به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، آرامگاه الشیخ الامام المحقق، ملک الکلام، افصح المتکلمین ابومحمد مشرف‌الدین (شرف‌الدین) مصلح بن عبدالله بن مشرف‌السعدی‌الشیرازی در چهار کیلومتری شمال شرقی شیراز، در دامنه کوه فهندژ در انتهای خیابان بوستان و در کنار باغ دلگشا قرار گرفته است. این مکان در ابتدا خانقاه شیخ بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا می‌گذرانده و سپس در همانجا دفن شده‌است.
برای اولین بار در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدین محمد صاحب‌دیوانی وزیر معروف آباقاخان، مقبره‌ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال ۹۹۸ به حکم یعقوب ذوالقدر حکمران فارس خانقاه شیخ ویران شد و اثری از آن باقی نماند تا اینکه در سال ۱۱۸۷ (ه.ق) به دستور کریمخان زند، عمارتی از گچ و آجر بر فراز مزار شیخ بنا شد.
بر این اساس آرامگاه شیخ طی قرنهای متمادی دستخوش فراز و نشیبهایی بوده که عاقبت توسط کریمخان زند به حدی از تثبیت رسید و بدین سبب مرکزی شد برای زیارت دلهای عاشقی که مهر سعدی را در جان می پرورانند.
اما آنچه که از آرامگاه سعدی امروز می توان مشاهده کرد پنج هکتاری بوده که به محدوده آرامگاه اختصاص یافته و جز آن بخش دیگری را نمی توان یافت که بر بافت فرهنگی محدوده سعدی اضافه شده باشد.
طی سالهای گذشته آرامگاه سعدی به کوشش متولیان و مسئولان از یک هکتار به مساحتی حدود پنج هکتار رسید و بر اساس آن آرامگاه به مبلمان مناسب ، نورپردازی لازم و فضای سبزی زیبا نیز مجهز شد به گونه ای که فضای آرامگاه را می توان در سطح مناسبی از شان و شایستگی این بزرگمرد ادب ایران زمین دانست.
اما مسئله ای که امروز باید مورد توجه قرار گیرد فضای پیرامونی آرامگاه است که به هیچ عنوان در شان و شایستگی شیخ نیست و به حدی از فقر فضای فرهنگی رنج می برد که برای جبران آن باید اقداماتی اساسی و فوری را در دستور کار قرار داد.
آنچه امروز در اطراف آرامگاه قابل مشاهده است فضاهای تجاری فرسوده و قدیمی، تعمیرگاه های خودرو، بازارچه و اماکنی از این قبیل بوده که هیچگونه سنخیتی با حال و هوایی که آرامگاه در محدوده سعدی به وجود آورده ندارد.
کامیونهایی که در حال تعمیر هستند، خودروهایی که برای بازارچه ها میوه و تره بار آورده اند، بازارچه ها و واحدهای تجاری فرسوده همه و همه مجموعه ای را تشکیل می دهند که باید با تغییر کاربری به فضاهای فرهنگی اختصاص یافه و در این رستا حق و حقوق مردم نیز رعایت شود.
این وضعیت، شرایطی را پدید آورده که به نحو کاملا محسوسی فقر فضاهای فرهنگی مثل مراکز تحقیقاتی، فرهنگسراها، کتابخانه ها و... را جلوه می دهد و در این راستا تاکنون اقدام قابل ملاحظه ای برای تغییر این روند صورت نگرفته است.
نتایج بررسیهای خبرنگار مهر نشان می دهد که در این رابطه طرحی وجود دارد که آرامگاه سعدی را به باغ دلگشا که با آرامگاه فاصله کمی دارد متصل می کند، اما این امر تاکنون در حد توسعه پنج هکتاری آرامگاه سعدی رسیده و معلوم نیست چرا این روند در دستور کار متولیان و مسئولان امر قرار نمی گیرد.
