پروفسور الیزابت اندرسون استاد فلسفه و مطالعات زنان در دانشکده جان رالز دانشگاه میشیگان در مورد اینکه آیا دین می‌تواند به عنوان مؤلفه‌ای در دیپلماسی مطرح باشد به خبرنگار مهر گفت: بیشتر ادیان دو جبنه دارند و به آنها می‌توان از دو جنبه نگریست: یکی جنبه جهانی اخلاق و دوم قرائت و ادعای انحصارگرایانه. جنبه جهانی اخلاق قوانین و قواعد رفتار را تجویز می‌کنند که این قواعد و هنجارها از یک سو برای افراد الزام‌آور هستند و از سوی دیگر افراد را مورد حمایت قرار می‌دهند.
وی افزود: بیشتر ادیان جهانی بر اصول و محورهایی جهانشمول از اخلاق تأکید دارند. این ادیان به وظایفی اشاره می‌کنند که جنبه جهانی دارند. برای نمونه این ادیان به دزدی نکردن، قتل انجام ندادن، دروغ نگفتن و عدم تجاوز اعتقاد دارند و آنرا بیان می‌کنند. همچنین از جنبه ایجابی آنها تکیه و تأکید بر پیشبرد و گسترش صلح، کاهش و تخفیف درد و آلام بشری و کمک به از بین رفتن فقر دارند.
وی تصریح کرد: در همین زمان، در مورد برخی ادیان نگاه انحصارگرایانه نیز وجود دارد. این دیدگاه‌ها معتقدند که تنها و یگانه راه رستگاری نصیب پیروان آنها است و آنها رابطه ویژه‌ای با خدا دارند.
مؤلف "ضرورت یکپارچگی" یادآور شد: این قرائتها مدعی هستند که آنها بر حق هستند و دیگران بر مسیر و سبیل باطل هستند. حتی آنها اعتقاد دارند که دیگران بر راه لعن و نفرین قرار دارند و بر این اساس مورد نفرین خداوند هستند.
جنبه جهانی اخلاق کارکرد مثبتی در دیپلماسی دینی دارد
استاد فلسفه دانشگاه میشیگان افزود: جنبه جهانی اخلاق که در ادیان مورد توجه قرار گرفته، می‌تواند کارکرد مثبتی در دیپلماسی داشته باشد. به عبارت دیگر بر این جنبه در میان ادیان مختلف و گوناگون می‌توان به عنوان مؤلفه‌ای در دیپلماسی تأکید داشت.
وی خاطر نشان کرد: در روابط بین‌الملل می‌توان بر این جنبه‌های مثبت و مشترک تأکید داشت و آنها را به یکدیگر متذکر شد. بر پایه این تعهدات مشترک اخلاقی در میان ادیان است که می‌توان به صلحی عادلانه در میان کشورها در نظام بین‌الملل دست یافت.
استاد پیشین دانشگاه هاروارد یادآور شد: این در حالی است که قرائت انحصارگرای ادیان خواهان این است که خود را به پیروان خودش برحق معرفی کند و بگوید که پیروان سایر ادیان برحق نیستند. آنها به پیروان خود می‌گویند که اعتقاد و رابطه آنها به خداوند از نوعی دیگر است و آنها رابطه‌ای ویژه با خداوند دارند.
وی افزود: چنین دیدگاه‌های انحصارگرایانه‌ای مجوز و توجیه و انگیزه ایدئولوژیک جنگ و درگیری را فراهم می‌آورند.
اندرسون خاطر نشان کرد: بر اساس این دیدگاه انسانها در مقابل هم صف آرایی می‌کنند و با تانک و هواپیما و سایر تجهیزات نظامی به جان هم می‌افتند.
دیپلماسی بر پایه ارزشهای مشترک شکل می‌گیرد
استاد دانشگاه میشیگان تأکید کرد: هیچ دیپلماسی‌ای نمی‌تواند بر پایه دیدگاه‌ها و ادعاهای انحصارگرا شکل بگیرد. چرا که این دیدگاه‌ها بر محورهایی که در تضاد با محورهای سایرین است قرار دارند. در واقع باورهای کانونی و اصلی آنها با دیگران متفاوت است و بر این اساس رسیدن به اشتراک نظر مقدور نیست.
وی افزود: در این صورت به جای دیپلکاسی دینی دیپلماسی "زور" و "اجبار" را خواهیم داشت. در صورت توجه به تعهدات مشترک و جهانشمول اخلاقی، از دین می‌توان در دیپلماسی بهره گرفت.
دکتر الیزابت اندرسون استاد فلسفه و مطالعات زنان در دانشکده جان رالز دانشگاه میشیگان است. او دانش آموخته دانشگاه هاروارد و استاد پیشین این دانشگاه است. حوزه تخصصی و مطالعاتی اندرسون معرفت‌شناسی، اخلاق، فلسفه علوم اجتماعی و فلسفه سیاسی است. کتاب "ضرورت یکپارچگی" از جمله آثار اندرسون به شمار می‌رود.
نظر شما