دکتر قاسم پورحسن عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با جایگاه عدالت در قرآن اظهار داشت: در آیه 25 سوره حدید که به نوعی می توان گفت پایه ای ترین و استراتژیک ترین بیان قرآن درباره عدالت است، خداوند از عدالت به عنوان امری که دارای فایده مندی تکوینی است یاد می کند.
وی افزود: اشاره این آیه به " لیقوم الناس بالقسط" به مثابه هدف انبیا در ساحت اجتماعی این است که برای عدالت فایده و سودمندی مترتب است. سودمندی به معنای سودمندی دنیوی نیست بلکه به مثابه این است که مانع ظلم می شود.
پورحسن همچنین یادآور شد که عدالت معنای سلبی ندارد، عدالت سبب تولید یک ارزش تکوینی در جامعه می شود که مانع ظلم است. بدان معنا که تعابیر قرآن همچنان که در تفسیر المیزان علامه طباطبایی هم آمده است، برخی ارزشها سبب می شود هم در دنیا و هم در آخرت جامعه انسانی و حیات فرد از جهنم و ظلم دور شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: دور شدن از ظلم به معنای بازگشت انسانها به فطرت است و یکی از معانی مهم فطرت ارتباط آن با مسئله تکوین است، پس بنابراین این گونه نیست که وقتی از عدالت سخن می گوییم به معنای امری که در جامعه دارای اعتبار خوبی است از آن یاد می کنیم، عدالت سبب می شود ارزشهای تکوینی بشر در جایگاه خود قرار بگیرند. از این رو می توان گفت که عدالت تنها ابزار نیست و یک بنیاد است.
وی گفت: تعابیر قرآن تماما بیانگر این است که مهمترین امر در حوزه و قلمرو اجتماعی مسئله عدالت است. همانند این تعبیر در خطبه 216 نهج البلاغه و 214 در ترجمه مرحوم شهیدی این است که امیرالمومنین سه ضلع را برای حیات انسانی در نظر می گیرد و عنوان می کند که اگر این اضلاع سه گانه به وجود آید می توان ادعا کرد که جامعه نیرومند است. یک ضلع آن عدالت است، ضلع دیگر حق و ضلع سوم قدرت همراه با ارزشهای دینی است.
پورحسن استدلال کرد: فیلسوفان ما اعتقاد دارند جامعه ای که امر الهی در آن جاری باشد جامعه نورانی می شود و مهمترین تجلی امر الهی در حوزه اجتماعی حق و عدالت است. از این رو فرمایش امیرالمومنین که برگرفته از آیه 25 سوره حدید است به این معنا است که اگر در جامعه ای حق محترم شمرده شود پرچمهای عدالت به اهتزاز در می آید و در این صورت انسانها به ارزشهای الهی و انسانی خود بازگشته و می توان توقع داشت سنن الهی در جامعه جاری می شود و در متن زندگی انسانها قرار گرفته و انسانها از روی دلدادگی به آن سنتهای الهی عمل می کنند. در این صورت این جامعه قدرتمند بوده و دشمنان از رخنه به آن مأیوس می شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: در فرمایش امیرالمومنین قدرت تابعی از عدالت گرفته شده است. زورمندی و حکومت و جامعه در حقیقت مسئله حق و عدالت است، این تعبیر در آیات قرآن هم وجود دارد. نکته نخست این است که عدالت در تعابیر قرآنی یک بنیاد است و نکته دوم این است که عدالت در رسالت انبیا یک آموزه و سنت دیرینه است. نکته سوم این است که وقتی عدالت را در ضلع حق ببینیم سنتهای الهی جاری می شود. بنابراین همچنان که در تفسیر آمده است " لیقوم الناس بالقسط" به این معنا است که عدالت یک ارزش الهی است و این امر مهمترین وظیفه پیامبران در حوزه اجتماعی است.
نظر شما