مطالعات تطبیقی باید جدی گرفته شود

به گزارش خبرنگار مهر در قم، حجت‌الاسلام ابوالفضل کیاشمشکی بعد از ظهر یکشنبه در سلسله نشست‌های علمی علم دینی، علم انسانی با موضوع امکان سنجی و موضوع شناسی، تمایزات و تشابهات که در سالن همایش‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، اظهار داشت: در مورد علم نظریات مختلفی مطرح شده است و برخی نظریات افراطی، علم انسانی را رد می‌کنند.

وی ادامه داد: اگر ما بتوانیم یک علم انسانی دینی داشته باشیم انقلاب فرهنگی بزرگی انجام داده‌ایم، البته ما باید توجه داشته باشیم که آیا علم کاشفیت بی‌خطاست و یا اینکه علم کاشفیت خطاپذیر است.

استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه در علم اصول، اصولیون علم را ویژگی اصلی کاشفیت می دانند، بیان داشت: البته این گروه علم را کاشفیت خطاپذیر می دانند و حتی آن را علم دینی نیز بر می شمارند، این اعتقاد، دست ما را برای مدل دهی به علم دینی باز می گذارد.

وی اضافه کرد: تا اواسط قرن 20 میلادی در غرب معتقد بودند که علم کشفیت بی‌خطاست و مجبور می‌شدند خیلی از زمینه‌های علم را آشکار نکنند چون علم کاشفیت خطا‌ناپذیر است، البته در سنت ما به غیر از فلسفه و منطق مولفه‌هایی در باب علم آمده و پذیرفته شده است که علم خطاپذیر ولی روشمند است.

کیاشمشکی با بیان اینکه علم به معنای یک فعالیت روشمند است که در آن هدف کشف است ولی خطاپذیر نیز هست، یادآور شد: این بدان معناست که ما جامعه اسلامی داشته باشیم ولی آماده باشیم که آن را نقد کنیم، اینکه در قرآن آمده است که مجاهدین اگر صبر کنند هر نفر از آنها حریف 100 نفر خواهد شد، از یک قانون صحبت می‌کند.

فلسفه اسلامی محصول تعامل است

وی گفت: ما می‌توانیم از این منابع برای فرضیه‌های جدید استفاده کنیم. ما اگر علم را کاشف خطاپذیر بدانیم با مشکلی مواجه نخواهیم شد و سنت ما نیز آن را تائید می‌کند ولی نحوه تعامل متون دینی با آنچه که در حوزه علوم مطرح می‌شود ما را به یک ساختار وارد می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه ما باید توجه داشته باشیم که چگونه یک متن، رفتار و اعمال دینی می‌شود، بیان داشت: اگر بخواهیم به مدلی از مسلمانی دست یابیم باید به چند عنصر توجه داشته باشیم، عنصر نخست تعامل است، فلسفه اسلامی محصول تعامل است و این چیزی است که در اختیار فلاسفه ما قرار داشته است و آنچه که از بیرون آمده است نیز در یک ساز و کار منسجم در کنار هم قرار گرفته‌اند که جامعه شناسی اسلامی یکی از محصولات این تعامل است.

وی دومین عنصر را عنصر نقدپذیری دانست و خاطرنشان کرد: ما در مقطعی از تاریخ قرار گرفته‌ایم که مجبوریم کل‌گرایی را توسعه دهیم، باید بدانیم که همان گونه که دین تمایزات و متشابهات دارد، علم نیز تمایزات و متشابهات دارد.

کیاشمشکی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه روایات بسیار زیادی در تمجید عقل وجود دارد، تصریح کرد: اگر ما مقداری از معارف دینی را واکاوی کنیم عناصر بسیار ارزشمندی می‌توانیم بیابیم.

وی اضافه کرد: چه اشکالی دارد که طلبه ما که قصد مطالعه فقه را دارد، حقوق، فلسفه، سیاست و ... را نیز مطالعه کند.