نظاميان آمريكايي به هنگام ورود به ويتنام و اشغال اين كشور از سوي مقامات مافوق خود در واشنگتن ماموريت داشتند علاوه بر دست زدن به كشتار و بازداشت مردم و تخريب تاسيسات آن كشور وظيفه اي ديگر هم داشتند و آن تلاش براي برهم زدن بافت سنتي اجتماعي آن وبرهم زدن تركيب نژادي ويتنام بود.
شيوه خطرناك و غير انساني آمريكايي ها ترويج فحشا و بي بندو باري و آموزه هاي غير اخلاقي بود آنها با برنامه ها واعمال ضد اخلاقي خود ضربه هولناكي به بافت اجتماعي ويتنام وارد كردند و علاوه بر آن باعث شيوع انواع بيماري هاي جسمي ورواني شدند كه هنوز با وجود گذشت چندين دهه ازپايان جنگ ويتنام اثرات زيان بار اقدامات غيراخلاقي و ظالمانه اشغالگران آمريكايي دراين كشور جنوب شرقي آسيا همچنان وجود دارد.
درافغانستان نيز كه هم اكنون دراشغال نظاميان آمريكايي قراردارد هر چند دولت موقت حامد كرزاي اشغالگري آنها را پوشش داده است ولي بافت اجتماعي جامعه سنتي افغان ها از تبعات رفتارهاي غير اخلاقي و بي و بندباري آمريكايي ها مصون نمانده است .
تفاوت افغانستان با ويتنام در مسلمان بودن جمعيت آن است كه مردم افغانستان به آموزه هاي ديني و مذهبي به حكم مسلمان بودن خود پايبند هستند و همين عامل باعث شده است تا آمريكايي ها با ترفندها و شيوه هاي مختلف همانند توزيع كتاب، مجلات و سي دي هاي مبتذل و غير اخلاقي با رواج بي بندو باري و فساد به بافت سنتي افغانستان خدشه وارد كنند و ناهنجاري و كجرويهاي اجتماعي را جايگزين اخلاقيات و ارزش هاي اخلاقي و اسلامي كنند و در نتيجه حساس ترين قشر اين جامعه يعني جوانان و نوجوانان را دچار بي هويتي و بي بند و باري كنند.
البته نظر به اينكه گزارش ما به كشور اشغال شده عراق و خطرات ناشي از وجود اشغالگران بر بافت اجتماعي و مذهبي آن اختصاص دارد درباره افغانستان به همين مقدار بسنده مي كنيم .
درباره عراق مي توان گفت با آنكه بيش از 18 ماه از اشغال اين كشور مي گذرد، بدون اينكه به دلايل و ريشه هاي بروز جنگ آمريكا ودلايل دروغين وبي اساس اين حمله و مخالفت گسترده با اين اشغالگري اشاره كنيم، مي توان اذعان داشت : اشغالگران آمريكايي با رسواييهايي كه در جريان شكنجه اسراي عراقي در زندان ابوغريب بغداد به بار آوردند و اوج فرهنگ غير اخلاقي و منحط و منحرف خود را به جهانيان نشان داند زنگ خطر را براي جامعه مذهبي و بافت اجتماعي سنتي وفادار به آموزه هاي اخلاقي و اسلامي عراق به صدا در آورده اند.
آمريكايي ها در ابوغريب چنان وقيحانه مرزهاي اخلاقي و انساني را مورد تجاوز قراردادند و چنان صحنه هاي زشت و شرم آوري را رقم زدند كه بيان آن از عهده قلم خارج است صحنه هاي غير اخلاقي و زننده اي كه تنها گوشه اي از آن را رسانه هاي معتبر جهاني به جهانيان نشان دادند و موجي از نفرت و انزجار را از هتاكي آمريكايي ها به ارزش هاي اخلاقي و انساني و هويت انسان ها در ميان محافل جهاني به دنبال داشت .
