواهد داشت. گاهی کسی بیان زیبایی ندارد اما چون مطلبی که بیان می کند به آن معرفت و باور دارد نقص و کاستی های بیان را پوشش می دهد و مخاطب نیز عموما از سخنران و یا سخنرانی استقبال می کند که به مطالب خود باور دارند.

حجت الاسلام فتحی در رابطه با انتخاب موضوع برای ایراد سخنرانیهای مذهبی به ویژه در ماه محرم گفت: کمال اسلام این است که برای تمام زمانها و مکانها دستوراتی دارد. طبیعتا در ماه محرم سخنران با مخاطبانی رو به رو است که عاشقانه پای منبر نشسته و دلهای آماده دارند از این رو انتخاب موضوع در چنین زمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

مدیر دفتر هنر و ادبیات هلال با تأکید بر ضرورت موقعیت شناسی توسط سخنران، گفت: سخنران باید زمان و مکان درست را برای بیان وقایع عاشورا بشناسد. امروز در حالی که دشمن تلاش می کند با ابزارهای سمعی و بصری، کتاب، سی دی و اینترنت وارد جنگ نرم شود، سخنران باید برای مقابله با چنین جنگی محور مطالب خود را روی همان نقطه قرار داده و دستورات دینی خود را در رابطه با آن بیان کند.

حجت الاسلام حسین فتحی با اشاره به ضرورت مخاطب شناسی مبلغ و اینکه هنر مبلغ این است که بداند برای مخاطب امروز خود با توجه به تمام پیشینیه های ذهنی که از وی دارد چه مطالبی را بازگو کند، تأکید کرد: ما در هیچ جایگاهی از شنیدن مسائل مربوط به احکام شرعی بی نیاز نیستیم. مبلغ هنگامی که حقایق دین را در نگاه عاشورا بیان می کند، باید چاشنی احکام را درنظر داشته باشد، حتی اگر تعداد احکام دینی که بیان می کند اندک بوده و این مسائل در نگاه عده ای پیش پا افتاده به نظر برسد.

اولویتهای محرم برای ائمه جماعات تبیین می‌شوند

حجت الاسلام حسین ابراهیمی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: مرکز رسیدگی به امور مساجد هرساله برنامه هایی برای آمادگی ائمه جماعات در آستانه ماه محرم و رمضان برگزار کرده و با پیش فرض اینکه ائمه جمعه از مهارت لازم برخوردار هستند، به عنوان پیشنهاد اولویتهای مدنظر خود را به آنها ارائه داده و به همین منظور پیش از ماه رمضان و محرم اجتماعی را از ائمه جماعات تشکیل داده و در آن جلسه به بیان اولویتها می پردازیم و ائمه جماعت نیز موارد ذکر شده را مورد توجه قرار می دهند.

وی با اشاره به اینکه مسئله سخنرانیهای دینی و مذهبی و ویژگیهای آنها در بحث تبلیغ دین جای می گیرد افزود: اطلاع از روش تبلیغ می تواند بسیاری از امور را برای مبلغ آسان کند ، ابتدا فرد مبلغ باید از نظر علمی توان لازم را داشته باشد و دیگر این که مبلغ باید مطالعه کند و اقتضای زمان و مکان مطالب خود را تنظیم کند.مبلغ باید از گفتن سخنی که استناد به جایی ندارد و مدارک لازم برای اثبات آن نیست، خود داری کند.

وی در ادامه با اشاره به ویژگی نرمش در سخنان و رفتار پیامبر گفت: خداوند می فرماید به لطف خدا تو نرمش در سخن داری و با مردم مدارا می کنی، اگر سخن نرم و ملایم نداشتی مردم از اطرافت پراکنده می شدند. پیامبر اسوه ما است و هرکاری که پیامبر و اهل بیت انجام داده برای ما حجت است. سعه صدر به عنوان تحمل مردم و مدارا کردن در این میان از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که در میان یک گروه مخاطب میزان درک و فهم ها، سطح سواد و سطح عکس العملها هم یکسان نیست، از این رو مبلغ باید با مدارا رفتار کند. پیامبر همچنین فرموده است: همانطور که خداوند لازم دانست من امر رسالت را تبلیغ کنم بر من لازم دانست با مردم مدارا کنم .

رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد در ادامه تصریح کرد: استفاده از متون قرآنی، روایات صحیح و مستند، بازگو کردن سیره بزرگان ، انبیا، ائمه، صالحان و علما از اهمیت به سزایی برخوردار است از این رو اگر سخنرانی ها با مثال برای مخاطب بیان شوند میزان اثرگذاری آن بیشتر می شود پس از بازگوکردن هر مسئله عقلانی یک مثال ارائه شود تا معقول به محسوس منتقل شود.

وی تأکید کرد: عامل بودن گویند به تمام مواردی که مخاطب را به آن دعوت می کند از همه مهمتر است و اگر چنین شرایطی به وجود نیاید گفته ها هیچ ارزشی ندارند. درصد بالایی از سخنرانیهای مذهبی امروز از شرایط گفته شده برخوردارند و اثر این سخنرانیهای چهره به چهره معجزه آسا است چرا که مخاطب با نگاه در چهره سخنران می تواند به درصد خلوص گوینده پی ببرد.

سخنرانان نیازهای مخاطبان را نمی‌شناسند

حجت الاسلام مرتضی وافی مدیر مرکز مطالعات راهبری خیمه در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با ویژگی های سخنران و سخنرانی دینی اظهار داشت: با استناد به آیات و روایات که به آیات تبلیغی مشهور است و تبلیغ دین و معارف دینی را متذکر می شده اند در می یابیم که تحصیل مقدمه تهذیب است. اگر انسان به سراغ علم می رود برای این است که ظرفیتهای علمی را در خود توسعه داده و این مفاهیم را به دیگران برساند؛ پس اگر بعد از تحصیل علم و معارف دینی تبلیغ دین نبود در حقیقت گامی ابتر را دنبال کرده ایم.

وی افزود: انسانها پیش از این که به دیگران بپردازند و مورد توجه دیگران قرار بگیرند در مسند و منظر مردم به عنوان مبلغ دینی قرار گیرند و پیش از آنکه فکر، ذهن و بیان خود را برای دیگران به کار ببرند باید خود را تقویت کنند. به نوعی در حقیقت خودسازی پیش از تبلیغ داشته باشند.

حجت الاسلام وافی همچنین تأکید کرد مسئله بعدی که در فضای تبلیغ دینی حائز اهمیت است، رعایت اصولی است که به یک تبلیغ موثر می انجامد یعنی خطابه و سخنرانی یکی از قالبهای رسانه ای تبلیغ دینی است و به علت چهره به چهره بودن با مخاطب، بسیاری از سخنرانیهای مذهبی ویژگیهایی را دارد که هنوز هم به عنوان یک رسانه موثر در فضای علم ارتباطات روز به شمار می آید.

مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه با اشاره به اهمیت شخصیت مبلغ گفت: شخصیت مبلغ در عرصه تبلیغ دینی از اهیمت بسیاری برخوردار است. مردم یک سخنران مذهبی را تنها پشت میکروفن و منبر مشاهده نمی کنند بلکه قبل و بعد آن را هم زیر ذره بین نگاه خود قرار می دهند.  توجه به مخاطب از دیگر مؤلفه های مهمی است که سخنران مذهبی باید به آن توجه کند و در این فرآیند توجه وی به نیازهای مخاطب نیز ضروری است و این امر نیازمند شرایطی است که به طور مستمر جامعه را رصد می کند تا دغدغه ها، احساسات و عواطف مخاطب را شناسایی کرده و بتواند آن را منتقل کنند.

وی با ابراز تأسف از اینکه چنین مراکزی برای ایجاد چنین ارتباطی با مبلغان داشته باشند نداریم گفت: مراکزی که از مبلغان را از نظر نیازسنجی و مخاطب شناسی پشتیبانی کنند معدود هستند. سخنران مذهبی باید به تجربیات خود و گذشتگان خود رجوع کرده و الگو برداری مثبت کنند، کسب تجربیات و انتقال تجربیات مثبت و پرهیز از تجربیات منفی را مدنظر قرار دهند. دین گریزی هایی که براثر نشستن در پای خطابه ها و بر حسب ظاهر تبلیغهای دینی در بخشی از جامعه جوان صورت گرفته باعث می شود بیشتر به عکس العمل و بازخورد مخاطبی  توجه داشته باشیم که تعداد آنها اندک نیست و برای کسب معارف دینی و احساس نیاز می کند.

