خاموشی آرام غوغای حیات در تالاب انزلی

به گزارش خبرنگار مهر در رشت، تالابها یکی از مهمترین زیستگاههای طبیعی در جهان هستند و دارای ارزشها و فوائد بسیاری به ویژه در گردش انرژی در محیط زیست نقش مؤثری دارند، جانوران و گیاهان در این محیط آبی به هم وابسته اند و نقشهای اکولوژیک هریک از آنها ادامه حیات را در این اکوسیستم تنظیم می کند و از لحاظ تحقیقاتی و آموزشی بر زیستگاه حیات وحش، ذخائر گیاهی، فوائد هیدرولوژیک و موقعیت گردشگری، درخور اهمیت است.

یک کارشناس ارشد مسائل محیط زیست به ارزشها و فوائد تالابها اشاره کرد و گفت: تالابها جلوی جریانهای سیلابی شدید را می گیرند و اگر وجود نداشته باشند، شدت این جریانها دوبرابر می شود، در ذخیره سازی آب کمک می کند و سفره های آب زیرزمینی را غنی می کند، تالابها قدرت خودپالایی نیز دارند.

محمد جعفری افزود: از چشم اندازهای نادر و بدیع تالابها وجود پرندگان آبزی، آشیانه ها و جوجه های آنها همچنین گیاهان زیبای تالابی در سطح آب مشخص هستند و آرامش موجود در تالابها همراه با آوای پرندگان یکی از بدیع ترین چشم اندازهاست.

وی عنوان کرد: حاشیه نشینان از طریق کانالهای آبی و تالابها برای حمل و نقل محصولات کشاورزی و باغی، دامی و دیگر مایحتاج خود استفاده می کنند، در واقع این اکوسیستمهای آبی راه های ارتباطی مناسب برای روستاهای اطراف هستند.

این کارشناس مسائل محیط زیست جلوگیری از فرسایش خاک را از فوائد مهم تالابها دانست و افزود: رویش گیاهان حاشیه تالابها خنثی کننده عوامل مختلفی است که باعث فرسایش خاک می شود، در واقع تالابها لایه های سطحی خاک را حفظ می کند.

وی با اعلام اینکه هوای اطراف تالاب به علت وجود حجم عظیمی از آب، معتدل و دارای رطوبت نسبی است، اظهارداشت: آب این مناطق به مصارف گوناگون از جمله کشاورزی، استفاده مستقیم انسانی، جانوران وحشی، دامها و کارخانه ها و صنایع می رسد.

جعفری گفت: تالاب انزلی علاوه بر ارزش افزوده بسیار بالا و بدون جانشین در صنعت گردشگری از لحاظ تأمین آب برای مصارف کشاورزی و جلوگیری از فرسایش خاک فوق العاده واجد اهمیت است.

تالابها نخستین قربانیان اهداف ترقی و پیشرفت محلی به شمار می روند

در برآیند رشد جمعیت و توسعه اقتصادی، تالابها نخستین قربانیان اهداف ترقی و پیشرفت محلی به شمار می روند هرچند که تالاب در روند تکاملی خود به بستری خشک و عاری از آب تبدیل می شود، متأسفانه انسان با فعالیتها و دخالتهای نابجا و مخرب و آزمندانه خود چنان تأثیری در فرآیند تکاملی تالاب در جهان گذارده که نظم طبیعت را به طور فزآینده ای به تخریب کشانده است.

امروزه نابودی تالابها در اثر بهره برداری ناآگاهانه و شتاب زده و عدم آشنایی با مفاهیم توسعه پایدار به طرق مختلف صورت می گیرد. همانند خشک کردن، پر کردن و دیوارکشی تالابها همچنین انحراف مسیر، ایجاد سد، افزایش رسوب گذاری و فرسایش خاک در اثر تخریب حوزه آبخیز و آلودگی آبها و معرفی گونه های غیربومی، روند تخریب طی چند دهه اخیر شتاب بیشتری یافته است.