در صورتیکه این طرح به طور کامل اجرا شود فضای محدوده سعدی به طور کلی به محدوده ای فرهنگی تبدیل می شود که به طور حتم مورد تائید ادب دوستان و فرهنگوران شهر و کشور نیز قرار خواهد گرفت.
اطراف آرامگاه سعدی
شرایطی که اکنون فضای محدوده سعدی به خود گرفته نمی تواند رضایتمندی گردشگران و فرهنگ دوستان را به همراه داشته باشد و در این راستا می توان از ساکنین بومی محل نیز کمک گرفت تا فضاهای تجاری خود را به امکانی تغییر دهند که با محدوده آرامگاه سعدی همخوانی داشته باشد.
در این راستا می توان اعتبارات مناسب ملی را اختصاص داد تا در مرحله اول مردم منطقه آموزشهای لازم را در بخشهای مختلف فرهنگی نظیر کتابداری، فرهنگسراها و... ارائه داد و پس از آن با کمک این اعتبارات اماکن تجاری منطقه را به تناسب آموزشهای فرا گرفته شده به مراکز فرهنگی متناسب با سعدیه تغییر داد و بر این اساس می توان با کمک دولت دو کار بسیار مهم را انجام داد، یکی اینکه با مشارکت مردم فضای موجود فرهنگی منطقه را به حد چشمگیری غنی کرد و دوم اینکه عواید مالی آن نیز به خود مردم بومی باز می گرد و بدین ترتیب مردم محدوده نیز از رشد واقتصادی مناسبی برخوردار می شوند.
البته این امر نیاز به اختصاص اعتبارات مالی مناسب و تخصیص زمان و نیروهای با تحربه دارد و در این خصوص باید گفت اگر مسئولان به رشد فرهنگی این منطقه اعتقاد دارند باید چنین کارهایی را در سرلوحه برنامه های خود قرار دهند.
مجتمع فرهنگی سعدی هنوز پیشرفتی نداشته است
در این راستا چندی پیش احداث مجتمع فرهنگی سعدی نیز در محدوده آرامگاه به تصویب رسید و مسئولیت احداث آن برعهده سازمان میراث فرهنگی گذاشته شد اما مشاهدات میدانی خبرنگاری مهر حاکی از آن است که در روند احداث این مجتمع فرهنگی از یادروز سعدی سال 88 تا یادروز سال 89 چندان پیشرفت فیزیکی حاصل نشده و پروژه فقط در حد پی ریزی مانده است.
این مجتمع فرهنگی با پیش بینی ایجاد سالن آمفی تئاتر، کتابخانه و... می تواند در ارتقای فضای فرهنگی محدوده نقش موثری را ایجاد کند اما روندی که در احداث آن طی می شود چندان قبال توجه نیست.
محل پروژه مجتمع سعدی
به گزارش مهر، به هر حال برای ارتقای فضاهای فرهنگی منطقه باید چشم اندازی وسیع داشت و مسئولان امر اعتبارات لازم را از سطوح ملی با پیگیرهای مستمر جذب کنند تا بتوانند سعدی را به باغ دلگشا برسانند، کاری که تاکنون بر زمین مانده است.
شیرایطی که سعدی اکنون دارد را نمی توان با هیچیک از اماکن فرهنگی همسطح آن مقایسه کرد. حافظیه در محدوده خود از امکانات مناسبی نظیر تالار حافظ، مرکز اسناد ملی و.. برخوردار است اما سعدیه همچنان در حسرت رسیدن به باغ دلگشاست.
یکم اردیبهشت ماه یادروز سعدی است و امید می رود شرایطی ایجاد شود که حداقل یکم اردیبشهت ماه سال 90 شاهد تغییرات فرهنگی مناسبی در محدوده سعدی باشیم به گونه ای که شیخ به محل زندگی و دفنش افتخار کند.
...............................
گزارش: هژیر فتحی
نظر شما