آثارتاریخی خراسان‌جنوبی دراختیار ادارات / استانداری در ارگ کلاه فرنگی!

به گزارش خبرنگار مهردر بیرجند، اصالت و قدمت هر شهر و دیار را می توان از شناسنامه بناهای تاریخی موجود در آن منطقه  ارزیابی کرد خراسان جنوبی نیز از مناطق  تاریخی بکر و دست نخورده این سرزمین پهناور محسوب می شود که از اماکن تاریخی زیبا و منحصر بفردی برخوردار است.

به جرات می توان گفت  تنها درصد کمی از این ابنیه در معرض دید عموم قرار دارد و تعداد زیادی از افراد حتی یک بار هم این اماکن زیبا را از نزدیک ندیده اند و این در حالیست که بر روی تابلو های ورودی این بنا ها کاربری متفاوتی با آنچه امروز مورد استفاده قرار می گیرد، قید شده است.

باغ و عمارت رحیم آباد یا معاونت میراث فرهنگی خراسان جنوبی؟

یکی از این بناها باغ و امارت رحیم آباد است که در زمره یکی از اصیل ترین آثار ملی قرار دارد و به عنوان یک باغ ایرانی در فهرست آثار ملی با شماره  2707 به ثبت رسیده است.

این بنا که در حال حاضر در اختیار معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری استان قرار دارد در سال 81 با کاربری فرهنگی مرمت شده ولی در حال حاضر  می توان گفت هر نوع استفاده ای به غیر از استفاده فرهنگی از این بنا به عمل می آید.

استفاده از اتاق های زیبای این بنا به عنوان دفتر مدیران و کارمندان این نهاد جلوه نا زیبایی به این بنا داده و زمینه تخریب بنا را فراهم کرده است.

طی چند سال گذشته تنها بخشی از ضلع جنوبی باغ رحیم آباد به سفره خانه سنتی تبدیل شده بود و تحت عنوان باغ ارم پذیرای افراد بود که متاسفانه چند سال است که شاهد تعطیل شدن این مکان نیز هستیم.

در حالی که این بار بدون هیچ چون و چرایی میراث فرهنگی به عنوان حافظ ابنیه تاریخی، خود تیشه بر ریشه یکی از اصیل ترین باغ های بیرجند زده است ولی مسئولین این سازمان حاضر به ارائه پاسخ قابل قبولی در این خصوص نشدند.

علاوه بر  استقرار این  سازمان در عمارت زیبا و منحصر به فرد رحیم آباد پروژه بزرگ ساخت بنای استانداری در حریم درجه یک این بنا تهدید بزرگی برای آن به شمار می رود ولی متاسفانه هیچ یک از مسئولین ترتیب اثری به شکایات و پیگیری های میراث فرهنگی ندادند و این بنا در 7 طبقه در مجاورت باغ رحیم آباد در حال ساخت است.

تبدیل شدن موزه کشاورزی به واحد مزرعه دانشکده کشاورزی بیرجند

یکی دیگر ازاین ابنیه تاریخی زیبا باغ و عمارت امیرآباد است که در حال حاضر در اختیار دانشکده کشاورزی قرار دارد و به عنوان واحد  مزرعه این دانشگاه مورد استفاده دانشجویان قرار می گیرد.

در ابتدای ورود به این باغ که به نظر می رسد در گذشته از زیبایی خاص و منحصر بفردی برخوردار بوده است  تابلویی نصب شده که بر روی آن سال شروع مرمت بنا را 75 قید کرده و کاربری پیشنهادی آن را موزه کشاورزی معرفی کرده است.

این در حالیست که مرمت آن چند ماهی بیشتر نیست که آغاز شده  و نه تنها از آن به عنوان موزه کشاورزی استفاده نمی شود بلکه هیچ کاربری عمومی ندارد  و تنها در اختیار دانشکده کشاورزی قرار گرفته است و این مرکز آموزشی بدون هیچ  توجهی به اصالت این بنای زیبا  تنها از آن به عنوان مزرعه ای برای آموزش دانشجویان خود استفاده می کند  و چه بسا همین افراد آسیبهای جدی به این بنا وارد کرده اند .