از انواع کاربری های اراضی تالابی که سبب وقوع تأثیرات عمده و مخرب بر تالاب انزلی شده است می توان به تخریب مستقیم، انواع آلودگی ها، رسوبات، فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی مخرب و تغییرات محیطی که باعث کنترل سطح آب می شود، نام برد.

تخلیه مواد زائد شهری در حاشیه مرداب، ساخت راه های ارتباطی در اطراف تالاب انزلی، استفاده از آب تالاب برای کشاورزی و بازگشت پساب کشاورزی به تالاب همچنین تغییرات محیطی که باعث کنترل سطح آب می شود، شامل تأسیسات بندری، تغییر مسیر رودخانه و نهرهای منتهی به تالاب، زهکشی زراعی و زهکشی برای امور بهداشتی برای کنترل میکروب های بیماریزا از مصادیق تخریب مستقیم تالاب بین المللی انزلی است.

رودخانه زرجوب یکی از آلوده ترین رودخانه های کشور است

آلودگی ناشی از فعالیتهای زراعی در زمینهای حاشیه مرداب بخصوص در روستاهای بخش آبکنار و آلودگی های ناشی از فعالیتهای صنعتی در کنار رودهای منتهی به تالاب از دیگر عوامل مخرب این تالاب است که برای نمونه می توان اشاره ای به رودخانه زرجوب کرد که یکی از آلوده ترین رودخانه های کشور است.

این رودخانه به طول ۵۵ کیلومتر و میانگین حجم آب سالانه 173 هزار و 548 میلیون متر مکعب از کوههای پوشیده از جنگل (نیزه سر) سرچشمه گرفته و در منطقه پیربازار با رودخانه گوهر رود تلاقی کرده و با نام رودخانه پیربازار با آلودگی بسیار به تالاب بین المللی انزلی وارد می شود و یکی از حوزه های آبریز تالاب است.

بخشی از فاضلاب صنعتی کارخانه های حوزه این رودخانه و تمامی فاضلابهای شهری و روستایی بدون تصفیه به رودخانه تخلیه و باعث آلودگی شدید این رودخانه می شود که تلفات مرگ و میر وسیع آبزیان رودخانه و تالاب انزلی را در مقاطع بحرانی باعث می شود.

صید و شکار بی رویه برای تأمین نیازمندیهای غذایی و گذران اقتصادی یا برای گذراندن اوقات فراغت و ورزشهای تفریحی که منجر به کاهش جمعیت گونه های وابسته به تالاب می شود و استفاده بی رویه و مخرب از مناطق تفرجگاهی از فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی مخرب این ظرفیت آبی است.

مرگ زودرس تالاب بین المللی انزلی در اثر انباشت رسوب 

انتقال مواد رسوبی از طریق رودخانه های ورودی به تالاب و ته نشینی مقدار زیادی از مواد معلق در آن یکی از علل کاهش عمر طبیعی تالاب و مرگ زودرس آن است، به طوریکه سطح وسیعی از تالاب مملو از رسوبات شده و عملاً حیات تالاب در خطر است.

فعالیتهای کشاورزی نسنجیده در پیرامون تالاب انزلی یکی از عوامل تخریب و زوال این تالاب است، اختلال در تعادل اکولوژیک بر اثر انواع سموم و کودهای شیمیایی که در فعالیتهای کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد از پیامدهای فعالیتهای کشاورزی بی رویه در اراضی اطراف تالاب انزلی است.

مدیرکل محیط زیست استان گیلان با اعلام اینکه بیش از 60 درصد آلودگی های تالاب بین المللی انزلی از رودخانه های زرجوب و گوهر رود است، تاکید کرد: رودخانه های زرجوب و گوهر رود رشت نیازمند مدیریت صحیح است تا آسیب کمتری به این تالاب جهانی برسد.

کامران زلفی نژاد افزود: نجات رودخانه ها از انواع آلودگی ها کار یک سازمان یا دستگاه خاص نیست بلکه نیازمند عزم جدی  و همگانی است.

