نورالله مرادي يكي از سرپرستان ترجمه دائره المعارف دموكراسي درباره شكل گيري و انجام اين طرح گفت: در سال 1378 وزارت امورخارجه تصميم گرفت تا كتابخانه تخصصي را فراهم سازد. ما براي بخش مرجع كتابهاي بسياري را تهيه كرديم كه يكي از اين كتابها دايره المعارف دموكراسي بود. اين دايره المعارف در چهار جلد و 417 مدخل توسط انتشارات راتلج و زير نظر مارتين ليپست معاون وزارت خارجه انگلستان منشتر شده است. اين دايره المعارف شامل : اشخاص ، مناطق جغرافيايي ، كشورها ، مفاهيم است و 215 نفر مقالات مدخلهاي اين دايره المعارف را نوشته اند.
نورالله مرادي
وي افزود: ما احساس كرديم كه اين دايره المعارف براي فضاي علمي جامعه مي تواند مناسب باشد. اين دايره المعارف بحث دموكراسي را از 2500 سال پيش تا به امروز بررسي مي كند و بيشتر تاكيد آن مربوط به زمان حال است. اين دايره المعارف تصاوير و نقشه هاي مختلفي دارد . همچنين 19 سند نيز به اين اثر اضافه شده است.
كامران فاني
كامران فاني نيز يكي ديگر از سرپرستات ترجمه فارسي دايره المعارف دموكراسي درباره آشنايي با اين طرح و شكل گيري انواع دايره المعارف در ايران گفت: از آنجايي كه من با دايره المعارفهاي متعددي همكاري كرده ام و با مشكلات كار گروهي و اساسا دايره المعارف نويسي آشنا هستم، اصولا به هيچ دايره المعارفي خوش بين نيستم. درابتداي كار برنامه دقيقي براي دايره المعارف تهيه نمي شود كه اين دايره المعارف چه مقدار حجم خواهد داشت و اين كه چه زماني طول خواهد كشيد. بنابراين وقتي كه اين طرح را قبول كردم براي اين بود كه كار متكي به گروه ويراستاران بود.
وي در ادامه تاكيد كرد: ما در ابتدا مدخلهاي مورد نظر را آماده و سپس براي آنها معادل سازي كرديم و پس از آن مدخلها را به مترجمان تحويل داديم. جاذبه دموكراسي باعث شد كه اغلب مترجمات حاضر به همكاري با اين طرح شدند و كار خيلي سريع پيش رفت و در مدت يكسال كارترجمه پايان پذيرفت و همزمان نيز كار ويراستاري و صفحه آرايي نيز انجام مي گرفت.
فاني ضمن ابراز خوشنودي از اين كه اين دايره المعارف در زمان مقرر به پايان رسيد گفت: كار ترجمه اين دايره المعارف از نظر من يك معجزه بود كه توانست در زمان يكساله به پايان برسد . اين تجربه نشان داد كه ما مي توانيم با يك برنامه ريزي دقيق دايره المعارفهاي ديگري را نيز ترجمه كنيم .
وي در برابر اين پرسش كه آيا اين دايره المعارف به زبانهاي ديگر ترجمه شده است يا خير گفت : من اطلاعي ندارم . ترجمه ما بر اساس چاپ اول اين اثر در زبان انگليسي است.
مرادي درباره ويرايشهاي بعدي اثر گفت: در صورتي كه ناشر توافقي به اين كار داشته باشد ما حاضريم كه ويرايش جديدي داشته باشيم . اگر چه بسياري از مدخلها تغييري نخواهد كرد و تغييرات بيشتر درباره مناطق جغرافيايي و برخي وقايع خواهد بود ، چرا كه اين دايره المعارف از لحاظ زماني ، تا زمان جنگ خليج فارس را در برگرفته است.
فاني در ادامه بحث درباره اين كه براي دايره المعارف نويسي احتياج به منابع بنيادين و پايه اي داريم گفت: دايره المعارف زماني نوشته مي شود كه ما در آن حوزه كارهاي بنيادين انجام داده باشيم و دايره المعارف خلاصه و فشرده اي از مجموعه آن تحقيقاتي است و طبعا يكي از كارهاي دايره المعارفها پرداختن به مفاهيم است.
محبوبه مهاجر
محبوبه مهاجر نيز درباره مفاهيم دايره المعارف دموكراسي افزود: يكي از دشواري ها و مشكلات ما در اين دايره المعارف معادل سازي براي مفاهيم و اصطلاحات بود و ما سعي كرديم كه نزديكترين و با معناترين واژه را براي اصطلاحات و مفاهيم پيدا كنيم . اين دايره المعارف به نوعي تخصصي است و با اصطلاحات نيز تخصصي برخورد كرده است.