 دبیر شورای فرهنگی و برنامه‌ریزی مسجد مقدس جمکران یادآور شد: دقت و توجه به عواملی که جز موانع تبلیغ به حساب می آیند. در سخنرانی های تبلیغی موانع بسیاری داریم . چه بسیار انسانهایی که ظرف تبلیغی خوبی دارند اما ظرفیت سازی برای آنها صورت نگرفته است، به علت این که سخنران، مخاطب خود را درست نشناخته بحثی را آماده می کند که به هیچ وجه شایسته آن فضای تبلیغی نیست و این امر به معنای  عدم مخاطب شناسی درست است.

مدیر مرکز مطالعات راهبردی خیمه اظهار داشت: نکته مهم این که چه باید گفت و چگونه باید گفت، اگر بنا است درباره چیزی صحبت کنیم چه مطلبی را مطرح کنیم، روحانیون باید پیش از محرم تمام مباحث و سرفصلهایی را که مورد نیاز جامعه را انتخاب کرده و روی آن کار کنند. فرمایشات مقام معظم رهبری و مراجع عظام را به عنوان کانونهای تأثیر گذار و رصد کنندگان عمیق حرکتهای فرهنگی آئینی جامعه امروز پیش از محرم مورد مطالعه قرار دهند، آن مباحث را با اولویت بندی انتخاب کرده و محور بحثهای امسال خود را را بر آن اساس بگذارند.

 45 درصد سخنرانیها مطلوب هستند

حجت الاسلام سید جواد موسوی هوایی معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: بحث تبلیغ دینی سنتی در معارف الهی ما از اهمیت بسیاری برخوردار است، به ویژه اینکه انبیای الهی بحثهای خود را به وسیله تبلیغ چهره به چهره و صحبت کردن و جا انداختن مسائل به صورت لفظی انجام می دادند که به طور قطع پس از شنیدن پیام در عمل نیز مردم آنها را عامل به گفته های خود می دیدند.

وی با اشاره به اینکه نخستین وسیله انبیا برای انتقال معارف و مفاهیم الهی سخنرانی بوده است افزود: منبر دارای عمق و ریشه بوده و از آنجا که وجه تمایزی که برای بشر می شمارند نطق است، این ابزار و وسیله اصیل به عنوان سیره انبیا مورد توجه بوده است، در قرآن نیز به کرات کلمه "قل" آمده است .

حجت الاسلام موسوی هوایی تأکید کرد که مسئله تبلیغ چهره به چهره به ویژه میان نسل جوان، بین مردم بودن و با آنها صحبت کردن تأثیر مثبت خواهد داشت، گفت: روش انتخاب و بکارگیری لغات، موضوعات، زمان و مکان و نسبت گوینده و شنونده در سخنرانیهای مذهبی حائز اهمیت است و باید توجه داشت که سخنرانی ها بر مبنای علم و بصیرت انجام گیرند، بدون منبع و مأخذ ارائه نشود.

وی همچنین با اشاره به اینکه سخنرانی باید عالمانه باشد گفت: تنها مسئله اصطلاحات مطرح نیست ،بلکه استناد به موضوعات علمی گزاره های پذیرفته شده ضروری است. همچنین انتخاب موضوع هم از اهمیت برخوردار است؛ چرا که سخنران وقتی با عموم مردم صحبت می کند، نباید یک موضوع فلسفی و کلامی را انتخاب کرده و بر آن مبنا صحبت کند اگر چنین رویکردی در پیش گرفته شد، مشخص می شود که مبلغ در علم سخنرانی و بلاغ خوب رفتار نکرده است. عالمانه رفتار کردن این است که سخنران مخاطب شناسی داشته باشد. به همین منظور ما برای اعزام مبلغ به مناطق جغرافیایی خاص به تشریح موقعیت جغرافیای فرهنگی منطقه برای آنها می پردازیم.

موسوی هموایی تصریح کرد: بصریت داشتن از علم بالاتر است، بصریت داشتن یعنی سخنران باید موقعیت سنجی کند و تشخیص دهد که دغدغه های اصلی مخاطب خود چیست. مقام معظم رهبری در این رابطه اولویتها را تعریف و تأکید کرده اند که این اولویتها باید طوری به کارگرفته شوند و طرز بیان به نوعی باشد که سخنرانی وحدت آفرین باشد.

وی در ادامه با تأکید براینکه محتوای سخنرانیها باید اهداف مشترکی چون انقلاب، تشیع، اسلام و بشریت را محور قرار دهند گفت: این محورها را هم مقام معظم رهبری و هم سایر مراجع روشن کرده اند. یکی از اولویتها تقویت امید در دل جوانان است و این امر علم ویژه می خواهد، فرد باید مطالعه داشته باشد. باید به گونه ای حرکت و اطلاع رسانی کنیم که اینها بتوانند با تجمیع اطلاعات ارائه شده افق را ترسیم کنند.

