گویندگان خبر در برزخ هستند

واقعاً ادبیات خبر چیست؟ آیا فقط منظور قرائت کننده خبر است یا گوینده خبر، دبیرها، سردبیر، تصمیمگیران، گزینش اخبار، اخبار خاموش و ادبیات خاموش خبر، ادبیات رسانه‌های بیگانه، شایعه و ادبیات شایعه را هم شامل می‌شود؟

 

توران ولی‌مراد، جامعه‌شناس و کارشناس رسانه در این باره افزود: ادبیات خبر به ادبیات خوانندگان خبر خلاصه نمی‌شود. گوینده خبر چیزی فراتر از قرائت کننده خبر است. اگر گویندگان خبر کسانی باشند که خبر را به مخاطب منتقل می کنند گزارشگران و مفسران خبر را هم شامل می شود. قرائت خبر توسط گوینده، آخرین حلقه ادبیات خبر است. ادبیات خبر چیزی فراتر از ادبیات گویندگان خبر است.

 

وی ادامه داد: ادبیات گوینده خبر، تنها بخشی از ادبیات خبر است. گوینده خبر نه در نگارش و تنظیم متن خبری نقش دارد و نه در تدوین و ویرایش آن. دبیر و سردبیر و در نهایت معاونت مربوطه تصمیم‌گیر است. آنجاست که ادبیات اصلی خبر شکل می‌گیرد. کسی که متن خبر را می‌خواند همین که متن را درست و بی غلط و با لحن صحیح بخواند، تپق نزند و اصطلاحات را بداند کار او قابل قبول است. اگر ادبیات رسمی بخش رسمی خبر را بداند و گویندگی روان و متفاوت و ادبیات و کلمات راحت با ریتم بسیار تند برای اخبارهایی که زمانشان محدود است را بتواند اجرا کند از او راضی خواهند بود. آنجا که باید متنش را سریع و با ضربآهنگ تند بخواند تا از عکسها عقب نماند و نفسگیری او به جا باشد دیگر رضایت خودش هم حاصل می‌شود. اگر بتواند علاوه بر تواناییهای فوق اخبار هر موضوع از اخبار اجتماعی و سیاسی و ورزشی و نظامی و غیره را متناسب با همان موضوع بخواند دیگر ماندگار است.

 

این جامعه‌شناس اشاره کرد: آسیبهای خاص گوینده خبر هم بی خبری از موضوع خبر و اصطلاحات مربوطه و گاهی تلفظ ناصحیح کلمات و اسامی و بی‌اطلاعی از واژه‌های انگلیسی یا عربی است. اما ادبیات خبر به همین جا ختم نمی‌شود چرا که اخبار به خواندن متن خبری توسط گوینده و گزارش و تفسیر خبر خلاصه نمی‌شود. ادبیات خبر یک چیز است، ادبیات گویندگان خبر یک چیز دیگر. آسیبهایی به عنوان ادبیات خبر مطرح است که به گویندگان خبر برنمی‌گردد بلکه به خود خبر مربوط است. مثلاً اینکه گاه ادبیات خبر با ادبیات مخاطب انطباق ندارد. گاه حال و هوا و حس خبر با حال و هوا و احساسات مخاطب در تعارض یا تناقض است. این ناهمخوانی باعث سرخوردگی، روگردانی، ناامیدی و حتی گاهی عصبانیت مخاطب می شود.

 

گویندگان خبر باید مرتب کارشان را بازنگری کنند

 

در دنیا گوینده در بالاترین سطح تعلیم داده می‌شود، چرا که وقتی برای گوینده سرمایه‌گذاری شود بعد از مدتی همان گوینده منجر به افزایش اعتبار رسانه مربوطه می‌شود و مخاطبان به آن رسانه اعتماد می‌کنند. البته رسانه باید تعریف درستی از مخاطب داشته باشد و بعد برنامه‌های خبری متنوع را تهیه و پخش کند.

 

مازیار ناظمی، گوینده خبر در ارزیابی کار گویندگان جوان در حوزه خبر گفت: برخی گویندگان از مراکز استان‌ها می‌آیند. مسلماً سطح آموزش در مراکز با تهران تفاوت دارد. باید دوستانی که مسئولیت گزینش را بر عهده دارند در این باره دقت بیشتری کنند، چرا که مخاطب امروز خیلی باهوش است و اطلاعات زیادی دارد. از سوی دیگر دسترسی به اینترنت هم دارد. وقتی قرار است گوینده جوانی جایگزین گوینده قدیمی باشد باید ویژگی‌هایی داشته باشد تا بتواند کار متفاوتی ارائه دهد. باید گویندگان مناسب را شناسایی کنیم و از سوی دیگر باید مرتب تعریف جدید و درستی از مخاطبان داشته باشیم.

