به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، مطالعه تاریخچه ترکمن نشان می دهد که اسب و اسب دوانی از جمله توانمندی های ریشه دار در بین این قوم است زیرا از زمانی که ترکمن وجود داشته، اسب و زین سازی و سایر متعلقات آن نیز وجود داشته است.
زین سازی اکنون در زمره رشته های در حال منسوخ شدن است ولی در گذشته به دلیل وجود سوارکاران ترکمن و ساخت زین به وسیله دستان هنرمند آنان بسیار رونق داشته است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان صبح یکشنبه در نشست این سازمان گفت: زین در زبان ترکمنی به پالانچا یا قامش معروف بوده و وسیله ایست از جنس چرم (چوب یا آهن) که در هنگام سواری بر پشت اسب می بندند.
رضا پورمهدی افزود: ساخت زین در اقوام مختلف روش های خاص خود را داراست و این رشته جزء رشته های اصلی قوم ترکمن بوده که سال هاست به فراموشی سپرده شده و سوارکاران از زین های صنعتی و کارخانه ای استفاده می کنند.
تنها یک هنرمند در زین سازی در گلستان فعالیت دارد
وی اظهار داشت: کاربرد زین با تکنیک قدیمی در سوارکاری و اسبدوانی دیگر رواج ندارد شاید بتوان علت منسوخ شدن آن را عدم استفاده از زین قدیمی در این دوره دانست و در حال حاضر فقط یک هنرمند در شهرستان گنبدکاووس (روستای قورفجه) مشغول به کار است.
وی یادآور شد: با بررسی اقتصادی طی مراحل تولید می توان متوجه شد که در ساخت زین، افراد زیادی به امر تدارک و تامین مواد اولیه و تهیه و تولید آن می توانند مشغول باشند همچنین از آن جایی که کارگاه های تولید صنایع دستی بدون نیاز به فضای گسترده و ابزار پیچیده با امکانات کم و در زمانی کوتاه به مرحله تولید می رسد، سرعت بازدهی صنایع دستی بیشتر از سایر طرح های تولیدی است.
وی یادآور شد: با بررسی اقتصادی طی مراحل تولید می توان متوجه شد که در ساخت زین، افراد زیادی به امر تدارک و تامین مواد اولیه و تهیه و تولید آن می توانند مشغول باشند همچنین از آن جایی که کارگاه های تولید صنایع دستی بدون نیاز به فضای گسترده و ابزار پیچیده با امکانات کم و در زمانی کوتاه به مرحله تولید می رسد، سرعت بازدهی صنایع دستی بیشتر از سایر طرح های تولیدی است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین نیاز به نیروی انسانی متخصص و تحصیلکرده در صنایع دستی نسبت به سایر صنعت ها کمتر است، با این اوصاف علاوه بر اینکه رونق چنین کارگاههایی به اقتصاد جامعه کمک می کند، برای راه اندازی به سرمایه زیاد نیاز ندارند و تمامی مواد اولیه مصرفی را می توان از منابع داخلی تهیه کرد.
به گفته وی، سایر تولیدات و ابزارآلات اسب به جز زین شامل کلگی، دهنه اسب، شکم بند، مگس پران - نعل، سینه بند، رکاب، بند رکاب و دست گردان است و از دیگر وسایل بکار رفته در اسب برای تکمیل عملکرد زین می توان به عرقگیر یا ایر اشاره کرد.
معاون صنایع دستی گلستان بیان داشت: چکه یا تنگ باعث اتصال ایر به اسب می شود، قلن به معنی نوار یا تسمه است شکم بند یا "قارن قسلخه" برای رعایت مسائل بهداشتی، مگس پران یا یلفک اوچ- کاگی یا افسار، نعل، قشو جهت تمیز کردن اسب استفاده می شوند.
پورمهدی ابزار و مصالح بکار رفته در این رشته را میل، گزن، چاقو، قرتلق، سوزن، نخ، نمد، پارچه کتانی، چکش، موم، پوست گاو (قامیش) بیان کرد و افزود: این ابزار وسایلی بسیار ساده و دست ساز هنرمند است.