تصوير يك نظامي زن آمريكايي كه غير اخلاقي ترين و وقاحت آميزترين رفتارها را با اسراي عراقي انجام مي داد، لكه ننگي بر دامان جامعه آمريكا گذاشت كه خود را مدعي حمايت از دمكراسي و آزادي و حقوق بشر مي دانست. آمريكايي ها كه خود اخلاقيات و حدود اخلاقي و انساني را زير پا گذاشته اند در زندان ابوغريب وقيحانه و بي شرمانه اسراي عراقي را به انجام كارهاي غير اخلاقي وادارمي كردند، آنهارا با تهديد و ارعاب مجبور مي كردند صحنه هاي شنيع و زننده و غير اخلاقي را به صورت گروهي انجام دهند .
رسوايي ابوغريب اين هشدار را جدي مي كند كه جامعه مسلمان و بافت اجتماعي مذهبي عراق در معرض خطرات بزرگ و چالش هاي سنگين قرار دارد آمريكايي ها با اين رسوايي نشان دادند كه هيچ اعتقادي به حرمت ها و لزوم رعايت حدود اخلاقي و ارزش هاي انساني ندارند.
آمار تكان دهنده مربوط به تجاوز نظاميان آمريكايي به زنان و دختران عراقي كه به علت سانسور حاكم بر رسانه ها و عدم توجه آنها كمتر بازتاب داشت افزايش آمارخودكشي در ميان زنان و دختران عراقي كه به علت سرشكستگي ناشي از هتك حرمت خود و مورد تجاوز قرار گرفتن از سوي اشغالگران ديگر روي بازگشت به خانواده و جامعه را ندارند و بهترين نمودهاي عمليات رهايي فرشتگان آزادي بخش غرب بود كه در معرض ديد همگان قرار گرفت.
چنين مسائلي هشداري بر اين است كه اشغالگران آمريكايي همانند ويتنام و افغانستان اين بار ايمان و مذهب و ارزش هاي اخلاقي جامعه مسلمان عراق را هدف قرار داده اند تا با رواج فحشا و گسترش بي و بندباري در ميان جوانان ونوجوانان عراقي و در نتيجه بي هويت كردن آنها و فروپاشي ارزش هاي اسلامي و هنجارهاي اخلاقي بتوانند با آسودگي و فراغ بال به پيشبرد اهداف توسعه طلبانه و استعماري خود در اين كشور مسلمان ادامه دهند و علاوه بر تاراج ارزش ها و باورهاي اين مردم ثروت ها و منابع غني آنها را نيز به يغما ببرند .
حسن هاني زاده كارشناس مسائل خاورميانه و عراق به نكات جالبي درباره بافت اجتماعي جامعه مسلمان عراق اشاره مي كند ، وي دكتر علي الوردي را به عنوان جامعه شناس برجسته عراقي كه مولف ده ها كتاب جامعه شناسي است، نام مي برد.
به گفته هاني زاده ،اين جامعه شناس عراقي در تشريح خصوصيات و بافت اجتماعي عراق به مقوله بسيار جالبي اشاره مي كند.
دكتر الوردي مي گويد : هر عراقي دو شخصيت متضاد در درون خود دارد يك شخصيت آرام، مودب و متمدن كه در حالت هاي عادي انسان مجذوب اين شخصيت مي شود و شخصيتي ديگر كه در نهاد هر عراقي وجود دارد شخصيتي پرخاشگر غير قابل اعتماد است كه مانند غول خفته است كه از خواب بيدار مي شود.
به گفته اين كارشناس، صرف نظر از مقوله دكتر الوردي و تحليل روانشناختي وي از بافت روانشناسي عراق اين مساله را نبايد از ذهن دور دانست كه جامعه عراق تركيبي از عجيب ترين جوامع بشري به شمار مي رود به لحاظ قومي اين جامعه داراي نژادهاي كرد، عرب ، تركمن، آشوري و كلداني مي باشد اين تركيب صدها سال در كنار يكديگر زندگي كرده اند و به رغم اختلافات نژادي و قبيله اي بطور مسالمت آميز نيز با يكديگر همزيستي كرده اند اما در عين حال يك عامل ضعيف و كم رنگ و به اصطلاح يك جرقه كوچك ممكن است اين نژادها را به سمت يك جنگ داخلي سوق دهد.
تركيب مذهبي جامعه عراق از تنوع زياد برخوردار است شيعيان، يزيدي ها، صابئين، سني ها، مسيحي ها، كردهاي شيعه
موسوم به فيلي ها، جزئي از بافت مذهبي جامعه عراق را تشكيل مي دهند و اين تنوع را شايد در كمتر كشوري نتوان يافت.