ناظمی خاطرنشان ساخت: مسلماً همه از اینکه تصویر یا صدایشان پخش می‌شود، لذت می‌برنند و برایشان دوست‌داشتنی است؛ اما باید دوستان جوان آموزش متناسب با زبان معیار جامعه را ببینند. علاوه بر آن باید مرتب کار خود را بازنگری کنیم تا اگر مشکلی داریم آن را برطرف کنیم. دوست واقعی آن است که اشکالات را به ما بگوید. نباید از ایرادهایی که به ما وارد است، ناراحت شویم. به یاد دارم دوستی از من ایراد گرفت که من برخی مواقع خبرها را شل می‌خوانم. من هم سعی کردم در کارم بازنگری داشته باشم.

تلویزیون در بخش خبری موفق نیست

ابوالفضل آقابابا، کارشناس رسانه و مدرس دانشگاه معتقد است برخی گویندگان استعداد خوبی در زمینه خبر دارند که می‌توان به فواد بابان، رضا حسین‌زاده و ... اشاره کرد، اما برخی گویندگان نه تنها استعداد خوبی در زمینه خبر ندارند، بلکه کاملاً مشخص است که بدون ضابطه  انتخاب شده‌اند.

این کارشناس رسانه خاطرنشان ساخت: دلیل اینکه تلویزیون در بخش خبری موفق نیست، به خاطر این است که مخاطب محور نیست. آقای ضرغامی قصد دارد فقط افراد یا گروه محدودی را راضی کند. در گزارش‌های گزارشگران خبری ضعف‌های زیادی دیده می‌شود، حتی در گزارش برخی گزارشگران متوجه می‌شویم که آنها به فکر منافع خودشان هستند تا بتوانند جای گزارشگران دیگر را بگیرند.

برخی گویندگان خبر از الفاظ عامیانه در پایان برخی جملات استفاده می‌کنند

یکی از مشکلات گویندگان خبر اشراف نداشتن به زبان انگلیسی و عربی است. همین مسئله باعث می‌شود که آنها  اسامی خارجی را درست تلفظ نکنند. این روزها به کرات شاهد این نوع اشتباهات از سوی گویندگان خبر هستیم، اما آنها با اعتماد به نفس زیاد به خواندن خبر ادامه می‌دهند بدون آنکه از مخاطبان عذرخواهی کنند.

مجید ابهری متخصص علوم رفتاری و آسیب‌شناسی اجتماعی خاطرنشان ساخت: در برخی مواقع تلفظ کلمات انگلیسی از سوی گویندگان خبر اشتباه بوده و گوینده خودش نیز متوجه این اشتباه نمی‌شود تا با عذرخواهی جبران کند. برای کسانی که با دید انتقادی به برنامه‌های تلویزیون نگاه می‌کنند یا به رادیو گوش می‌دهند  این گونه مسائل را از دلایل ضعف گویندگان و مدیران آنها می‌دانند. ضعف معلومات عمومی در شناخت بسیاری از کشورها، پایتخت‌ها، شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی باعث می‌شود که نام‌ها به طور نامناسبی تلفظ شوند.

ابهری اشاره کرد: در برخی مواقع گویندگان برای صحبت از الفاظ عامیانه در پایان برخی جملات استفاده می‌کنند. مثلاً آنها می‌گویند "حالا به بقیه خبر توجه کنین" استفاده از کلمه‌ای  مانند کنین ضمن تضعیف جایگاه ادبیات فارسی باعث آزار مخاطبان فرهیخته می‌شود. برگزاری دوره‌های ادبیات فارسی و آشنایی به تلفظ درست کلمات عربی و انگلیسی ضرورتی‌تر از صدا برای گویندگان است.

فقط خوش تیپی و صدای خوب برای گوینده مهم نیست

در گذشته وقتی گویندگان خبر وارد عرصه خبر شدند تا مدت‌ها در بخش‌های خبر تولیدی حضور داشتند و بعد برنامه‌های خبری زنده را اجرا می‌کردند، ولی در حال حاضر این قاعده دیگر حاکم نیست.

فواد بابان گوینده خبر در این باره گفت: این مسئله خیلی ضربه می‌زند، چرا که فقط خوش تیپی و صدای خوب برای گوینده مهم نیست. او نیاز به آموزش دارد. باید در انتخاب گویندگان دقت کرد و با معیارهای صحیح انتخاب شوند. برخی مواقع گوینده خبر خبر را جدی می‌خواند و در انتها به جای کلمه "کنند" از کلمه "کنن"  یا "می‌ریم " به جای "می‌رویم" ستفاده می‌کند. استفاده از این کلمات درست نیست.