پورمهدی ابزار و مصالح بکار رفته در این رشته را میل، گزن، چاقو، قرتلق، سوزن، نخ، نمد، پارچه کتانی، چکش، موم، پوست گاو (قامیش) بیان کرد و افزود: این ابزار وسایلی بسیار ساده و دست ساز هنرمند است.
وی افزود: عدم استفاده از دستگاه و ساده بودن ابزار، تولید محصول را آسانتر می کند همچنین استفاده از چرم شتر به علت چسبندگی بیشتر به جای چرم گاو زین ترکمن را منحصر بفرد کرده است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان اضافه کرد: زین با گذشت زمان جریان ها و دگرگونی ها عمده دستخوش تغییرات و دگرگونی شد، در صورتی که بعنوان یک عامل هویت ساز قوم ترکمن باید در قالب میراث معنوی زنده مانده و سپس به زیبایی و زیباشناسی اثر از جنبه تاریخی و فرهنگی توجه نمود و در آن حیطه کنکاش کرد و آنرا شناسایی نمود.
وی اعلام کرد: زین سازی ترکمن در فهرست میراثهای معنوی کشور ثبت می شود و هرچند بحث میراث معنوی در جهان و ایران نو و تازه است اما در همین مدت اندک نیز با رونق و گسترش زین سازی می توان از این صنعت بعنوان یک قابلیت فرهنگی و یک جاذبه اقتصادی در توسعه گردشگری برای جذب گردشگران بهربرداری نمود.
به تاکید وی، با برگزاری نمایشگاهها بصورت فصلی و دائمی برحسب کانونهای توسعه به همراه مراحل تهیه و تولید و معرفی کانونهای تولید این هنر راهی در جهت شناساندن این صنعت در سطح ناحیه ای، استانی و ملی و گامی در جهت توسعه این صنعت برداریم.
به گزارش خبرنگار مهر، پژوهش از گذشته مردم این قوم امری ضروری است و باید برای حفظ کردن وضع موجود حداکثر تلاش را کرد و با مشارکت اجتماعی قوم ترکمن جهت حفظ و حراست و اعتلا بخشیدن به آن از طریق فراهم کردن شرایط این مشارکت اقداماتی را به انجام رسانید.
علاوه بر این در تمامی زمینه ها شامل مراحل تحویل و تولید و نهادها و نظام ها و تحولات سیاسی و مناسبات اقتصادی، سنت های قومی و نظامهای خویشاوندی، مقررات سنتی، مهاجرت ها و عوامل طبیعی و انسانی، مناسک اعتقادی قبیله ای فراموش شده و تحقیق در مورد رویدادهای گذشته در زمینه زین و زین سازی بنیادی و کاربردی باشد.
با توجه به ترکیب فرهنگی موجود در قوم ترکمن و خرده فرهنگ هایی که در این قوم رواج دارد و تمام مواردی که مانند معتقدات با هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، سنن و تمامی عادات و رفتار که به نوعی تعریف کننده فرهنگ است، می توان به عنوان جاذب گردشگری و توریست از آن بهره برداری کرد.
علاوه بر این در تمامی زمینه ها شامل مراحل تحویل و تولید و نهادها و نظام ها و تحولات سیاسی و مناسبات اقتصادی، سنت های قومی و نظامهای خویشاوندی، مقررات سنتی، مهاجرت ها و عوامل طبیعی و انسانی، مناسک اعتقادی قبیله ای فراموش شده و تحقیق در مورد رویدادهای گذشته در زمینه زین و زین سازی بنیادی و کاربردی باشد.
با توجه به ترکیب فرهنگی موجود در قوم ترکمن و خرده فرهنگ هایی که در این قوم رواج دارد و تمام مواردی که مانند معتقدات با هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، سنن و تمامی عادات و رفتار که به نوعی تعریف کننده فرهنگ است، می توان به عنوان جاذب گردشگری و توریست از آن بهره برداری کرد.
نظر شما