به گزارش خبرنگار مهر در اهواز، قبل از جنگ مردم با مشاغلی همچون گاومیش داری، صید ماهی، صید طیور، حصیر بافی، نی بری و کشاورزی زندگی بی دردسری داشتند و در نخلهای استوار پر محصول منطقه به راحتی امرار معاش می کردند اما با آغاز جنگ و تبدیل شدن هور به کانون عملیاتهای دو طرف جنگ، مردم منطقه مجبور به مهاجرت به سایر نقاط کشور شدند و اینگونه شد که این هور که هنوز هم مهمات عمل نکرده فراوانی در آن وجود دارد دیگر برای مردم منطقه منفعتی ندارد به غیر از معدود کسانی که هنوز با نی بری و صیادی به سختی از آن امرار معاش می کنند.
هورالعظیم که تنها باقیمانده تالابهای بسیار بزرگ بینالنهرین است در غرب استان خوزستان واقع است و به لحاظ تنوعزیستی فوق العاده غنی است و عمده منابع آبی تالاب از طریق رودخانههای کرخه، نیسان، سابله و نهرهای انشعابی تامین میشود.
پیشینه تاریخی این تالاب ها نیز بسیار مورد توجه جهانیان است، بررسیها نشان داده که این تالابها زمانی مساحتشان به دو میلیون هکتار میرسید و تقریبا یکسوم مساحت عراق را اشغال میکرد به طوری که بالاتر از بغداد شروع شده و تا شطالعرب ادامه مییافت.
هورالظعیم که یک سوم در ایران و دو سوم آن در عراق واقع شده یکی از زیستگاههای حساس و مهم پرندگان مهاجر آبزی و بومی منطقه است و حواصیل، غاز پیشانی سفید، شغال، روباه، گربه جنگلی، سمور آبی، گراز، شیر بد و انواع ماهی کپور از جمله حیات وحش منحصر به فرد این تالاب هستند.
این هور تنها تالابی است که بر اساس بررسی های کارشناسی از 100 نمره، نمره 100 را کسب کرده و هیج تالابی تاکنون چنین نمره ای را به دست نیاورده است و بیشترین تعداد پرندههای در معرض خطر در این تالاب بهسر میبرند و این تالاب از نظر حجم و انوع پرنده نیز بسیار قابل توجه است.
یکی از کارکردهای مهم تالاب، جلوگیری از طوفان شن و گرد و خاک است چراکه تالابها رطوبت آب را بالا میبرند و خشک شدن هورالعظیم چه در ایران و چه در عراق میزان وقوع طوفانهای شن را افزایش داده است و باعث شده استان خوزستان در سه سال اخیر با گرد و غبارهایی حدود 21 برابر استاندارد مواجه شود.
هوالعظیم در حال نابودی است
بخش ایرانی تالاب هورالعظیم که مساحتی شامل 64 هزار و 100 هکتار بوده است هم اکنون 29 هزار هکتار باقی مانده یعنی معادل 54 درصد مساحت این تالاب از بین رفته است.
مساحت این تالاب در کل بخش ایران و عراق در مجموع 307 هزار هکتار بوده که این مساحت در کل به 102 هزار هکتار کاهش یافته، یعنی 67 درصد آن از بین رفته است.
علتهای فراوانی برای نابودی تالاب از سوی کارشناسان ذکر شده اما مهمترین آنها بروز خشکسالیها، محدود شدن منابع آب بالا دست و استفاده از آب برای مصارف کشاورزی هستند.
واگذاری بخشی از تالاب برای فعالیتهای نفتی
در کنار تمام خطراتی که برای ادامه حیات این هور باشکوه عنوان شد، فعالیتهای نفتی و کشف میدان عظیم نفتی آزادگان که بزرگترین میدان کشف شده 30 سال اخیر ایران است نیز باعث شده بخش عمده ای از تالاب در اختیار وزارت نفت برای حفاری و تولید نفت قرار بگیرد.
