سهم نداشته لرستان از خوشه های صنعتی

 به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، یک خوشه صنعتی مجموعه ای از بنگاههای تجاری و غیرتجاری متمرکز در یک مکان جغرافیایی در یک منطقه اقتصادی را شامل می شود که برای تولید یک یا چند محصول نهایی مشابه و مرتبط برای کسب صرفه های اقتصادی بیرونی با یکدیگر ارتباطات عمودی و افقی برقرار نموده و ضمن رقابت با یکدیگر در بسیاری از موارد همکاری جمعی و اقدامات مشترک دارند.

ارتباط درونی این بنگاهها کاهش دهنده هزینه ها و تسهیل کننده؛ دسترسی به نهاده ها، دانش و فناوری تولید ، بازارهای فروش و تأمین نیازهای مشتری خواهد بود.

از حدود سه دهه پیش این الگوی منطقه ای سازماندهی صنایع کوچک و متوسط در نقاط مختلف جهان در رشته های متعدد صنعتی پیاده شده است که از نتایج آن می توان به جهانی شدن اقتصادی محلی، افزایش درآمد سرانه آنها، ایجاد اشتغال و رشد و توسعه درون زای مبتنی بر توانمندیهای این مناطق اشاره کرد.

به علاوه از دیگر مزایای این الگوی سازماندهی صنایع، هدفمند بودن، هر چه تخصصی تر شدن و اقتصادی تر بودن خدمات و پشتیبانی ها از صنایع مجتمع در خوشه است.

یکی از دلایل اقبال طراحان استراتژی توسعه صادرات در دهه اخیر به ایجاد خوشه های صنعتی، نقش انکارناپذیر آنها در افزایش رقابت پذیری است.

امروزه موضوع افزایش بهره وری مهمترین عامل افزایش دهنده مزیت رقابتی است و کشورهای صادرات گرا نیز از این طریق در پی کسب سهم بیشتری از بازار جهانی بر آمده اند.

وقتی خوشه صنعتی به مرحله بلوغ می رسد، مقیاس تولید به طور فزاینده افزایش می یابد و هر بنگاه واحد کوچکی از شبکه تولید بزرگ می شود. این ایده مناسبی برای افزایش قدرت رقابت پذیری بنگاه کوچک و متوسط مقیاس است و خوشه ها به واسطه استفاده از صرفه ها و عوارض خارجی مثبت اقتصادی به آسانی می توانند در زنجیره ارزش افزوده و تجارت جهانی قرار بگیرد.

به نوعی خوشه های صنعتی و خوشه های صادرات گرا می توانند خلاءهای موجود در زمینه "صادرات کالاهای مورد پذیرش در بازارهای های جهانی" را پر کنند.

این در حالی است که توسعه خوشه های صادراتی نیز یکی دیگر از برنامه های محوری دولت نهم و در پی آن دولت دهم است به طوریکه مسعود میرکاظمی وزیر وقت بازرگانی دولت نهم در حاشیه سفر دوم هیئت دولت به لرستان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار مهر اظهار داشت: یکی از برنامه های این وزارتخانه توسعه خوشه های صادراتی است.

وزیر همچنین از کمک این وزارتخانه به توسعه خوشه های صادراتی در لرستان خبر داد و یادآور شد: این استان قابلیت آن را دارد که در زمینه عسل و محصولات هسته دار نیز در عرصه جهانی شناخته شود.

وزیر بازرگانی بر ضرورت تشکیل پایانه های صادراتی در لرستان تاکید کرد و بیان داشت: ایجاد پایانه های صادراتی می تواند به تشکلها و خوشه های صادراتی کمک کند تا محصولات خود را در آنجا عرضه کنند.

مهدی غضنفری وزیر بازرگانی دولت دهم نیز توسعه خوشه های صادراتی را یکی از برنامه های در دستور کار دولت می داند و البته معتقد است که خوشه‌های صادراتی در مراحل تولید محصولات هیچگونه دخالتی نداشته و فقط مراحل فروش در بازارهای هدف فراملی را پوشش می‌دهند.

به هر حال در حال حاضر خوشه های صنعتی در 17 استان کشور یا شکل گرفته اند و یا مراحل مطالعه آنها به پایان رسیده است. جدول زیر سهم استانهای مختلف از خوشه های صنعتی را نشان می دهد که نام لرستان را نمی توان در میان آنها پیدا کرد.

لرستان با وجود قابلیت های بی نظیر در زمینه تشکیل خوشه های صنعتی و صادرات گرا تاکنون توفیقی در این زمینه نداشته است.

معاون صنایع کوچک شرکت شهرک های صنعتی استان لرستان در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: وزارت صنایع در سالهای اخیر رویکردش برای توسعه صنعت با تاکید بر مزیت های نسبی هر منطقه است.

فرشاد کوشکی با اشاره به وضعیت استان لرستان در این زمینه عنوان کرد: در حال حاضر خیلی از خوشه ها در کشور شکل گرفته است ولی در میان 49 خوشه صنعتی که در سطح کشور به مرحله پیاده سازی رسیده لرستان عقب مانده است.

