فلسفه ذهن با مغز و مطالعات تجربی پیوندی عمیق دارد

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب" درآمدی به فلسفه ذهن" اثر کیت مسلین عصر سه شنبه 18 خرداد با حضور دکتر محمد سعیدی مهر، دکتر حسین شیخ رضای و دکتر مهدی ذاکری در شهر کتاب برگزار شد.

شیخ رضایی: ادبیات فلسفه ذهن باید ساخته شود

دکتر شیخ رضایی به معرفی نویسنده کتاب " درآمدی به فلسفه ذهن" پرداخت و گفت: کیت مسلین فیلسوف شناخته شده ای نیست و بیشتر در کالج(مدرسه) تدریس کرده و به نگارش کتابهایی برای کسانی که می خواهند با فلسفه آشنا شوند مشغول است.

وی تأکید کرد: کتابهای درسی و آموزشی در فلسفه ذهن به دو گروه عمده تقسیم می شوند؛ یک دسته کتابهایی است که در آن بحثهای سنتی و متافیزیکی ذهن غلبه بیشتری دارد و دسته دیگر کتابهایی که غلبه مباحث بیشتر به سمت مطالعات تجربی- شناختی در مورد ذهن و مغز است تا مطالعات متافیزیکی.

دکتر شیخ رضایی با بیان اینکه فلسفه ذهن پیوند نزدیکی با مغز و مطالعات تجربی دارد، افزود: امروزه نمی توان بدون در نظر گرفتن دستاوردهای علم تجربی راجع به ذهن سخن گفت.

وی با موفق خواندن ترجمه کتاب" درآمدی به فلسفه ذهن"، این کتاب را در دسته اول کتابهای آموزشی فلسفه ذهن گنجاند و گفت: مسئله دوگانه انگاری در فلسفه ذهن مهم است و باید بدانیم لزوما همه کسانی که در سنت فلسفه اسلامی کار کردند دوگانه انگار نبودند و نفی دوگانه انگاری نفی یکی از بدیهیات و اصول پذیرفته شده کلامی –الهیاتی اسلامی نیست. علاوه بر آن دو فصل آخر "هویت شخصی" کار بیشتری می طلبد به این معنی که برای کسانی که دغدغه معاد جسمانی دارند می تواند مؤثر باشد.

وی با بیان اینکه ادبیات فلسفه ذهن را نداریم و باید ساخته شود، افزود: کتاب "درآمدی به فلسفه ذهن" به نوعی ترجمه فرهنگی و کاری شبیه بومی کردن است اما این بومی کردن گاهی به جای تسهیل خواندن، در بستر مطالعه وقفه ایجاد می کند.

شیخ رضایی در پایان کتاب "درآمدی به فلسفه ذهن" را مطلوب خواند و آن را به عنوان کتاب درسی پیشنهاد کرد.

در ابتدای این نشست دکتر مهدی ذاکری ترجمه کتاب "درآمدی به فلسفه ذهن" را گزینشی و در راستای طرح کلان فلسفه نفس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد و گفت: هدف طرح کلان فلسفه نفس این است که مسئله نفس را که در سنت اسلامی داشتیم به صورت روزآمد به روش تحلیلی مطرح کرده و از سوی دیگر اهل فلسفه نباید از مباحثی که در میان فیلسوفان تحلیلی درباره ذهن مطرح است غافل باشند.

ذاکری: کتاب با هدف ایجاد زمینه برای نظریه پردازی در مورد نفس ترجمه شده است

وی با بیان اینکه هدف نهایی طرح کلان فلسفه نفس در واقع ایجاد زمینه برای نظریه پردازی در مورد نفس بر اساس دیدگاههای فلاسفه مسلمان است، افزود: با این هدف کتاب "درآمدی به فلسفه ذهن" را ترجمه کردم که ضمن معرفی متونی در حوزه فلسفه ذهن، تقریر جدیدی از نظر فلاسفه مسلمان در مورد نفس ارائه و زمینه ای برای آشنایی مخاطب فارسی زبان با فلسفه ذهن در میان فیلسوفان تحلیلی فراهم شود.