معاون آموزشی و پژوهشی سازمان تبلیغات با بیان این مطلب که به روز بودن مبلغ از اهمیت خاصی برخوردار است گفت: در بسته هایی که برای مبلغان تهیه می کنیم اطلاعات به روز را هم برای آنها قرار می دهیم. یکی از بخشهای فرهنگ ساز که می تواند این مسائل معنوی را منتقل کند روحانیون و مبلغان و مبلغات هستند. از اولویتها اصلاح الگوی مصرف است و در بسته بندی های اطلاعاتی این اولویتها برای آنها مشخص می شود و منویات مقام معظم رهبری و قصد عظیم وی از مطرح کردن این موضوع مورد توجه قرار گیرند.

وی یادآور شد: مسئله ایجاد محبت در جامعه از بسیاری ناهنجاریهای جامعه جلوگیری کرده و یکی از اولویتهای ما در امر تبلیغ همین امر است تا احساس محبت و قرابت در جامعه تقویت شود. همچنین مسئله پرهیز از خرافه گرایی و عدم صحبت درباره مسائل تا زمانی که شرع درباره آن صحبت نکرده نیز باید مد نظر قرار گیرد و تا زمانی که روایت درستی برای یک مسئله وجود نداشته باشد و مرجع تقلید برای آن فتوا ندهد به هر مسئله ای نمی توان اطمینان کرد.

وی اظهار داشت: جدا از تمام مواردی که به عنوان ویژگیهای مطلوب سخنرانی و سخنران گفته می شود رفتار مبلغ از محتوای سخنرانی وی اهمیت بیشتری دارد. در حال حاضر 45 درصد از سخنرانیهای مذهبی با ویژگیهای یادشده ارائه می شوند و هنوز راه بسیاری مانده تا به وضعیت مطلوب و وضعیتی که اهل بیت می خواهند و انسان را به عالم معنا متصل می کنند برسیم. در سخنرانیها باید خیلی از موارد رعایت شود تا آن راهکارهای اساسی را منتقل کنیم.

ترویج خرافات مانع رشد جامعه است

حجت الاسلام سید هاشم حسینی بوشهری در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با ویژگیهای سخنرانیها و سخنران مذهبی اظهار داشت: نکات متعددی باید مورد دقت و توجه سخنران مذهبی قرار گیرند که بخشی از آن مربوط به خود مبلغ است. چرا که هدف اساسی کار تبلیغ و سخنوری تأثیر گذاری در جامعه است و تنها کسی می تواند این تأثیرگذاری را ایجاد کند که از نظر فردی ساخته شده و روحیه تقوا در وی تعمیق یافته، چنین انسانی مصداق این جمله است: "سخن که از دل بر آید لاجرم بر دل نشیند".

وی افزود: نکته دیگری که برای هر سخنران و سخنور ضروری است سطح اطلاعاتی است که باید داشته باشد چرا که این شخص در جایگاه مفسر دین، مبلغ دین و مبین شریعت قرار می گیرد و براساس انتظاراتی که مردم و جامعه از این فرد دارند این فرد باید از نظر علمی توان لازم را برای رفع نیازهای علمی ، فکری ، معنوی و فرهنگی جامعه داشته باشد.

حجت الاسلام حسینی بوشهری مطالعه عمیق را برای کسی که در این جایگاه قرار می گیرد بسیار ضروری دانست و گفت: در گذشته این نکته در حوزه های علمیه مطرح بود که کسی می تواند  حقیقتا مبلغ دین باشد که در جایگاه یک فقیه، مفسر و حتی یک مرجع تقلید باشد که این مثال به علت اشرافی است که سخنران مذهبی باید در زمینه های مختلف داشته باشد.

