فرش همدان در تار و پود مشکلات دست و پا می زند

به گزارش خبرنگار مهر در همدان، بافته های همدان در صنعت فرش از سالهای بسیار دور تاکنون به طور عمده به کشورهای اروپایی و آمریکا صادر می شود و تولید سالانه صنعتگران فرش دستباف این استان تا بیش از 500 هزار مترمربع بوده که از 15 سال گذشته تاکنون به دلیل پاره ای مشکلات به کمتر از 200 هزار مترمربع رسیده است.

بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی معاون توسعه و تجارت خارجی سازمان بازرگانی استان همدان، هم اکنون در این استان 40 هزار بافنده فرش فعالیت دارند و بیشترین تولید فرش در استان همدان مربوط به روستاهاست و 70 تا 80 درصد فرشهای موجود در بازار فرش این استان به دست روستاییان بافته می شود.

فرش دستباف علاوه بر برخورداری از ارزش تولید و صادرات، هنر ماندگاری است که همدان به خوبی میراث دار آن بوده است اما در این میان برخی مشکلات باعث شده است که بافندگان فرش دستباف در همدان انگیزه گذشته برای این کار را نداشته و تنها به عنوان یک هنر و دلمشغولی در منزل به آن نگاه کنند.

آنچه که دست اندرکاران فرش دستباف در همدان اذعان دارند، این است که درآمد بافندگان فرش دستباف در این استان به قدری پایین است که در ماه حتی به 900 هزار ریال هم نمی رسد.

آنها معتقدند که تولید فرش دستباف و بازار آن در همدان رونق پیشین خود را ندارد و روز به روز هم کمتر می شود و پیشتر که صنعت فرش دستباف در همدان رونق داشت و محصول آن به خارج از کشور صادر می شد، فرشبافان انگیزه بیشتری نسبت به کار خود داشتند.

معاون توسعه و تجارت خارجی سازمان بازرگانی استان همدان در این خصوص اعلام کرده که بالا رفتن هزینه تولید و پایین آمدن دستمزد قالیبافان در استان همدان، باعث بی رغبتی قالیبافان به ادامه این حرفه شده است.

مسعود بکایی در گفتگو با خبرنگار مهر در همدان با اشاره به اینکه در حال حاضر 40 هزار قالیباف در استان همدان فعالیت دارند، اظهار داشت: در سالهای اخیر تعداد قالیبافان این استان به بیش از 70 هزار نفر می رسید.

بکایی افزود: در حال حاضر بالا رفتن هزینه تولید، افت بازار جهانی فرش از لحاظ قیمت و پایین بودن دستمزد قالیبافان باعث کاهش چشمگیر تعداد قالیبافان استان همدان شده است.

وی با بیان اینکه در گذشته فرشها دارای ارزش تجاری پایین بودند و طرح قالی با نیاز بازار همخوانی نداشت، گفت: همین امر باعث به صرفه نبودن ادامه فعالیت در رشته قالیبافی شد.

آشنا نبودن قالیبافان با سلیقه بازار در کاهش تعداد قالیبافان نقش دارد

معاون توسعه و تجارت خارجی سازمان بازرگانی استان همدان یادآور شد: ناتوانی در جذب بازار فروش و آشنا نبودن قالیبافان با سلیقه بازار نیز در کاهش تعداد قالیبافان استان همدان نقش داشته است.

سید مسعود بکایی با اشاره به اینکه قالی بافی و فرش بافی، باعث ایجاد اشتغال و توسعه صادرات می‌شود، ادامه داد: قالی و فرش دستباف جزو 10 قلم کالای صادراتی استان همدان است و می‌تواند در توسعه صادرات نقش موثری داشته باشد.

