به گزارش خبرنگار مهر، مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان در سال 1365 با نظر حضرت امام خمینی(ره) فعالیت خود را در حوزه زنان با مجوز وزارت کشور آغاز کرد،. این موسسه هم اکنون دارای یک مقام مشورتی از سازمان ملل است و به گفته مدیر عاملش تنها موسسه غیردولتی است که توانسته مجوز مرکز رشد فناوری را از وزارت علوم کسب کند. همچنین این موسسه مرکزی برای حمایت از زنان و مادران نان آور به نام "مهیمن" در زمینه اسکان، اشتغال، آموزش و مشاوره زنان سرپرست خانوار راه اندازی کرده است.
خبرنگار اجتماعی مهر گفتگویی را با خانم منیر آمدی قمی مدیرعامل این موسسه در ارتباط با مسائل زنان در کشور انجام داده که در ادامه می خوانید.
* خبرگزاری مهر- گروه اجتماعی: این گونه تصور می شود که سازمانهای غیردولتی فعال در حوزه زنان نگاه فمینیستی و غربگرایانه دارند و به همین دلیل عموما در تصمیمگیریها و برنامه ریزی برای مسائل زنان به بازی گرفته نمی شوند. نگاه موسسه شما به حوزه زنان چگونه است؟
- منیر آمدی قمی: به نظر می رسد که شاید بهتر باشد روی واژه فمنیسم کمی تأمل شود. اولاً فمنیسم به معنی زنگرایی صرف و مقابله با مردان سالهاست که مورد نقد جدی فمنیسم مدرن و پست مدرن است، اما فمنیسم به مفهوم دفاع از حقوق به جا مانده زنان مورد توجه همه است و اسلام به عنوان کاملترین دین کاملاً نگاه دفاعی نسبت به حقوق زنان دارد. ثانیاً در حقوق زنان باید به این نکته توجه کرد که آن دسته از حقوق زنان که ناظر به حقوق انسانی زن است همترازی با حقوق انسانی مرد دارد و آن دسته از حقوق زنان که در خانواده است با توجه به مسئولیتهای او تعریف می شود. در جایی این حقوق ترجیح بر حقوق مرد دارد و در بعضی موارد بالعکس، اما عدالتمدارانه است. لذا در حوزه حقوق انسانی برابری جنسیتی است و در حوزه خانواده عدالت جنسیتی.
* به نظر شما مشکل اصلی و مهمترین مسئله اجتماعی امروز زنان چیست. برخی معتقدند مواردی که امروز به عنوان مشکلات زنان در جامعه مطرح می شود مسئله قشر متوسط است و مشکلات قشر کم درآمد و محروم کمتر دیده می شود.
- همواره تغییر در هر اجتماعی توسط همین قشر انجام می شود و تغییرات اجتماعی برعهده همین طبقه متوسط است که هم بهره ای از دانش و علم دارد و هم به دلیل حضور در حوزه های اجتماعی درک خوبی از مسائل دارند. بار همه مسائل بر عهده همین طبقه متوسط است. همین طبقه که بخشی از اجتماع هستند اگر چه همه آن محسوب نمی شوند نیاز جامعه زنان را می فهمند و به دنبال رفع آن هستند. یکی از مهمترین مشکلات اجتماع ما این است که یک جامعه جوان داریم و به میزانی که دختران جوان از حقوقشان آگاه شدند مهارت تغییر روابط برای دسترسی به حقوقشان را آموزش ندیده اند. این در حالی است که انسان توانایی تغییر دارد و یکی از رسالتهای زن این است که زن و شوهر همدیگر را بسازند. اصلی ترین مشکل ما در سطح جامعه این است که آموزش حل مسئله به مردم داده نشده است.هم اکنون به زنان قبل، حین و بعد از ازدواج آموزشهایی داده می شود ولی این آموزشها باید وارد مدارس و از طریق سیستم آموزشی از ابتدای کودکی آغاز شود.از سوی دیگر جامعه ما مذهبی است و علمای دین می توانند نقش موثری در آموزشهای زنان و مردان برای زندگی داشته باشند.
* شما اشاره به لزوم آموزش دختران و زنان در زمینه های مختلف در سیستم آموزشی کشور داشتید. برخی از مسئولان گمان می کنند که آموزش مسائلی مانند بلوغ جسمی به دختران دامنه وسیعی از مشکلات دیگر را به همراه خواهد داشت .این در حالی است که در مقابل کارشناسان معتقدند آگاهی دختران در این زمینه ها از بسیاری آسیبهای اجتماعی جلوگیری می کند. در این ارتباط چه راهکاری وجود دارد؟
- مراقبت از سلامت جسم و روح نیازمند دانایی و دانش نسبت به جسم و روح است. دستگاه باروری نیز بخشی از جسم همه انسانهاست که باید نسبت به آن آگاهی و دانایی ایجاد شود در آن صورت امکان مراقبت و صیانت از آن فراهم می شود. منتهی اینکه این آگاهی و دانایی در هر مقطع سنی چگونه و چه اندازه و با چه ادبیاتی و چه روشی انجام شود خود نکته ای اساسی است که کاملاً قابل برنامه ریزی و اجرا است و در تمام کشورهایی که در دنیا مباحث مربوط به دستگاه جنسی بطور علمی آموزش داده شده تحقیقات نشان می دهد که مراقبت و حفاظت بیشتر اتفاق افتاده است.