وی تأکید کرد: مخاطب شناسی از اهمیت بسیاری برخوردار است اگر نتوانیم نیازها، سطح علمی و توقعات مخاطبان بشناسیم ممکن است بهترین سخنرانی را هم مطرح کنیم اما نتایج و دستاوردهای مثبتی نداشته باشد. اقتضائات سخنرانی برای مخاطب جوان، مخاطب تحصیل کرده و مخاطب عادی با یکدیگر متفاوت است. نمی توان سخنان حکیمانه و فیلسوفانه و سطح بالا را برای مردم عادی مطرح کرد و انتظار نتیجه مثبت داشت، این رویکرد تنها وقت گوینده و شنونده را تلف می کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ماه محرم و عاشورا و سایر مناسبتهای مذهبی نقش سخنران را گسترده تر دانست و گفت: سخنران باید در این مناسبتها دو نقش ایفا کند دوری و پرهیز از هر نوع مطلبی که بوی خرافه از آن می آید و مبرا شدن از روایت تحریف شده رویدادهای عاشورا و سایر حوادث دینی از موارد مورد اهمیت است. نقش دوم وی این است که گوینده باید با توجه به شرایط و تدبیری ویژه تلاش کند از هرگونه بدعت گذاری در مراسم مذهبی جلوگیری کند. جامعه ای می تواند به حقیقت و واقعیت برسد که  با واقعیتها سروکار داشته باشد ترویج مسائل بی پایه مانع از رشد و بالندگی جامعه می شود.

وی همچنین اظهار داشت: با توجه به تذکرهای مختلف درحال حاضر در میان مبلغان دینی برای بهبود این سخنرانی ها تصمیم گیری شده است و برنامه ریزی دست اندرکاران تبلیغ بر این اساس است که سخنرانیهای دینی با رویکردهای یاد شده حرکت کنند اما رسیدن به فضای مطلوب نیاز به زمان، روشنگری و آگاهی بخشی بیشتر دارد.

تعداد مبلغان کمتر از نیاز است

 حجت الاسلام یعقوب دیلمقانی مدیرکل تشکلهای دینی و مراکز فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با مؤلفه های یک سخنرانی مذهبی گفت: نخستین نکته که به ذهن می رسد مسئله محتوا است، محتوای سخنرانیها باید مستند بر ادله شرعی و واقعیتهای تاریخی قابل دفاع از نظر سند و دلالت باشد، محتوا باید متنوع بوده و با شیوه های هنری و تأثیرگذار بیان شود.

وی افزود: مؤلفه های دیگری که باید لحاظ شوند توسل به خصوصیات علمی، جنسی و فرهنگی مخاطبان توسط خطیب هستند، باید آداب و رسوم منطقه را در نظر گرفته و مخاطب را خسته نکرد. خود سخنران نیز باید دارای ویژگیهای خاص باشد که درمیان مهمترین آنها می توان به اخلاص و خیر خواه بودن وی نسبت به دیگران اشاره کرد.

دیلمقانی همچنین در رابطه با شاخصه های یک سخنرانی گفت: مباحث طرح شده در یک سخنرانی مذهبی باید با هدف تحکیم مبانی اعتقادی نظام به ویژه تأکید در رابطه با ولایت فقیه یعنی مقام معظم رهبری باشد چرا که امروزه مسئله ولایت فقیه یک نعمت و ودیعه بزرگ الهی است . ایجاد وحدت دینی بین اقشار امت اسلامی نیز از دیگر شاخصه های سخنرانی مذهبی است، امروزه بیش از هر زمان دیگر مسئله وحدت مورد نیاز است چرا که ناتوی فرهنگی علیه اسلام توسط دشمنان تشکیل شده است.

وی وحدت اسلامی را از جمله مباحث مهم برای مقابله با توطئه های دشمنان دانست و گفت: سخنران باید به دنبال افشاگری علیه دشمنان اسلام، زودن خرافات از چهره دین و تلاش برای معرفی چهره های خبیث استکبار جهانی و توطئه های آنها باشد. آگاهی خطیب و سخنران مذهبی از مسائل و مشکلات جهان اسلام و جریان جهانی به عنوان ویژگی به روز بودن سخنران از دیگر موارد مورد اشاره مدیرکل اداره تشکلهای دینی سازمان تبلیغات اسلامی بود که در کنار استفاده از شیوه های هنری ، مطرح کردن موضوعات متناسب با نیاز مخاطبان و همچنین استفاده از نکات و جملات ادبی مورد تأکید قرار گرفت.

حجت الاسلام یعقوب دیلمقانی تصریح کرد: خطیب باید سخنرانی را متناسب با مجلس طرح کند، پیش از مجلس سخنرانی خود را آماده کرده، از شواهد تاریخی استفاده  کند و به طور کلی سخنرانی فی البداهه ایراد نکند و همچنین برای جذابیت بیشتر جلسه زمینه مشارکت مخاطبان را نیز فراهم کند تا آنها نیز بتوانند در بحث شرکت کرده و اظهار نظر کنند.

