لزوم اجماع نخبگان برای تدوین علوم انسانی/ نگاه به علوم انسانی باید انتقادی باشد

حجت‌الاسلام منصور میراحمدی در گفتگو با خبرنگار مهر در قم اظهار داشت: نگاه به علوم انسانی باید دست کم با توجه به اینکه بر چه اساسی و از چه زاویه‌ای به این علوم نگریسته شود، دقیق و تصحیح شود که به اعتقاد بنده این تصحیح نگاه از مهم‌ترین مسائل است.

مدیرگروه فقه سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی با بیان اینکه علوم انسانی دارای یک جنبه عقلانی و یک جنبه فرهنگی است تصریح کرد: جنبه عقلانی مربوط به دستاوردهای عقل بشر است و اگر از این حیث به علوم انسانی نگریسته شود، می‌توان آن را به عنوان یک علم جهانشمول در نظر گرفت، در این صورت می‌توان اظهار داشت این علوم در همه جوامع و از جمله جامعه ایرانی، قابلیت پیاده‌سازی را دارند.

میراحمدی ادامه داد: اگر از زاویه فرهنگی به علوم انسانی نگاه شود، می‌توان دریافت که این علوم، در یک زمینه فرهنگی متناسب با جوامع غربی شکل گرفته‌اند، بنابراین هنگامی که از زاویه فرهنگی به این علوم نگاه می‌شود، متوجه به وجود آمدن مشکلاتی در جوامع اسلامی و در جامعه ایرانی می‌شویم؛ پس در گام نخست باید زاویه دید درباره این علوم مشخص شود.

وی شرط نخست این مهم را داشتن نگاه انتقادی به علوم انسانی است؛ یعنی نه پذیرش مطلق و نه طرد مطلق این علوم دانست و اظهار داشت: چنانچه از زاویه عقلانی به علوم انسانی نگریسته شود، نمی‌توان آن را به طور کامل طرد کرد. از سوی دیگر از دیدگاه فرهنگی نیز نمی‌توان به طور مطلق آن را پذیرفت، اما با نگاه انتقادی به علوم انسانی، ضمن اینکه این علوم دستاورد عقل بشر تلقی می‌شود، با مبانی فکری و فرهنگی جامعه ایرانی نیز نقد و تحلیل می‌شود تا بتوان از نقاط قوت آن استفاده کرد و نقاط ضعف آن را کنار گذاشت؛ بنابراین تا چنین نگاه و رویکردی نباشد، علوم انسانی متناسب با سنت و زمینه‌های فکری و فرهنگی جامعه ایرانی حاصل نمی‌شود.

اراده جدی برای تدوین علوم انسانی صورت نگرفته است

وی گفت: دومین گام به دست آوردن عزم و اراده عمومی و فراگیر است که به نظر می‌رسد از موانع دیرینه به شمار رود، یعنی هنوز عزم و اراده‌ای جدی برای تدوین و تأسیس چنین علومی صورت نگرفته است.

میراحمدی با بیان اینکه نبود چنین اراده‌ای را که یک مانع است، می‌توان در سطوح مختلف پیگیری کرد افزود: یکی از این سطوح، سطح نخبگان و مراکز علمی و پژوهشی است که به نظر می‌رسد در میان نخبگان هنوز آن اراده جمعی برای رسیدن به چنین هدفی شکل نگرفته است، بعضی از آنها که اساسا اعتقادی ندارند، بعضی هم که اعتقاد دارند، عزم جدی ندارند؛ به هر حال اجماع نخبگان در این زمینه لازم و ضروری است که متاسفانه هنوز شکل نگرفته است.

وی ادامه داد: سطح دوم، اراده و اجماعی است که باید در میان تصمیم‌گیران و سیاست گذاران فکری و فرهنگی جامعه، یعنی کسانی که سیاستگذاری اصلی را در زمینه‌های فکری و فرهنگی برعهده دارند، حاصل شود. به نظر می‌رسد یکی از موانع عدم شکل گیری اراده عمومی در این سطح باشد، هرچند که به تازگی بحث‌های مطلوبی مطرح شده و نشانه‌های خوبی در حال ظهور است.