دکتر اسدالله اطهری مؤلف کتاب "نقش مدرسه در باز تولید نظام سیاسی" در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت نقش نهادهای آموزشی از جمله مدرسه در فرآیند جامعه پذیری، گفت: مدرسه یک نظام اجتماعی است که می‌توان برای آن سه نقش و ویژگی در نظر گرفت. این سه ویژگی عبارتند از مدیریت مدرسه، معلم و شاگرد. باید توجه داشت که این سه نقش بخشی از سازمان رسمی مدرسه هستند که محیط مدرسه را نیز باید به آن افزود. در واقع محیط مدرسه همان فضای روانی-اجتماعی نظام مدرسه است که به نوعی بخش عمده شخصیت احساسی، رفتاری و فکری دانش‌آموزان را در بر می‌گیرد.
مدرسه می‌تواند نهادی برای تمرین مشارکت سیاسی و آموزش عملی مفاهیم سیاست باشد
این استاد دانشگاه تصریح کرد: مدرسه می‌تواند نهادی برای تمرین مشارکت سیاسی و آموزش عملی مفاهیم سیاست باشد. از سوی دیگر مدرسه و نظام آموزشی یکی از بخشهای کلیدی در توسعه کلان هر کشوری محسوب می‌شود. نهادهای آموزشی و پرورشی از جمله مدرسه با پرورش نخبگان، حقوق شهروندی، افزایش دانش سیاسی، هویت ملی و در نهایت افزایش سرمایه انسانی، به عنوان اصلی‌ترین عنصر پیشرفت و توسعه در دنیای امروزی مطرح هستند.
کارشناس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در پاسخ به این سؤال که چه نهادهایی در جامعه‌پذیری اولیه افراد نقش ایفا می‌کنند، گفت: باید توجه داشت که سطح آگاهی و جهت‌گیری افراد نسبت به محیط پیرامونی، معمولا در دوران نوجوانی و جوانی در دو نهاد "خانواده" و "مدرسه" تکوین می‌یابد. این دو نهاد از نقش بی بدیلی در جریان جامعه‌پذیری سیاسی و جهت‌گیری افراد نسبت به نظام سیاسی نیز برخوردارند. لذا نهاد خانواده به مثابه نخستین دستگاهی که مراحل اجتماعی شدن را در انسان به وجود می‌آورد و نهاد مدرسه به مثابه نخستین محیطی که فرد، خود را در اجتماع می‌یابد، نقش مؤثری در جهت‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی شهروندان ایفا می‌کند.
مؤلف کتاب "نقش مدرسه در باز تولید نظام سیاسی" گفت: در یک جامعه ساده کارکردهای آموزش و پرورش عمدتا از طریق خانواده، با مشارکت فرد در فعالیت‌های گوناگون گروه اجتماعی صورت می‌گرفت و نهاد جداگانه‌ای برای آموزش وجود نداشت؛ در "جامعه پیچیده" امروز، با گسترش شهرنشینی، توسعه صنعتی و دگرگونی‌های مختلف، اقتدار و نفوذ خانواده‌ها برای ایفای وظایف پیچیده آموزش و پرورش تنزل یافته و وجود نهاد خاصی به نام آموزش رسمی یا مدرسه ضرورت پیدا کرده است.
در عصر حاضر آموزش و پرورش می‌خواهد قدرت انطباق انسان با تغییرات مداوم محیط را تقویت کند
وی افزود: علاوه بر این، کارکرد نظام آموزشی نیز در گذر زمان و با گسترش ارتباطات و رسانه‌ها تغییر یافته است. اگر در دوران سنتی، وظیفه آموزش و پرورش انتقال گذشته به آینده و هدف آن تربیت نوجوانان و جوانان برای حفظ میراث گذشتگان بود، در عصر حاضر آموزش و پرورش می‌خواهد قدرت انطباق انسان با تغییرات مداوم محیط را تقویت کند و جامعه را برای تغییرات آینده آماده سازد.
وی یادآور شد: در این چارچوب، چنانچه مدرسه به مثابه مهمترین نهاد نظام آموزشی، توان باز تولید نظام سیاسی و ارزشها و هنجارهای متناسب با آن را از دست بدهد، حکومت را با بحرانهای مشروعیت، مشارکت و هویت مواجه خواهد کرد.
نهاد آموزش و پرورش در ایران می‌تواند نقش برجسته و مهمی در فرآیند جامعه پذیری ایفا کند
اطهری در پاسخ به این سؤال که اهمیت بررسی نقش مدرسه در جامعه‌پذیری در ایران چیست، گفت: نهاد آموزش و پرورش در ایران، نهادی است با یک میلیون و صد هزار نفر معلم و کارمند و حدود 15 میلون دانش‌آموز که در بیش از 150 هزار آموزشگاه به تحصیل اشتغال دارند. لذا این نهاد می‌تواند نقش برجسته و مهمی در فرآیند جامعه پذیری بازی کند.
نظر شما