به گزارش خبرنگار دانشگاهي خبرگزاري "مهر" دكتر هادي خانيكي در جلسه اول اين سخنراني با طرح مفهوم گفت وگو و تفاوت آن با شبه گفت وگوها مانند ارتباط ، بحت ، صحبت و ... اين مفهموم را از نظر تاريخي ، ادبي و ديني بطور مختصر بررسي كرد وگفت : گفت وگو هرچند واژه اي مشترك در فرهنگ هاي مختلف بوده است اما در طي تاريخ دچار تحول معنايي شده است . وي با اشاره به مفاهيم امروزي گفت وگو تاكيد كرد بايد به مفهوم جديد گفت وگو توجه كنيم و آن اين است كه گفت وگو جست وجويي است براي فهم و ارتباط افزون تر انساني كه محصول دنياي جديد است .
وي در دومين جلسه سخنراني خود به مقوله دانشگاه پرداخت و امكان و امتناع از گفت وگو در دانشگاه را بررسي كرد .
وي با اشاره به اين كه منظور از دانشگاه نهاد دانشگاه است ، ده ويژگي را براي اين نهاد برشمرد و گفت : اولين ويژگي، انديشه دانشگاه در گذر تاريخ است . وي دانشگاه را به سه نوع دانشگاه در جامعه سنتي ، دانشگاه در جامعه صنعتي ودانشگاه در جامعه اطلاعاتي و فراصنعتي تقسيم بندي كرد و افزود : معمولا در جوامع در حال توسعه آن چه كه دچارش مي شوند تداخل اين سه نوع دانشگاه است و آن چه امروز ما به عنوان دانشگاه با آن مواجه هستيم تركيبي از اين سه دانشگاه است و خود اين تركيب كاركردها و نقش هاي دانشگاه را محدود مي كند .
معاون فرهنگي وزير علوم دانشگاه در جامعه سنتي را از ديدگاه تاريخي نهادي دانست كه از درون نهاد هاي ديني برمي خيزد ، يعني در اين جوامع آموزش با دين آميخته است كه در مشرق زمين و اروپا مي توانيم نمونه هاي آن را ببينيم . مثلا در شكل گيري دانشگاههاي كهن مانند آكسفورد ، سوربن و فلورانس اين جريان ديده مي شود .
وي كاركردهاي دانشگاه در جامعه سنتي را آموزش در خدمت علم ، زهد و پارسايي و تربيت نخبگان جامعه دانست و افزود : اين نوع از دانشگاه براي همه اقشار جامعه نيست و عده كمي دسترسي به اين نوع دانشگاه دارند و اين نوع از دانشگاه اساسا نظري است .
وي در تعريف دانشگاه در جامعه صنعتي گفت: با پيدايش جامعه صنعتي نقش دانشگاه تحول يافت و دانشگاه به سمت آموزشهاي حرفه اي رفت كه اين جريان از قرن دوازده ميلادي در اروپا شكل گرفت .
وي دانشگاه در جامعه صنعتي را تقاضا محور خواند و گفت : اين نوع دانشگاه التزامي دروني براي پاسخگويي به جامعه دارد .
وي دانشگاه در جامعه فراصنعتي يا جامعه امروزي را مبتي بر دو عامل اطلاعات و نيروي انساني ماهر و دانش آموخته دانست و گفت : تحولي بنيادي در نقش ها و كاركردهاي آموزشي اين نوع دانشگاه ايجاد شده است و در واقع اين نوع دانشگاه به عنوان رقيبي براي ديگر نهادهاي اجتماعي عمل مي كند و ديگر اين كه در جامعه فراصنعتي ديگر دانشگاه كانون نخبگان نيست بلكه نخبگان به صورت شبكه اي در جامعه ايفاي نقش مي كنند .
هادي خانيكي افزود: امروزه دانشگاه نهادي متشكل از اين سه جز است و اين پديده خود به خود به عنوان ويژگي دنياي گذار چالش هايي را پيش روي ما قرار مي دهد .
وي افزود : جامعه جديد متشكل از گروه هاي اجتماعي است كه داراي پاره فرهنگهاي متعدد و متعارض است كه خود اين پاره فرهنگ ها هم بايد داري نظرات متفاوت باشند .
معاون فرهنگي وزير علوم با اشاره به سه كاركرد آموزشي ، پژوهشي و جامعه پذيري دانشگاه گفت: جامعه پذيري روش ها وبرنامه هايي است كه موجب باز توليد وحفظ نظام هاي ارزشي جامعه مي شود .
وي با اشاره به ارزشها و هنجارهاي علم مدرن گفت : اين ارزشها چهار كاركرد در آموزش و پژوهش دارند كه مي توان گرايش به عام گرايي در مقابل خاص گرايي ، اشتراك گرايي در مقابل فرد ، بي طرفي عاطفي در مقابل جهت گيري عاطفي و شك سازمان يافته را از اين جمله دانست . خانيكي تاكيد كرد اين هنجارها به كاركرد جامعه پذيري هم تسري مي يابند .