مهاجر اين دايره المعارف را كه در فضاي سياسي زده جامعه ما شكل گرفته مفيد دانست و افزود: پس از دوم خرداد 76 و گسترش بحثهاي دموكراسي و ايده هاي آقاي خاتمي ، اين كتاب از منظر تخصصي دموكراسي بسيار خواندني است. تحقيقات بنيادين سياسي كه در جامعه ما انجام گرفته خيلي پراكنده است و اين طرح دايره المعارف مي تواند فضاي علمي - سياسي جامعه را از حالت ژورناليستي و سياست زدگي دور كرده و اذهان را متوجه مسائل جدي و عميق كند.
فريبرز مجيدي
فريبرز مجيدي نيز هر گونه اقدام براي تعميق بحثهاي سياسي را مطلوب دانست و گفت: هر اقدامي براي شناساندن دموكراسي و رفع هرگونه سوء تفاهمهاي موجود درجامعه امري مبارك و پسنديده است. اين كتاب توانسته دموكراسي را خوب معني و بررسي كند و اين مفهوم را به جامعه انتقال دهد. ما گاهي اوقات از يك مفهوم براي پيش بردن بعضي از اهدافمان استفاده مي كنيم و گاه از آن مفهوم چماقي براي سركوب مخالفانمان مي سازيم . ما وقتي مي توانيم اين ابزار را از مخالف بگيريم كه بتوانيم مفاهيم را درست و صحيح معني كنيم.
وي در ادامه خاطرنشان كرد: دموكراسي هم يكي از اين مفاهيم است. اين كتاب سعي نموده به اين مفاهيم از منظرهاي مختلف به صورت علمي بپردازد و متن كتاب نيز به صورت متني روشن و واضح در اختيار خوانندگان قرار گرفته است.
مجيدي انتشار كتاب را براي فضاي علمي جامعه امري مهم توصيف كرد و افزود: امكان انتشار دايره المعارف در عرض يكسال مي تواند الگوي براي ديگر محققان باشد تا در اين فضا نيز به كارهاي علمي دقيق تر نگاه كنند.
مرادي درادامه بحث ، درباره مدخل ايران دايره المعارف دموكراسي و انتقادات وارد بر آن گفت : اين مدخل بحث دموكراسي را از انقلاب مشروطه آغاز كرده و بر اين باور است كه پيش از مشروطيت چيزي به نام دموكراسي در ايران نيافته است. همچنين ما به ايرادي از مولف برخورديم كه وي اصل دوم قانون مشروطه را اشتباه نوشته بود كه آن را اصلاح كرديم.
مجيدي نيز در اين باره مولفان مقاله ها را بي غرض دانسته و گفت: اين مولفان مقاله ها را از ديد انتقادي و علمي تاليف مي كردند و سعي آنها در بي غرض بودن مقاله بود . اين دايره المعارف مي تواند الگويي باشد براي دايره المعارف نويسان كه از نگاه انتقادي به مقاله هايشان بپردازند.
محبوبه مهاجر نيز از مقاله اسلام اين دايره المعارف انتقادي كرده و گفت : مولف، انقلاب سال 57 را فاقد پايگاه مردمي معرفي كرده است، اما ما اين اشتباه را اصلاح كرديم . تمام سعي ما اين بود كه چيزي را حذف نكنيم اما اشتباهات قطعي را حذف كرديم.
فاني درادامه نشست به بحث تخصصي بودن دايره المعارفها پرداخت و گفت: وقتي كه دايره المعارفي به يك اصطلاح مي پردازد نشان دهنده اين است كه فضاي علمي تا چه اندازه به مباحث تخصصي نگاه مي كند. به نظرمن براي فضاي جامعه ما دو گونه دايره المعارف نياز است ، هم دايره المعارف تخصصي و هم دايره المعارف عمومي . لذا اگر دايره المعارفهايي كه به زبان هاي خارجي منتشر شده را ترجمه كنيم بهتراست ، چرا كه ما كار خاصي در اين زمينه انجام نداده ايم .
مرادي مخاطبين دايره المعارف دموكراسي را گسترده دانست و گفت : تمام كساني كه علاقمند به مسائل سياسي هستند از اين دايره المعارف مي توانند استفاده كنند . به طور مثال ، در اين دايره المعارف مدخلي وجود دارد به نام پاسخگويي مقامات به ملت . ما در باره اين موضوع در مطبوعات مباحث زيادي را خوانده ايم اما در اين مقاله مطالبي وجود دارد كه در كمتر كتابي بدان اشاره شده است .
كريمي نيا
كريمي نيا، معاون كتابخانه تخصصي وزارت امور خارجه نيز درباره استقبال اهل فرهنگ از اين دايره المعارف گفت : من از عكس العملي كه رسانه ها نسبت به اين دايره المعارف داشتند متوجه شدم كه اين دايره المعارف توانسته فضاي خوبي را در جامعه ايجاد كند. اميدوارم كه بتوانيم اين شيوه را ادامه دهيم تا دايره المعارفهاي مختلفي را كه درباره موضوعات مختلف تخصصي نوشته شده اند را ترجمه و در اختيار علاقه مندان قرار دهيم .
نظر شما