ذاکری ترجمه کتاب" درآمدی به فلسفه ذهن" را مربوط به سال 85 اعلام کرد و گفت: بیش از 10 کتاب به صورت کلی در فلسفه ذهن از فیلسوفان مختلف مطالعه کردم تا در نهایت این کتاب را برای ترجمه انتخاب کردم.

مترجم "درآمدی به فلسفه ذهن" بر جامعیت این کتاب به نسبت دیگر آثار حوزه فلسفه ذهن تأکید کرد و نگاه تاریخی به مباحث فلسفه ذهن، جامعیت دیدگاههای اصلی فلاسفه، مسائل مهم فلسفه ذهن و داشتن متن آموزشی را از ویژگیهای آن برشمرد.

وی به مسئله دوگانه انگاری به عنوان یکی از مباحث مهم فلسفه ذهن که کمتر در آثار فلسفه ذهن به آن پرداخته می شود، اشاره کرد و افزود: فلاسفه ذهن در دوره اخیر معمولا فیزیکالیست هستند و از ابتدا فرض را بر این می گذارند که دوگانه انگاری جوهری مردود و قابل بحث نیست اما برای ما دوگانه انگاری جوهری مهم است چون در سنتی فکر می کنیم که حکمای مسلمان معمولا دوگانه انگاری جوهری را در مشاء به طور کامل و در حکمت متعالیه و اشراق با تفاوتهایی پذیرفته اند.

ذاکری با اشاره به دشواری های ترجمه متون جدید به ویژه در حوزه فلسفه، به طرح مسائل مختلفی که حین ترجمه کتاب با آن روبرو شده، پرداخت.

سعیدی مهر: امروزه فلسفه در غرب در عمق مباحث روزمره زندگی وارد شده است

در ادامه این نشست دکتر سعیدی مهر با انتقاد از کم توجهی به مباحث فلسفی در بین عام و به ویژه در میان فرهیختگان تصریح کرد: شاید بخشی از این کم توجهی متأثر از دشواری مباحث فلسفی باشد به گونه ای که در غرب نیز مجامع فلسفی بیشتر حوزه خصوصی دارد اما کتاب " درآمدی به فلسفه ذهن" می تواند گامی برای ایجاد ارتباط  با مخاطبان علاقمند به فلسفه باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس یکی دیگر از دلایل کم توجهی به فلسفه را غلبه مباحث حوزه مابعدالطبیعه در ایران دانست و افزود: مسائل متافیزیک بسیار مهم است اما مخاطب ویژه می طلبد. در غرب طی تحولات چشمگیر، متافیزیک که روزی حرف اول را در حوزه فلسفه می زد امروزه تنزل پیدا کرده و فلسفه به مانند سلولی زنده طی رشد تاریخی خود به مرحله ای از باروری رسیده است که به طور طبیعی در نیمه دوم قرن بیستم در غرب دچار تکثیر سلولی می شود و امروزه از آن شاخه های مختلف فلسفی پدید می آید که "فلسفه ذهن" یکی از مباحث جدا شده از فلسفه های سنتی است.

وی ترجمه کتاب " درآمدی به فلسفه ذهن" را خوب توصیف کرد و افزود: ما در فلسفه در عصر ترجمه به سر می بریم و چیزی شبیه نهضت ترجمه در جامعه اسلامی اتفاق افتاده است و امروز بعد از گذشت 11 قرن به نوعی به آن فضا برگشته ایم و باید مقطعی را برای خود تعریف کنیم.

سعیدی مهر با انتقاد از بی توجهی به فلسفه تحلیلی تأکید کرد: فلسفه قاره ای بیشتر در جامعه ما نمود داشته اما حدود 15 سال است که توازن به نفع تحلیلی رقم خورده، هرچند که معتقدم باید به هر دو حوزه تحلیلی و قاره ای توجه شود.

وی با اشاره  به وجود تنوع کتب درسی و آموزشی به روز در حوزه فلسفه غرب، نبود کتاب درسی در حوزه فلسفه را یکی از ضعفهای اساسی فلسفه در کشور ایران خواند.