وی به فاصله زیاد میان اهداف و نتایج سخنرانیهای کنونی گفت: این فاصله در جامعه تأثیرگذار است و آمار هم نشان می دهد که ما هنوز به اهداف تبلیغی اسلامی نرسیده ایم و با این اهداف فاصله داریم به طور کلی نمی توان همه مشکلات جامعه را به کیفیت سخنرانیها مربوط دانست، اما مسئله مهم اینجاست که  تعداد مبلغان دینی از نیاز جامعه کمتر است و حوزه های علمیه باید در این رابطه اقدام کنند.  سخنرانی دینی تنها در منبر خلاصه نمی شود، بی تردید سخنرانیهای چهره به چهره از مؤثرترین شیوه ها است اما در این رابطه نمی توان از نقش رسانه ها و آموزش و پرورش  تربیت دینی غافل شد.

"عقلانیت" مؤلفه مهم سخنرانی دینی

دکتر محمد علی آذرشب رئیس مرکز مطالعات فرهنگی ایران و عرب مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سخنران مذهبی در ارائه سخنرانی خود باید به دو نکته سطح و هدف توجه کند. سطح سخنرانیهای دینی و مذهبی باید در حد مخاطبان باشد. این مسئله در قرآن هم با عبارتی چون با مخاطبان به اندازه توان عقلی آنها سخن بگو مورد تأکید قرار گرفته است. این سخنرانیها باید به گونه ای ایراد شود که مخاطب هنگام خارج شدن از جلسه احساس کند سطح دانش وی ارتقا پیدا کرده و تکامل یافته است.

آذرشب با تأکید بر اینکه سخنرانی مذهبی باید مقصد دین را روشن کند گفت: مقصد دین " احیا " است همانطور که در قرآن از مردم خواسته شده زمانی که خدا و رسول خدا شما را برای احیا دعوت می کنند پاسخگو باشید. احیا به معنای حرکت و داشتن یک هدف والا است و به منظور صورت گرفتن این حرکت باید موانع آن زوده شده و در میان این موانع می توان به سستی که در میان انسانها به وجود می آید، باورهای غلط و یأس و ناامیدی و عدم شناخت خود اشاره کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه خطیب دینی باید در راستای رفع این موانع اقدام کند،  باورهای غلط را از بین ببرد و انسانها را به سمت حرکت و هدف والا سوق دهد گفت: از دیگر نکات مهم در این زمینه احترام سخنران نسبت به مخاطبان خود است، مخاطب باید احساس کند این سخنران چیزی خلاف عقل، احساس و عاطفه وی نمی گوید. حرمت عقلی، حرمت عاطفی و حرمت شخصیتی مخاطب باید مدنظر قرار گیرد.

وی گفت: مباحثی که طرح می شود باید احیاگر باشد، این مباحث باید براساس عقلانیت باشد، با عاطفه انسانی مغایرت نداشته باشد و همچنین باید پیوند عاطفی و احساساتی میان مخاطب و سخنران ایجاد شود. یکی از این پیوندها در اثر مراعات مسائل روانی به وجود می آید.

آذرشب همچنین یادآور شد: احساس به روز بودن دانش سخنران باید در مخاطب ایجاد شود. ارائه این سخنرانی دینی باید منعکس کننده افکار و اندیشه های رایج در جامعه باشد و این امر به صورت روانی القا کننده به روز بودن سخنران مذهبی در ذهن مخاطب است. آگاهی سخنران مذهبی از دغدغه ها و نیازهای مخاطب از دیگر عوامل تأثیرگذار در این رابطه است و این امر در برگیرنده مهارتهای مخاطب شناسی سخنران مذهبی است.

وی در رابطه با ارزیابی سخنرانی های کنونی گفت: نمی توان به طور یکنواخت در رابطه با سخنرانی های مذهبی امروز قضاوت کرد، امروز از سخنرانیهایی برخوردار هستیم که دارای شرایط خوبی هستند، اما در عین حال برخی سخنرانیهای مذهبی هم مغایر با مقصد دین هستند. برای مثال از آنجا که مقصد دین حرکت و امیدواری به آینده است، گاهی برخی سخنرانیها در مغایرت با عقلانیت قرار گرفته و خرافه گستر تلقی می شوند و حتی گاهی فاقد آن مؤلفه هایی است که انسان را به تکامل وا می دارد.