به گزارش خبرنگار مهر در زنجان، ظرافت چاقوی زنجان به دلیل استفاده از مصالح مرغوب و همچنین شکیل بودن از جهت فرم، تناسب منطقی در ابعاد تیغه و دسته و غلاف آن است که همگی نشانه تبحر و زبردستی صنعتگران چاقوساز زنجانی است.
به طور کلی می توان چاقوی زنجان را از نظر جنس تیغه به دو دسته تقسیم کرد چاقوهای استیل که در مقابل زنگ زدگی مقاوم هستند که مخصوص مصارف خانگی است، چاقوهای فولادی که به دلیل ذات مستحکم فولاد دارای مقاومت بالایی هستند.
دسته چاقوها معمولا از جنس شاخ حیوانات به ویژه گوزن ساخته می شوند که با توجه به نیاز مصرف کنندگان در برخی مواقع جنس دسته متفاوت است.
از انواع چاقوهای متداول می توان به چاقوی فنری یا قلمتراش، چاقوی ضامن دار، چاقوی شکاری، چاقوی صحرایی، شمشیر، کارد آشپزخانه، دشنه، قداره و قند شکن که هر کدام به شکلها و طرحها و انواع دسته های مختلف تولید می شوند، اشاره کرد.
عموما مواد اولیه لازم و ضروری در چاقوسازی با توجه به قسمت‌های مختلف شامل تیغه مهمترین قسمت چاقو از نظر کاربرد قسمت تیغه است، استادکاران زنجانی معمولا تیغه چاقوها را از فولاد و فنر ماشین که از نظر مقاومت و برندگی حائز اهمیت هستند، تهیه می کنند و نیز با توجه به سلیقه استادکار در بعضی موارد نیز استیل و یا تیغه اره نجاری به عنوان تیغه کارد شکاری به کار برده می‌شود.
آستر یا اسکلت چاقو عمده ترین مواد به کار رفته در این قسمت از ورق برنجی و آهنی است که معمولا از انواع تسمه‌ها و آهن آلات استفاده می‌شود.
محور چاقو محور چاقو که در اصل کار لولا را انجام می‌دهد معمولا از دو نوع میخ فلزی تهیه می‌شود، فولاد: در چاقوهای سفارشی، محور از میخهای فولادی ساخته می‌شود تا چاقو از استحکام و دوام بیشتر برخوردار شود اما عموما محور چاقوهای بازاری از میخهای آهنی تهیه می شود.
رویه چاقو: از آنجایی که رویه چاقوها علاوه برداشتن استحکام دارای جنبه تزئینی نیز هستند معمولا از انواع مختلف تهیه شده که در ارزش و قیمت چاقو نیز مؤثر است با توجه به شواهد و مدارک به دست آمده، در ابتدا برای ساخت دسته چاقوها از شاخ حیوانات استفاده می‌شده که در این میان شاخ گوزن دارای ارزش و اهمیت زیادی بوده و است.
صنعتگران زنجان محصولات خود را بعضا بر اساس سفارشات قبلی و عموما روال گذشته تولید و پس از این که تعداد آن به حدود 10 تا 15 عدد برسد، جهت فروش به فرشگاه‌های مربوطه عرضه می کنند. قیمت گذاری محصولات با توجه به توافق‌های حاصله بین سازنده و فروشنده انجام می‌پذیرد.
محصولات عموما به صورت خرده فروشی در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد، در این میان بیشترین خرید را افراد غیربومی (مسافران) به شهر زنجان مسافرت می کنند، انجام می‌دهند و در این میان کارد آشپزخانه و چاقوی جیبی بالاترین میزان تولید و فروش را به خود اختصاص داده است.
قدیمی‌ترین چاقوی به دست آمده از مجموعه مرد نمکی در معدن نمک چهرآباد ( روستای حمزه‌لو) متعلق به هیجده قرن پیش است این چاقو دارای دسته‌ای از شاخ بز است و طول آن 11 سانتیمتر که با استفاده از دو میخ پرچ به تیغه‌ای متصل شده که طول تیغه8.5 سانتیمتر اندازه‌گیری می شود، تیغه مقداری زنگ زده است.
قلاف آن از جنس چرم بوده و با بندی از جنس چرم به لباس وی متصل بوده است، طول قلاف15.5 سانتیمتر است. در عرض آن شکافی تعبیه شده که احتمالاوسیله‌ای شبیه گوش‌پاک‌کن و یا نوعی سنجاق در آن جاسازی شده است.
این چاقوی را می توان به عنوان اولین و قدیمی‌ترین سند به دست آمده در خصوص صنعت چاقوسازی زنجان نام برد.
با کشف مجموعه منحصر بفرد مرد نمکی، پیشینه تاریخی این صنعت در زنجان از هیجده قرن پیش به طور قطع مشخص است از جمله مدارک موثق دیگر که از سازمان اسناد ملی کشور به دست آمده، می‌توان به مکاتبات معمول و یک برگ صورت جلسه چاقوسازان که در تاریخ 1323 شمسی انجام یافته اشاره کرد. در این سند اسامی و امضا 31 نفر از چاقوسازان زنجانی قید شده است.
نظر شما