گرچه امروزه پروژه نابوکو به سمبل تنوع سازی منابع تامین انرژی اروپا برای سالیان آتی مبدل گشته، اما برخی کارشناسان نسبت به امکان پذیری و تجاری بودن این پروژه بدگمان هستند.
دو مشکل عمده یعنی مسیر خط لوله و دیگر تامین مالی و اعتباری پروژه و اختلاف نظر راجع به میزان سهم هر عضو کنسرسیوم شروع خط لوله را زیر علامت سوال برده است. مضافا اینکه محدود نمودن منابع تامین گاز (آذربایجان و ترکمنستان) برای این خط لوله از دیگر دل مشغولی های اجرا کنندگان این پروژه است.
بی شک وجود عوامل متعدد و بعضا متناقض دخیل در روابط اروپا - روسیه و پیچیدگی های بحران انرژی از یکسو و مبهم بودن منابع مالی اجرای طرح و تبعات منفی مالی ناشی از بحران اقتصاد جهانی ازسوی دیگر سبب گردیده که تاکنون خط لوله نابوکو نتواند به مرحله اجرایی درآید. به نظر می آید که اروپا از این موضوع به عنوان یک اهرم فشار علیه روسیه و همچنین یک امر تنبیهی علیه مسکو درخصوص بدرفتاریهای سیاسی - اقتصادی مسکو در حوزه صادرات انرژی به این قاره دردست خود نگه داشته و درصدد است نشان دهد که توانایی ایجاد استقلال از منابع انرژی روسی را دارد. گرچه با توجه به حجم قابل انتقال گاز از خط لوله نابوکو در مقایسه به خطوط دیگر اندک است اما اروپا در صورت تحقق این پروژه می تواند ثابت نماید که توان اجرای دیگر پروژه های موازی و بدون مشارکت روسیه را دارا خواهد بود.
از سویی به دلیل حدوث بحران مالی جهانی که اثرات شدیدی بر اقتصاد روسیه وارد کرده است و به دلیل کاهش جهانی بهای نفت ، میزان درآمد این کشور را ظرف ماههای اخیر به نصف کاهش داده که این مسئله سبب شده مسکو از فشارش به اروپا بکاهد و بیشتر راه تعامل را در پیش گرفته و آمادگی خود را برای همکاری با اروپا درقبال فروش انرژی و نیز مشارکت در پروژه های انتقال انرژی اعلام نماید.
به هرتقدیر با توجه به برخی موانع سیاسی همچون شرط ترکیه برای مشارکت در این طرح در مقابل پذیرش نهایی در اتحادیه اروپا و نیز برخی موانع تکنیکی که در این نوشتار به آنها اشاره شد، سبب شده که پروژه نابوکو نتواند به عامل مهم و تعیین کننده در انتقال انرژی به اروپا درآید و لذا چندان منبع مطمئن نبوده و نقش اساسی در رفع این بحران ایفاء نماید. هرچند می تواند بخشی از نیازها و نگرانی های اروپا را برآورده نماید.
------------------------------------------
غلامرضا مهدوی رجاء، کارشناس ارشد مطالعات اروپا
نظر شما