وی با تاکید بر ضرورت شناسایی مزیت های نسبی استان برای تشکیل خوشه صنعتی، عنوان کرد: خوشه به مجموعه صنایعی گفته می شود که در یک منطقه متمرکز شده اند و دولت کار ساماندهی این خوشه ها را بر عهده دارد.

معاون صنایع کوچک شرکت شهرک های صنعتی استان لرستان با بیان اینکه تاکنون در لرستان مطالعاتی در این زمینه صورت گرفته است، افزود: تاکنون شش مزیت نسبی لرستان برای ایجاد خوشه های صادراتی شناسایی شده است.

کوشکی ادامه داد: لرستان در زمینه سنگ، شیلات، عسل، صنایع دستی و انار و انجیر سیاه قابلیت ایجاد خوشه های صنعتی را دارد.

وی افزود: به عنوان مثال در حال حاضر در استان لرستان بیش از 450 واحد سنگبری وجود دارد که باید یک برند مشترک برای این واحد ها تعریف شود و پس از استانداردسازی به بازارهای هدف صادر شود.

معاون صنایع کوچک شرکت شهرکهای صنعتی استان لرستان ایجاد خوشه های صنعتی را محلی برای پر شدن خلاء های بین بخش دولتی و خصوصی ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر یکی از مشکلاتی که در زمینه تشکیل خوشه های صنعتی در لرستان وجود دارد این است که هیچ کدام از دانشگاههای استان در این زمینه حاضر به همکاری نشدند.

کوشکی یادآور شد: در سفرهای ریاست جمهوری به استانهای مختلف کشور تعداد زیادی خوشه صنعتی مصوب شد که این امر نشان می دهد که در آینده نزدیک بسیاری از بودجه ها در حوزه خوشه های صنعتی پرداخت می شود.

وی با تاکید بر اینکه لرستان در این زمینه هیچ کاری انجام نداده است، ابراز امیدواری کرد که در سالجاری فعالیت های لازم برای تشکیل اولین خوشه صنعتی لرستان در حوزه سنگ صورت گیرد.

سرپرست معاونت برنامه ریزی استانداری لرستان نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: متاسفانه تاکنون در زمینه ایجاد خوشه های صنعتی در لرستان کوتاهی شده است.

محمد رضا ملکی راد با تاکید بر اینکه بحث خوشه های صنعتی در کشور ما یک بحث نو و جدید است، افزود: حدود سه سال است که در این حوزه کارهایی صورت گرفته و در حال حاضر عزم جدی وزارت صنایع به سامان رساندن این خوشه های صنعتی است.

وی با بیان اینکه ایجاد خوشه های صنعتی در استانهای دیگر کشور شروع شده است، یادآور شد: پیشنهاد ما در لرستان ایجاد خوشه های صنعتی سنگ و عسل بوده است که هنوز شکل نگرفته اند.

سرپرست معاونت برنامه ریزی استانداری لرستان با تاکید بر اینکه ایجاد خوشه های صنعتی و تولیدی در استان یک ضرورت است، عنوان کرد: ما از وضعیت موجود در لرستان در حوزه ایجاد خوشه های صنعتی راضی نیستیم.

ملکی راد با تاکید بر اینکه در این زمینه باید سرعت کار مضاعف شود، یادآور شد: باید در این زمینه مرکزی شکل بگیرد که مدیریت، هدایت، برنامه ریزی و نظارت را به عهده داشته باشد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر وضعیت به گونه ای شده که خیلی ها به دنبال این هستند که محصولات لرستان را به نام خود صادر کنند، افزود: باید در این زمینه فرهنگ سازی لازم در میان صنایع کوچک و متوسط استان صورت گیرد.

سرپرست معاونت برنامه ریزی استانداری لرستان با بیان اینکه در حال حاضر انار لرستان به بیش از 12 کشور دنیا صادر می شود ولی هنوز خوشه صنعتی در این زمینه شکل نگرفته است، افزود: باید یک جایی باشد که کار را ساماندهی و استاندارد سازی کند.

ملکی راد با اشاره به اینکه برخی محصولات کشاورزی و صنایع دستی لرستان قابلیت ایجاد خوشه صنعتی را دارا هستند، عنوان کرد: به طور قطع در صورت شکل گیری خوشه های صنعتی در لرستان بخشی از بیکاری این استان مرتفع خواهد شد.

وی با بیان اینکه نامی از لرستان در جدول خوشه های صنعتی کشور وجود ندارد، ابراز امیدواری کرد که سال اینده لرستان را جزو ردیف های بالایی جدول ببینیم تا شرمنده نباشیم که در این جدول نامی از لرستان نیست.

به هر حال امروزه یکی از استراتژی‌های توسعه اقتصادی که در خلال سالهای اخیر توجه زیادی به آن شده است، توسعه از طریق خوشه‌های صنعتی است که باید این امر در استانی مانند لرستان با دارا بودن قابلیت های منحصر به فرد در زمینه صنعت، کشاورزی و صنایع دستی بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

.................................

صدیقه حسینی