بر اساس مصوبه اخیر وزیران عضو کمیسیون اقتصاد که به وزارتخانههای نفت و جهادکشاورزی ابلاغ و رونوشت آن برای سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شده است، بیش از هفت هزار هکتار از اراضی ملی واقع در دشت آزادگان برای عملیات حفاری با رعایت قوانین زیست محیطی به مدت پنج سال در اختیار وزارت نفت قرار می گیرد که پس از قطعیت استخراج نفت، بهرهبرداری از محل هر یک از چاه های استخراج نفت با شعاع 250 متر از نقطه استخراج به مدت 30 سال به وزارت نفت واگذار میشود.
با این وجود نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه از احیای این هور نا امید نیست و تاکید کرد: یکی از اهداف و رویاهای من در مدت چهار سال نمایندگی مردم منطقه، احیای هور العظیم این گنج ناشناخته طبیعت است.
هاشم سواری به خبرنگار مهر در اهواز گفت: وقتی شما گذشته این هور را مطالعه می کنید که چه مزایا و فرصتهای شغلی بی شماری را برای مردم منطقه به وجود آوده بود و وقتی از بزرگان منطقه خاطرات شیرین زندگی مردم در کنار این تالاب را می شنوید اشک در چشمانتان جاری می شود که چه شده که این شیرینی از زندگی مردم پر کشیده است.
وی ادامه داد: هور العظیم مظهر شادی و سمبل سرزندگی مردم بوده است که اکنون به دلایل مختلف در حال نابودی است، به عبارتی نابودی هور نابودی خاطرات شیرین و نوستالژیک مردان و زنان قدیمی و بخش اعظمی از تاریخ باشکوه و توام با تلاش و سرزندگی این دیار است و این می تواند بالاترین دلیل برای جدیت در احیای مجدد هورالعظیم باشد.
سواری عنوان کرد: هور قبل از جنگ یک زندگی شیرین برای مردم به وجود آورده بود و 12 هزار فرصت شغلی برای مردم ساکن در بخش ایرانی آن به ایجاد کرده بود و مردم با مشاغلی همچون صید ماهی، گاومیش داری، نی بری، صید طیور و حصیربافی چرخهای کوچک اقتصاد منطقه و خانواده گرم خود را به گردش در می آوردند اما اکنون.....
نماینده مردم دشت آزادگان تاکید کرد: اکنون جوانان منطقه بی بهره از این همه نعمتهای خدادادی هور به نگهبانی و مشاغل پیش پا افتاده در کمپهای میدان نفتی آزادگان دلخوش کرده اند که البته آن هم به صورت عادلانه ای بین آنها توزیع نشده است.
سواری افزود: اکثر مساحت تالاب به دلیل اینکه منطقه جنگی اعلام شده برای بسیاری از مردم غیرقابل دسترس است به گونه ای که شهر رفیع که قبل از جنگ دارای یک جمعیت 15 هزار نفری بود به دلیل همین محدودیتهای نظامی اکنون تنها دارای سه هزار نفر است.
وی گفت: تلاشهای خوبی برای احیای تالاب صورت گرفته که از جمله می توان به احداث یک دایک مرزی در نقطه صفر مرزی ایران و عراق با اعتباری بالغ بر 530 میلیار ریال به طول 130 کیلومتر اشاره کرد.
سواری اظهار داشت: چندی پیش نیز در مراسمی نیروهای ارتش که در منطقه مستقر بودند به دایک مرزی منتقل شدند و اینگونه مقدمات آزادسازی بخشی از تالاب برای فعالیت مردم فراهم شد.
وی عنوان کرد: امیدوارم دولت دهم توجه بیشتری برای احیای این هور که می تواند تامین کنند نیازهای اقتصادی مردم و شکوفایی منطقه شود باشد از خود نشان دهد تا زمینه ساز بازگشت شادابی به مناطق یپرامون و توسعه فعالیتهایی نظیر گاومیش داری، صید ماهی، صید طیور، حصیر بافی، نی بری و کشاورزی در این منطقه باشد.