هر يك از طوايف مذهبي آداب و رسوم خاص خود را دارند وتحت هيچ شرايطي از خود دست نمي كشند مثلا طايفه يزيدي هاي عراق اخيرا در اوج درگيري هاي داخلي و ناامني، مراسم تابستاني خود را كه ممكن است حساسيت ساير مذاهب را نيز برانگيزاند برگزار كردند اما نكته عجيب در اينجا است كه در طول حكومت هاي مختلف عراق چه دردوران عثماني چه در دوران حكومت پادشاهي فيصل ها و چه در دوران حكومت عبدالكريم قاسم و بعثي ها هرگز مشاهده نشده كه ميان طوايف مذهبي عراق جنگي روي دهد قدرت تعامل مذهبي عراقي ها با يكديگر از مسائل پيچيده بافت اجتماعي اين كشور است كه بسياري از يهوديان كه در طول 5 دهه گذشته عراق را به سوي اراضي اشغالي فلسطيني ترك كردند همچنان هويت عراقي خود را حفظ كرده اند .
اين كارشناس مسائل عراق در ادامه مي گويد: با اينكه رژيم صدام در طول حكومت 35 ساله خود تلاش كرد تا از اختلاف قومي و نژادي و مذهبي موجود در عراق به سود خود بهره برداري كند اما تسامح ديني موجود در اين كشور امكان بهره برداري ديني را از حزب بعث منحله گرفت.
اما نكته عجيب اين است كه به رغم اينكه شيعيان 65 درصد از جمعيت عراق را به عنوان اكثريت تشكيل مي دهند اما در طول 300 سال گذشته هرگز بر عراق حكومت نكرده اند و هميشه قدرت در دست اقليت بود علت اين امر محيط جغرافيايي عراق است كه بيشتر اطراف آن را كشورهاي سني مذهب عرب فراگرفته اند .
به اعتقاد هاني زاده ، اين كشورها مايل نيستند كه شيعيان حكومت را در دست داشته باشند زيرا آنها را امتداد عقيدتي ايران شيعه مي دانند به همين علت تمام تلاش هاي خود را بكار مي گيرند تا شيعيان عراق پيوسته درحاشيه بمانند.
اين كارشناس مي گويد : در حقيقت در پروسه قومي كشورهاي عرب شيعيان عراق غير عرب و ايراني تلقي مي شوند اين تعصبات جاهلي عربي موجب شده است تا رگه هاي قوميت گرايي در ميان شيعيان كمرنگ شود و برعكس سني ها به شدت به سوي قوميت گرايي عربي گرايش پيدا كنند.
با اينكه اغلب شاعران و نويسندگان و هنرمندان عراقي از شيعيان هستند اما هرگز در طول تاريخ معاصر جايگاهي در ميان كشورهاي عربي پيدا نكرده اند با اين حال همين شيعيان تلاش مي كنند تا ضمن حفظ عقايد مذهبي خود جايي در ميان جوامع عربي پيدا كنند.
به گفته هاني زاده از ديگر ويژگي هاي مردم عراق قدرت همسويي فوق العاده آنان با ساير جوامع است عراقي ها در هرجامعه اي كه باشند سريعا خود را با محيط آن جامعه وفق مي دهند به همين علت روند مهاجرت عراقي ها در طول 25 سال گذشته بسيار افزايش يافته است به گونه اي كه در طول اين مدت بيش از 5/3 ميليون نفر از عراقي ها بويژه نخبگان به كشورهاي مختلف مهاجرت كرده اند.
با اينكه شرايط سياسي و اجتماعي عراق در طول 35 سال گذشته امكان توسعه فرهنگي را به مردم اين كشور نداد اما به علت ميل به مهاجرت عراقي ها اين مردم از نخبگان فرهنگي فراواني در ميان كشورهاي مختلف عربي و اسلامي برخوردارند پس از مصر و فلسطين، عراق بيشترين درصد نخبگان فرهنگي را دارا است كه اين امر جزئي از ويژگي هاي مردم عراق است .
درگزارش هاي بعدي به ديگر بافت هاي جامعه عراق و چالش هاي پيش روي آنها در سايه حضور اشغالگران پرداخته خواهد شد.
نظر شما