دعوای مؤمنان و ملحدان به نظر فلو بر سر تقدم در استدلال‌ورزی است

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محسن جوادی سومین سخنران نشست بررسی آرا و نظرات آنتونی فلو بود با موضوع "آنتونی فلو و پیش فرض الحاد" در روز چهارشنبه 19 خرداد 89 در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم در آغاز سخنانش با اشاره به مقاله "پیش فرض الحاد" نوشته آنتونی فلو (1984) گفت: فلو در این مقاله می کوشد تا ثابت کند که بر جدال بر سر وجود خدا این مؤمنان هستند که باید اولاً نشان دهند خدا مفهومی قابل تصور است و دوم اینکه دلایلی بیاورند که ثابت کند چنین مفهومی در خارج مصداق دارد.

وی در ابتدا به شباهت پیش فرض الحاد با اصل برائت در حقوق اشاره می‌کند اما این را نمی‌پذیرد که اصل برائت مبنای این پیش‌فرض باشد. وی سپس با بیان اینکه پیش فرض الحاد یک رویه عقلانی است در درستی آن به عنوان یک اصل روشی که چارچوب کسب معرفت به وجود خدا نظم و نسق گرفته تاکید می‌کند و اشکالات آن را پاسخ می‌دهد.

وی افزود: در دعوای بین ملحدان و مومنان این مسئله مطرح است که چه کسی موظف است بار برهان و استدلال را بر عهده بگیرد.

جوادی با اشاره به الحاد ایجابی و سلبی سخنانش را پی گرفت و گفت: به باور فلو الحاد وی سلبی است. او می‌گوید من ادعا نمی‌کنم که خدا وجود ندارد بلکه فقط ادعای مؤمنان مبنی بر وجود خدا را رد می‌کنم. فلو از لاادری‌گری استفاده نمی‌کند چرا که معتقد است در لاادری گری مشکلی با مفهوم خدا وجود ندارد اما بحث وی بر سر خود خداست. ادعای او این است که اصل بر الحاد است مگر اینکه کسی ثابت کند خدایی وجود دارد و مومنان دلیل بیاورند و نشان دهند که مفهوم خدا مفهومی سازگار است.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم تصریح کرد: بحث اصلی فلو این است که رویه‌های عقلایی یعنی رویه‌هایی که ادعاهای اولتولوژیک نیستند برای این به کار می‌روند که مشخص شود که چه کسی در مجادلات باید دلیل بیاورد.

جوادی در ادامه با بیان اینکه گاهی اصل بر برائت و گاهی اصل بر احتیاط است، گفت: به باور فلو بحث از حضور خدا و معرفت دینی از مواردی است که باید اصل بر احتیاط گذاشت. در این مسئله باید دلیل روشن و برهان واضحی اقامه شود ادعای وی این است که چون از نظر مومنان خدایی وجود دارد که واجد صفاتی است این ادعا نمی‌تواند بدون دلیل و برهان باشد در حالی که ملحدان ادعای سلبی می‌کنند و می‌توان گفت مادام که برهانی از سوی مومنان ارایه نشده حق با ملحدان است.

وی افزود: فلو بر مبنای حرفهای پیرس که بر خلاف مبنای دکارت است اشکالی را طرح می‌کند. پیرس می‌گوید ما مجبوریم بخشی از باورهای خود را محفوظ نگه داریم مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. بنابراین می‌توان اعتقاد به وجود خدا را به عنوان یکی از این باورهای پایه در نظر گرفت مگر این که دلایلی بر رد آن داشته باشیم. اما فلو می‌گوید باورهای دینی آنقدر تشتت دارند که نمی‌توان آنها را در زمره باورهای پایه قرار داد بلکه باید برای باور به آنها دلیل و برهان ارایه کرد.

این پژوهشگر فلسفه اخلاق در پایان با تاکید بر اینکه پیش‌فرض الحاد غیر از خود الحاد است یادآور شد: به نظر من متکلمان ما این بحث را پذیرفته‌اند و به همین دلیل است که گفته‌اند اول باید تحقیق کرد و برای ایمان خود استدلال و برهان اقامه نمود.