اما متأسفانه مشکل کشور ما الان این است که سیاستگذاران و برنامه ریزان صورت مسئله سوالهای سخت را پاک می کنند و تلاش برای حل مسئله نمی کنند. در هر سنی شیوه های مختلفی برای آگاهی دادن در این مسائل وجود دارد حتی بچه ها حق دارند از کودکی حریمهای وجودی خود را بشناسند و به آن حساس شوند. به طور نمونه در بازدیدی که موسسه از کشور سوئیس داشت مشاهده شد که مربیهای مهدکودک مسائلی را آموزش می دادند که دقیقا منطبق بر آموزه های دینی ما در این حوزه هاست. در آن کشور مربی مهدکودکها حریمهای جنسی را به کودکان آموزش میدادند و کودک یاد میگرفت و همین امر موجب جلوگیری یا کاهش کودک آزاری می شود.
* برخی کارشناسان معتقدند سیستم آموزشی هنوز پس از دو دهه هشدار به مسئولان مردسالارانه است. آیا این دیدگاه مردسالارانه مشکلات بیشتری را در حوزه زنان دامن نمی زند؟
- هشدار در مورد وجود نگاه مردسالارانه در کتابهای آموزشی مدارس توسط نهادهای غیردولتی پژوهشی مانند موسسه مطالعات زنان از سالهای 63 و 64 بارها داده شده است. وقتی در کتابهای درسی پدر در حال روزنامه خواندن است و مادر آشپزی می کند. مرد در کسوت مشاغل مهم اجتماعی و زن همواره در نقش مادری نمایش داده می شود و یکسری نقشهای مطلق برای زنان در این کتابها درنظر گرفته شده است کلیشه های جنسیتی باز تولید می شود. با وجود توسعه علمی فرهنگی و اجتماعی زنان در سالهای اخیر هنوز این گونه نگرشها در تدوین کننده های کتابهای درسی وجود دارد و مشکل همچنان باقی است. اگر تعادل در آموزشهای مدارس دیده شود مشکلات برطرف می شود. زمانی جامعه ما الگو می شود که متعادل عمل کنیم همانگونه که کلام خدا به آن تأکید دارد. صرف این که مدعی دین باشیم مشکلات ما برطرف نمی شود باید با نگاهی متعادل به تمامی حوزه های اجتماعی ورود پیدا کنیم. باید متون کتابهای درسی به نحوی متوازن شود تا کودک یاد بگیرد نه آشپزی فقط نقش جنس زن است و نه تدبیر و فکر و اندیشه فقط نقش مرد.
* تعامل نهادها و سازمانهای دولتی مسئول در حوزه زنان با سازمانهای غیردولتی در زمینه تصمیمگیری و درک صحیح مشکلات و راهکارهای مناسب برای آنها چگونه است؟
- محدودیتهای زیادی به دلیل همین سوءتفاهمها برای سازمانهای غیردولتی ایجاد شده و مسئولان حاضر به گفتگو برای رفع این مسائل نیستند. چه بساهمین مسئله موجب شده بسیاری از سازمانهای غیردولتی منحل شوند. ارزانترین، کیفی ترین و سریع ترین شیوه برای این که دولتها نیازهای مردم خود را درک و بر مبنای آن نیازها با کمک مردم برنامه ریزی برای بهبود وضعیت انجام دهند بهره گیری از سازمانهای غیردولتی است. سازمانهای غیردولتی یاریگران نظام اجتماعی هستند، نیازهای مردم را سازمانهای غیردولتی تخصصی می فهمند و دولت باید خود پیش قدم یاری گرفتن از این سازمانها باشد.
* برنامه های دولت در حوزه زنان را که بیشتر متمرکز بر محور خانواده است چطور ارزیابی می کنید؟
- این سیاست که تنها بخشی از زنان در برنامه ریزیها دیده شوند اشتباه است. بستر اجتماعی را باید طبیعی دید و باید منافع همه اقشار زنان در برنامه ها و بودجه ها دیده شود نه گروه خاصی مانند زنان خانه دار یا فقط زنان سرپرست خانوار.
* تا کنون بارها بحث کاهش ساعت کاری زنان مطرح شده است که موافقان و مخالفانی حتی در قشر زنان دارد. برخی آن را نوعی تبعیض مثبت به نفع زنان می دانند و عده دیگر تهدیدی برای زنان به جهت مردانه کردن بازار کار و محدود کردن فرصتهای شغلی زنان می دانند. نظر شما در این زمینه چیست؟
- با اجرای چنین قوانینی مردان احساس نابرابری کرده و زنان شغل خود را از دست می دهند. به جای این که برنامه ها را جنسیتی کنیم می توان برنامه ها را به صورت عام ولی انعطاف پذیر تنظیم کرد به نحوی که هر کسی با مشکلات خاص در آن برنامه شاغل شود. اگر ما در حل مشکلات اجتماعی همه چیز را فقط مسئله ببینیم یعنی یک مجهول و یک راه حل، مرتب دچار خطاهای مکرر می شویم. حال آنکه برای حل یک معضل ضرورت توجه به همۀ عوامل و مجهولات جدی است والا مسئله حل نمی شود. این نکته ای است که متأسفانه سیاستگذاران به آن کمتر توجه دارند و خیلی ابتدایی و سطحی می خواهند مسائل پیچیده را با یک راه حل ساده حل کنند.
نظر شما