وي درباره موقعيت چالش برانگيز دانشگاه گفت : در جامعه اي مانند ايران كه ايجاد دانشگاه اتفاقي جديد و ناشي از عوامل بيروني بوده است توافق بر سر كاركردهاي دانشگاه مشكل است چون بين اين دانشگاه و ارزش هاي حاكم بر آن با ارزش هاي حاكم بر ساير نهاد هاي اجتماعي ، سياسي ، فرهنگي و اقتصادي پيوند متقابلي بوجود نيامده است .
وي افزود: در اين زمينه با دو ديدگاه مواجه هستيم اول اين كه ارزش هاي جامعه بايد بر دانشگاه هم حاكم شود و ديگر اين كه ارزش هاي علمي كه در دانشگاه وجود دارد بايد در جامعه تسري يابد .
هادي خانيكي افزود : اين تقابل دانشگاه و جامعه هم چالش برانگيز است .
وي همچنين گفت : كاركرد هاي گفت وگويي دانشگاه را بايد با ميزان آمادگي نهادي هاي سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي جامعه براي گفت وگو سنجيد ، اگر در درون دانشگاه گفت وگويي نيست در جامعه هم گفت وگويي نخواهد بود و برعكس . همچنين تحول در دانشگاه به تحول در جامعه وابسته است .
هادي خانيكي درباره حدود و امكان جامعه پذيري دانشگاه گفت : جامعه پذيري دانشگاه سه هدف دارد؛ اول اين كه ارزشهاي علمي وآكادميك را در جامعه اشاعه دهد ، دوم اين كه ارزش هاي عام اجتماعي، سياسي و فرهنگي جامعه و ارزشهاي و هنجارهاي كمك گفتاري را در درون خود اشاعه دهد .
وي سومين هدف جامعه پذيري دانشگاه را چالش برانگيز دانست و گفت : اگر بخواهيم هنجاري كمك گفتاري گرايش يا سليقه سياسي خاصي را در دانشگاه اشاعه دهيم هم در كاركرد هاي آموزشي و پژوهشي دانشگاه اخلال ايجاد مي كند و هم جامعه پذيري دانشگاه مختل مي شود .
وي با اشاره به اين كه دانشگاه را نمي توان در يك محدوده خاص زماني تعريف كرد گفت : گفت وگويي شدن بايد براساس ارزشهاي عام اجتماعي نه ارزشهاي خاص شكل بگيرد .
هادي خانيكي درباره تفاوت نگاه سنتي و مدرن به دانشگاه گفت : در تعريف سنتي دانشگاه برتر از جامعه است و ماموريت حل بحران ها را دارد ولي در نگاه مدرن دانشگاه هم مانند ساير نهادي جامعه ضعف هاي و قدرت هاي خاص خود را دارد .
معاون فرهنگي وزير علوم درباره نقش دانشگاه هاي جديد گفت : دانشگاه جديد نمي تواند تافته جدا بافته از جامعه باشد و حضور همه گرايش هاي موجود در جامعه از سنتي ترين تا مدرن ترين را در آن مي بينيم .
وي درباره نسبت ميان دانشگاه و نظم اجتماعي گفت : دانشگاه هم به هرم قدرت متصل است و هم به طبقات متوسط جامعه و هم نقش قدرت را بازتوليد مي كند وهم نقش طبقات اجتماعي و دربرنامه ريزي هاي بگونه اي عمل مي شود كه دانشگاه حلقه وصل ميان قدرت و جامعه باشد .
معاون فرهنگي وزير علوم افزود: معمولا قدرت هاي متمايل به برقراري نظم در جامعه اند و طبقات متوسط ميل به تغيير دارند و اساسا دانشگاه نهادي آرام است و در دانشگاه نمي توان به سراغ تحولات سريع رفت .
وي افزود : اگر دانشگاه را يك نهاد عقلاني بدانيم در بحران ها ممكن است اين نهاد تسكين و تخفيف ايجاد كند و خلاء نهادهاي مدني و دولتي را پر كند واين نقش دانشگاه بسيار مهم است .
وي با اشاره به اين كه آموزش موجود در دانشگاه آموزشي يك طرفه و استاد محور است ، گفت: اين نوع آموزش دانشجو را منفعل بار مي آورد و لازم است كه اين نوع آموزش به اموزشي دوطرفه و هوشيار تبديل شود كه پرسش وپاسخ توليد مي كنند و دانشجوي منفعل را به دانشجوي فعال تبديل مي كند و براي گفت وگويي كردن دانشگاه بايد در نظام آموزشي تحول ايجاد كرد .
هادي خانيكي همچنين به آزادي علمي واستقلال دانشگاه ومسئله جهاني شدن علم ودانشگاه اشاره كرد و افزود: با بررسي شاخص ها و ويژگي هاي ياد شده مي توان درباره گفت وگويي بودن يا نبودن دانشگاه در جامعه اظهار نظر كرد .
جلسه پاياني سخنراني دكتر خانيكي درباره كاركردهاي گفتگو دانشگاه عصر چهارشنبه هفته آينده برگزار مي شود .
نظر شما