گفتنی است تنها قریب به یک  سال است که مرمت این بنا آغاز شده و از آنجایی که میراث فرهنگی به خبرگزاری مهر پاسخ نمی دهد از برنامه احتمالی این سازمان در خصوص کاربری بنا اطلاع درستی در دست نیست .

این باغ مربوط به دوره قاجاریه بوده و به دلیل ارزش تاریخی و به خاطر عناصر زیبای معماری آن در فهرست آثار ملی  با شماره 1969 به ثبت رسیده است.معماری اصیلی که هیچ گاه در معرض دید عموم قرار نگرفته است.

مردم از دیدن کلاه فرنگی بی نصیبند

به گزارش مهر ، یکی دیگر از بناهای تاریخی و زیبای شهرستان بیرجند ارگ کلاه فرنگی است که در حال حاضر در اختیار بزرگترین ارگان سیاسی استان یعنی استانداری قرار دارد و پیش از آن نیز در اختیار فرمانداری بوده است که برای وارد شدن و بازدید از آن باید از چندین صافی عبور کرد و این کار بدون مجوز رسمی امکان پذیر نخواهد بود علاوه بر اینکه هر کسی اجازه این کار را پیدا نمی کند.

در حال حاضر ساختمان مرکزی یا همان ارگ کلاه فرنگی در اختیار واحد روابط عمومی و بین الملل استانداری قرار دارد و از قسمت حوضخانه آن که از معماری زیبایی نیز برخوردار است در اقدامی غیر منصفانه به عنوان  انبار روابط عمومی این ارگان دولتی استفاده می شود و سایر اتاقهای این بنا  نیز به عنوان خوابگاه محافظین استاندار و انبار استفاده می شود.

این بنا در خیابان شهید مطهری بیرجند قرار دارد و از بناهای شاخص این شهرستان محسوب می ‌شود. ارگ کلاه فرنگی به شکل زیگورات ساخته شده است. از شش طبقه آن دو طبقه کاربری دارد و بقیه طبقات برای شکل بخشی بنا ساخته شده‌ اند. با توجه به شیوه معماری به ویژه در طبقه همکف قدمت این بنا به اواخر دوره زندیه و اوایل قاجار نسبت داده می ‌شود. این بنا به حسام ‌الدوله امیر معصوم خان خزیمه از حکام محلی بیرجند در دوره قاجار تعلق داشت و از این رو به ارگ حسام‌ الدوله معروف بود. بعدها به سبب سبک معماری مطبقش به ارگ کلاه فرنگی معروف شد.

بی مهری حافظان میراث فرهنگی در حق عمارت اکبریه 

چهارمین بنای زیبای بیرجند باغ و عمارت اکبریه است که در حال حاضر اگرچه از بخشی از آن به عنوان موزه استفاده می شود ولی می توان گفت بخش بزرگی از آن در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی قرار دارد .

این مجموعه شامل باغ، عمارت، سر در ورودی، اصطبل، حمام، خمخانه بخش اداری، تالار تشریفات، استخر و غیره  مریوط به دور صفویه می ‌باشد. جالبترین بخش مجموعه بخش مرکزی آن است که در دو طبقه ساخته شده و هم اکنون به عنوان موزه مردم شناسی و موزه باستانشناسی استفاده می شود. این مجموعه دارای تزئینات مقرنس، گچکاری و آیینه ‌کاری در داخل و آجرکاری در نمای خارجی می ‌باشد.

متاسفانه بی مهری مسئولان و سازمان میراث فرهنگی در حق اماکن تاریخی بیرجند و به طور کلی استان خراسان جنوبی باعث عدم آشنایی مردم به ویژه جوانان با تاریخ این استان شده و عدم استفاده عمومی از این بنا ها جذب گردشگر به این استان را به حد اقل رسانده است.

اگر چه از این قبیل بناها در بیرجند کم نبوده و اکثر آنها در اختیار دولتی ها قرار گرفته است ولی به نظر می رسد زیباترین ابنیه شهر در اختیار نهاد های مذکور قرار دارد و هیچ کس به فکر میراث ماندگار این دیار فرهنگی نیست.

خبرگزاری مهر آماده انعکاس توضیح و نظرات مسئولان ذیربط در این خصوص است.

..............................

گزارش : فاطمه زیراچی

عکس: مرضیه ذاکری