به گزارش خبرنگار مهر، دومین نشست اقتباس در نمایشنامه‌های عروسکی با حضور ایوب آقاخانی و علی‌اصغر دشتی یکشنبه 27 دی‌ماه در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد. در ابتدای این نشست آقاخانی درباره تعریف اقتباس گفت: کلمه اقتباس یعنی پاره آتش گرفتن، نورآوردن و مفاهیمی شبیه به این.
وی افزود: هر گونه تأثیر پذیرفتن از اثر از پیش موجود به ویژگی‌های متعین و انتقال ویژگی‌ها آن به صورت متغیر و تبدیل آن به اثر دیگری اقتباس است. هر اثر عروسکی به ویژه در ایران اقتباسی است. هنوز اثر اورژینال عروسکی نداریم که ماندگار باشد. اما اقتباس شیوه‌هایی دارد که فرآیند آن را دچار مشکل می‌کند.
دشتی اقتباس را موضوع خوبی برای نمایش عروسکی دانست : بسیاری از هنرمندان تئاتر عروسکی ایده‌پرداز و کارگردان هستند. منابع مکتوب عروسکی کمتر داریم که بتوانیم به آن تکیه کنیم. اکثر اجراهای خوب عروسکی اقتباسی بوده‌اند. در کمتر دانشگاهی مبانی نمایشنامه نویسی عروسکی آموزش داده می‌شود.
آقاخانی ضمن ابراز تأسف از ضعف سیستم آموزش دانشگاهی خاطرنشان کرد: اقتباس پدر درام نویسی است. نخستین نمایشنامه‌های یونان باستان اقتباسی هستند. اما این به معنای آن نیست که به طور کامل به سمت اقتباس برویم و به خلق اثر اورجینال نپردازیم. فرقی میان اقتباس برای تئاتر عروسکی و انسانی وجود ندارد و مهم شناخت موادی است که از آن استفاده می‌کنیم.
نویسنده نمایشنامه "ماه پیشونی" با اشاره به انواع اقتباس گفت: سه نوع اقتباس داریم که اولین نوع آن انتقالی است. اقتباس انتقالی تمام ویژگی‌های متن اصلی را دارد و به آن وفادار است. دومین اقتباس، اقتباس تفسیری است که در آن بسط دستمایه اتفاق می‌افتد. اما سومین اقتباس یعنی اقتباس قیاسی آزادترین اقتباس است و تنها از منبع اولیه الهام می‌گیرد.
دشتی در ادامه نشست انتخاب نوع اقتباس را در هنگام اقتباس بسیار مهم دانست و گفت: در برخورد با مصرف کننده می‌توانیم فرآیند کار را توضیح دهیم. اما در حوزه تولید نمی‌توان خیلی خط‌کشی شده عمل کرد. گاهی شکل و شیوه اجرایی برای آن گروه اهمیت دارد و بر اساس شیوه است که متن انتخاب می‌شود. این شیوه، شیوه غلطی نیست بلکه تجربه شده و موفق بوده است.
آقاخانی در بخش دیگری از دومین نشست اقتباس در نمایشنامه‌های عروسکی بازگذاشتن تعاریف هنری را باعث بروز حضور غیرمتخصص دانست : ما با این کار ارزش هنر و دانش خود را کم می‌کنیم. کار هنری تعریف‌پذیر است اما خلق تعریف شدنی نیست. گریز از دانش مشکل تئاتر ایران است.
سپس دشتی در برخی شرایط اقتباس کردن را باعث اثبات موجودیت گروهی جوان و ناشناخته دانست زیرا گروه به واسطه اثر اقتباسی که شهرتش از گروه بیشتر است می‌تواند توانایی‌های خود را نشان دهد. آقاخانی در ادامه تنها دوست داشتن یک اثر را امری کافی برای اقتباس ندانست زیرا احتمال دارد اثر مورد نظر ویژگی‌های لازم و بضاعت‌های دراماتیک شدن را نداشته باشد. آقاخانی دانش لازم هنرمند را امری ضروری برای تشخصی ظرفیت‌های دراماتیک یک اثر دانست.
دشتی در بخش دیگری از سخنان خود دشوارترین اقتباس را اقتباس تئاتر برای تئاتر دانست و گفت: چون اثر اولیه قدرتمند است، وقتی می‌خواهیم دوباره آن را برای تئاتر اقتباس کنیم کار بسیار دشواری است زیرا مدام با اثر اولیه قیاس می‌شود.
وی درباره ریشه‌های اقتباس در ایران گفت: ریشه اقتباس در ایران در اشکال سنتی نمایش ما است. تعزیه‌خوانان و نقالان ما دست به اقتباس زده‌اند.
نظر شما