به گزارش خبرنگار مهر، نشست "اسلام، سنت و فرهنگ ادیان" از سری نشست‌های همایش بین‌المللی تنوع فرهنگی، همگرایی جهانی عصر دیروز شنبه دوم مرداد ماه در محل کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
دکتر علی یوسفی استادیار جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست به بررسی موضوع "تقابل دیدگاه‌های سنتی و مدرن به دین در ایران" پرداخت و گفت: جامعه ایرانی، جامعه‌ای است مذهبی که دین بی چون و چرا نقش مهمی در تمامی جنبه‌های اجتماعی بازی می‌کند.
وی افزود: پس از انقلاب اسلامی در ایران و تشکیل یک نظام سیاسی با محوریت دین در سال 1357، حضور دین در زندگی اجتماعی و سیاسی مردم ایران به شدت قوت گرفت.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: تلاش برای تطبیق دین با شرایط مدرن منجر به گونه‌های متفاوتی از دین‌گرایی در ایران شد و تفکر مذهبی را با چالشهای جدیدی مواجه ساخت. اهمیت این اتفاق تا جایی است که حتی می‌توان ادعا کرد دگرگونی و جنبه‌های مختلف در زمینه دین‌گرایی بین دو گروه سنت‌گرا و مدرن به طور مشخص در جامعه ایران رخ داد.
وی در ادامه به طرح مسأله دینداری در ایران پرداخت و گفت: برطرف‌سازی اختلافات مذهبی از مهمترین مکانیسمهای انسجام در جوامع چند فرهنگی است. این آرمان از یک سو مستلزم تأکید بر ارزشهای عام مذهبی و از سوی دیگر مستلزم قبول کثرتگرایی مذهبی است.
وی تصریح کرد: در فرایند تکثرگرایی مذهبی تأکید بر وحدت اخلاقی و تشکیل اجتماع اخلاقی بر اساس اصطلاح دورکیم خواهد بود.
وی در ادامه به فرایند تعمیم ارزشی در جوامع غربی پرداخت و اظهار داشت: فرایند تعمیم ارزشی در جوامع غربی در طی سه مرحله شامل عرفی شدن دین، کثرتگرایی مذهبی و ایجاد مذهب مدنی وحدت‌گرا صورت گرفته است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: عرفی شدن خودش یک نوع سازگاری دین با شرایط جدید است. از اینرو عرفی شدن با تعاریف دین ارتباط دارد. در جامعه ایران از لحاظ تاریخی، دین غلبه گسترده‌ای بر همه عرصه‌های حیات اجتماعی داشته و سنت‌های بادوامی را ایجاد کرده است. شاید از مهمترین چالشها در مسیر نوسازی اجتماعی، چالش عرفی شدن دین و مقاومت در برابر این امر است.
وی افزود: این چالش به صورت آشکاری در دوگانگی دین‌ورزی سنتی و مدرن بروز یافته است. این دوگانگی مذهبی در اغلب حیطه‌های کنش اجتماعی ایرانیان نمود پیدا کرده است و منشأ بسیاری از شکافهای اجتماعی در جامعه ایران است.
در ادامه این نشست خانم آیدا کرون محقق و پژوهشگر مؤسسه مطالعات بین‌المللی دانمارک به بررسی موضوع "اسلام: سنت‌گرایی یا نوگرایی" پرداخت.
وی با اشاره به قرائتها و تفسیرهای گوناگون از اسلام خاطر نشان کرد: سکولاریسم اغلب اسلام را یک دین سنتی و ضد مدرن معرفی می‌کند. بر این اساس در کشورهایی چون فرانسه سعی شده تا حجاب و روسری محدود شود و در همین اواخر شاهد بودیم که پارلمان این کشور استفاده از روبنده را ممنوع اعلام کرد.
وی افزود: در این کشور تلاشهایی برای ممنوعیت قانونی حجاب صورت گرفته است. در برخی کشورهای اروپایی نظیر هلند و دانمارک هم تلاشهایی برای محدودیت حجاب و وضع قوانینی برای ممنوع کردن آن صورت گرفته است.
این محقق در ادامه تصریح کرد: همه این تلاشها برای سیاه جلوه دادن و ضد مدرن نشان دادن اسلام صورت می گیرد.
وی در ادامه به قرائت دیگری از اسلام پرداخت و گفت: بر خلاف این دیدگاه برخی سعی می کنند اسلام را دین مدرن معرفی کنند. آنها معتقدند که اسلام در واقعیت دین مدرنی است. این مدرن بودن هم از این جنبه است که اسلام مطابق با استانداردهای مدرن غرب است یا به جهت داشتن مدرنیته‌های چندگانه.
وی خاطر نشان کرد: اسلام بر زمان به عنوان پیشرفتی استوار است که در آن ارزشهای خاص آزادی و سکولاریسم آشکار است. می دانیم که مسلمانان سلفی اعتقاد به بازگشت به زمان پیامبر را دارند. بنده بر اساس بررسی‌ای که بر روی مسلمانان سلفی در کشور دانمارک انجام دادم دریافتم که نظر آنها از بازگشت به عقب بر چارچوبی استوار است که مفهوم مدرنیته زمان را منعکس می‌کند.
کرون در پایان تصریح کرد: علاوه بر این، اعمال و تکنولوژی‌هایی که مسلمانان سلفی نسخه و قرائت خود از اسلام را می‌سازند و تبیین می‌کنند مخصوص زمان خودشان است که با آزادی در تضاد نیست بلکه به معنی مباحثه با یک موضع خاص مدرن در مورد آزادی است.
نظر شما