وی با بیان اینکه حفظ و احیای تالاب بین المللی انزلی به دلیل اهمیت اکوسیستمی و طبیعت گردی آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است، اظهار داشت: تالاب بین المللی انزلی به دلیل داشتن تنوع گیاهی و جانوری یکی از منحصر به فرد ترین تالابهای جهان است.

مدیرکل محیط زیست گیلان گفت: بررسی ها نشان می دهد ورود انواع پسابهای صنعتی، کشاورزی، خانگی، پیشروی آب دریا و ورود رسوب رودخانه ها، اکوسیستم این تالاب 19 هزار هکتاری را با خطر مواجه کرده است.

وی عنوان کرد: بی شک به دلیل اهمیت این تالاب در اکوسیستم منطقه و نقش آن در تقویت اکوتوریسم و طبیعت گردی منطقه مدیریتی صحیح و به موقع برای رفع این مشکلات امری ضروری است.

زلفی نژاد اظهارداشت: تالاب انزلی به این دلیل حائز اهمیت است که 11 رودخانه و زهکش از دامنه شمالی البرز به این تالاب می ریزد و از تنوع حیات بسیار بالایی برخوردار است.

تعدیل عوامل مخرب تالاب بین المللی انزلی امری حیاتی است

مدیرکل محیط زیست گیلان ادامه داد: تالاب انزلی نه تنها انزلی بلکه شهرهای دیگر مثل صومعه سرا و رشت را تحت الشعاع خود قرار می دهد از اینرو حوزه مدیریت شهری می تواند با مدیریت صحیح جلوی بسیاری از تهدیدها مثل ورود پسابهای صنعتی، رسوبات و... را بگیرد تا آسیب کمتری به تالاب انزلی برسد.

 " آزولا " گیاهیست که در مناطق تالابی رشد می کند اما این گیاه گونه بومی تالاب انزلی نیست، این گیاه را چند سال پیش وزارت کشاورزی با همکاری شیلات برای تکثیر وارد کشور کرد. این گیاه برای تهیه کودهای ازته مورد استفاده قرار می گیرد و به عنوان غذای ماهیان پرورشی علفخوار به نام فیتوفاک استفاده شد و بذر این گیاه به وسیله پرندگان به تالاب انزلی برده شد و در این تالاب زمینه رشد برای گیاه فراهم بود.

این گیاه با ضخامتی در حدود ۱۰ سانتیمتر سطح تالاب را می پوشاند و با این پوشاندن مانع رسیدن نور خورشید به زیر آب می شود و در نتیجه فعل و انفعالات شیمیایی توسط فیتوپلانکتونها در عمق آب انجام نمی شود و با مستور شدن سطح تالاب اکسیژن کافی به آبزیان نمی رسد.

900 میلیارد ریال برای لایروبی و احیای تالابهای گیلان اختصاص می یابد

رئیس فراکسیون مدیریت بحران کشور در مجلس شورای اسلامی از اختصاص 900 میلیارد ریال اعتبار برای لایروبی و احیای تالابهای صومعه سرا، بندر انزلی و کیاشهر در استان خبر داد.

 سید کاظم دلخوش اباتری با اعلام اینکه این میزان اعتبار در سفر دوم ریاست جمهوری به گیلان پیش بینی شده است، افزود: تاکنون بخشی از این اعتبارات تامین و حدود 100 میلیارد ریال نیز در اختیار گذاشته شده است.

به هر حال با توجه به این موارد شناخت، حفاظت و مدیریت بر تالابها و آبهای داخلی یک ضرورت تاریخی است، تنها با درک زبان طبیعت در اثر تلاش و سعی و کسب سالها دانش و تجربه در عرصه های علم زیستی و بوم شناختی می توان به قانونمندی های طبیعت پی برد و باید با حفاظت و حراست از تالابها نگذاریم غوغای حیات و شور زندگی در آن خاموش شود.