بکایی با بیان اینکه همدان در گذشته قطب فرش دستباف بوده است، خاطرنشان کرد: سلایق مختلف کشورهای مقصد مانند کانادا، آمریکا، ژاپن و عراق و از طرف دیگر ورود کشورهای چین، هند و پاکستان به بازار فرش، سبب شده تا جایگاه همدان در این زمینه کمرنگ تر شود، این در حالیست که کیفیت فرشهای این کشورها پایین بوده و تنها به خاطر قیمت پایین آنها مورد استقبال قرار می‌گیرند.

رئیس اداره فرش سازمان بازرگانی استان همدان نیز گفت: 98 درصد از بافندگان فرش استان همدان که بیشتر زنان هستند به تولید انواع فرش ذرع، ذرع نیم، پشتی، تابلوفرش با طرح لچک ترنج، شاه عباسی، مهربان، ازندریان و جوزان اشتغال دارند.

مجید زرین دلاور ادامه داد: به دلیل ارزانی قیمت سایر کفپوش ها، نبود تکاپوی درآمد تولید فرش برای بافنده ها، نداشتن بیمه درمانی، بازارپسند نبودن فرشهای بافته شده به علت توجه نکردن به نیاز بازار و نیاز مشتریان، بافندگان از تولید فرش خودداری می کنند.

رئیس اداره فرش سازمان بازرگانی استان همدان با بیان اینکه در گذشته در هر خانه ای دار قالی وجود داشت و تولید فرش بخشی از درآمد خانوار را تامین می کرد، افزود: سازمان بازرگانی استان در رابطه با بازارپسند کردن فرش و درآمدزا بودن این حرفه تاکنون برای بیش از یک هزار نفر از شاغلان فرش استان دوره های آموزشی کوتاه مدت و بلند مدت با هدف آشنا شدن با این حرفه در زمینه روش صحیح نقشه خوانی، آشنایی با معایب فرشهای تولیدی و آشنایی با سلیقه بازارهای هدف برگزار کرده است.

یکی از کارشناسان حرفه قالیبافی نیز در این خصوص اظهار داشت: بافندگان فرش به دلیل درآمد پایین این کار ترجیح می دهند به جای صرف وقت در این زمینه در کارهایی که سودآوری بالاتر و زحمت کمتری دارد مشغول شوند و قالی نبافند.

صنعت فرش بافی از نبود طراحان خبره رنج می برد

داوری از نبود طراحان خوب فرش به عنوان یکی از عوامل مهم در کاهش رونق بازار تولید و صادرات فرش همدان نام برد و گفت: ناآگاهی یا اطلاعات کم بافندگان و طراحان فرش دستباف در همدان به طراحی نوین، باعث شده که تنها براساس طرح های قدیمی اقدام به بافت فرش کنند.

وی با بیان اینکه عمده بافندگان توان مالی لازم را ندارند و برای دیگران فرش می بافند، گفت: این افراد دستمزد دریافتی بسیار پایینی دارند و به همین دلیل فرش بافی در همدان نسبت به سالهای گذشته از رونق خود افتاده است.

این کارشناس صنعت فرش ادامه داد: یکی از مهمترین مشکلات قشر بافنده فرش در همدان نداشتن بیمه است که دولت وعده آن را داده است و انتظار می رود باتوجه به مشکلاتی که با آن مواجهند و بیماریهای ناشی از بافندگی، برای وضعیت درمانی این قشر فکر اساسی شود.

وی گفت: یکی دیگر از عمده مشکلات این قشر ورود فرشهای پاکستانی، چینی، نپالی و هندی به بازار فرش داخلی است که چون هزینه تولید این فرش ها ارزان تر از فرش ایرانی تمام می شود، بیشتر میل به این فرشها وجود دارد تا فرش تولید داخلی.

همدان این گنجینه دار صنعت فرش دستباف کشور برای اینکه جایگاه اصلی خود در کشور را باز یابد نیازمند حمایت جدی دولت و دست اندرکاران این صنعت و هنر ماندگار است لذا ایجاب می کند نه تنها مسئولان، که خود بافندگان نیز در تحقق این هدف گام بردارند و نگذارند این هنر و صنعت به فراموشی سپرده شود.