به گزارش خبرنگار مهر، در پنجمین نشست تخصصی همایش بین المللی تنوع فرهنگی، همگرایی جهانی که امروز در کتابخانه ملی ایران با عنوان "تنوع فرهنگی ، فطرت و معنویت" برگزار شد دکتر فهیمه فرهمند پور، رسول اکبری ، محمد حسن زورق و عباس یزدانی به ارائه مقامات خود پرداختند.
دکتر فرهمندپور با مقاله "اخلاق، منطق و اصل حاکم بر فقه و شریعت" دانش را به سه بخش تقسیم کرد و گفت: در یک تقسیم بندی سنتی از مجموعه محتوای دین ، آموزه های دین به سه بخش اصول عقاید یا جنبه های نظری، احکام فقهی یا جنبه های مرتبط با حلال و حرام های عملی (شریعت ) و اخلاق یا حسن و قبح ها و بایسته های رفتاری که معمولا بحث معنویت در این سه بخش تبیین می گردد تقسیم شده که بر اساس این تقسیم بندی می توان موضوعات قرآنی را در این سه بخش گنجاند.
دکتر فرهمندپور یادآور شد: اخلاق اساسی ترین و محوری ترین بخش آموزه های دینی است و سایر بخشها زیر چتر اخلاق به گونه ای هماهنگ با مؤلفه های اخلاقی جایگاه خود را می یابند.
وی افزود: به عنوان مثال در مباحث فقهی لازم است اصول اخلاقی مبنای صدور احکام قرار گیرند و مسئله عدالت، حفظ کرامت انسانی، عشق ورزی به آحاد بشر و ... که از مهمترین اصول اخلاقی هستند از اساسی ترین ملاکهای صدور حکم شرعی تلقی شوند و هر اقدامی که با این اصول در تعارض باشد نه فقط غیر اخلاقی که غیر شرعی نیز معرفی شود.
فرهمندپور به تشریح آثار مثبت این نگاه به اخلاق پرداخت و افزود: به نظر می رسد نگاه جدید به اخلاق و جایگاه آن در نظام ارزشی و آموزشی دین به ویژه توسط عالمان دینی جهان اسلام می تواند در ایجاد سازماندهی نوین اندیشه دینی، همگرایی با جریانهای فکری ارزش مدار و اخلاق محور در جهان و ورود به افقی گسترده تر در عرصه گفتمان های برون دینی مؤثر باشد.
یزدانی: در اسلام صلح پایه و اصلی اساسی است
در ادامه این نشست دکتر عباس یزدانی به موضوع "ماهیت جنگ در اسلام و صلح جهانی" پرداخت و گفت: از آنجایی که یک دین الهی باید صلح را تبلیغ کند جنگ در اسلام دفاعی است و نه تهاجمی.
استاد فلسفه دانشگاه زنجان یادآور شد: اسلام بر صلح جهانی در ارتباط با همه مردم مسلمان و غیر مسلمان در یک جامعه تأکید دارد و پیروانش را به پرهیز از جنگ و خشونت تشویق می کند. پس جنگ در اسلام یک اصل ثانوی است.
وی با بیان اینکه فطرت انسانی به صلح تمایل دارد و خشونت در اثر نوع تربیت ما حاصل می شود افزود: ترویج خشونت به نفس دین بر نمی گردد بلکه تربیت نادرست، انسان را شیطان و خودخواه بار می آورد که آیات بسیاری از قرآن به این مسئله اشاره دارند.
یزدانی به تفسیرهای مختلفی از تعالیم اسلام اشاره کرد و مفاهیمی چون جهاد را بسیار گسترده تر خواند که یک وجه آن جهاد با نفس و تزکیه نفس است.
وی تأکید کرد: از هیچ مفهومی در اسلام بیشتر از جهاد و جنگ مقدس سوءتعبیر نشده در حالی که اصول اصلی اسلام صلح است و جنگ در اسلام بجز جنگهای دفاعی، منع شده است.
وی در پایان گفت: وقتی می گوییم صلح تنها نبود جنگ نیست بلکه نبود قتل و خشونت نیز منظور ماست.
اکبری: درک و احترام متقابل ادیان عامل تحقق و گسترش صلح جهانی است
در ادامه رسول اکبری از دانشگاه امام رضا(ع) به موضوع توحید نظری و عملی از دیدگاه قرآن پرداخت و آن را عاملی برای تحقق اتحاد جهانی به سوی تنوع فرهنگی و صلح جهانی دانست.
وی تصریح کرد: در فرهنگ قرآنی انگیزه اصلی برای دستیابی به اتحاد و صلح در جامعه تسلیم فکری و عملی در برابر یک پروردگار واحد است.
اکبری به تعریف توحید از منظر قرآن اشاره کرد و گفت: طبق تعریفی که قرآن از توحید ارائه می کند "خدایی نیست جز خدای واحد" علاوه بر این قرآن همواره تاکید دارد این یک مسئله همه گیر در سراسر دنیا و تمامی پیامبران الهی نیز با همین پیام واحد برای امت خود برخاستند.
وی با اشاره به برخی از آیات قرآن در رابطه با موضوع اتحاد و تنوع گرایی و صلح گفت: تاکید محکم قرآن بر اعتقاد به یکی بودن پروردگار و گسترش این باور در سراسر جهان تضمینی است برای ایجاد یگانگی در جامعه جهانی یعنی عاملی که لازمه برقراری روابط انسانی سازگار است.
اکبری با بیان اینکه درک و احترام متقابل میان مردمان با ادیان توحیدی مختلف امکان پذیر و موجب گسترش صلح جهانی شود گفت: از لحاظ اجتماعی و کاربردی دست یافتن به چنین اصل معنوی مستلزم این است که همگان از حقوق یکسانی برخوردار شوند چرا که قرآن به انسان آموزش می دهد که انسانها از یک خالق واحد آفریده شده اند و همگی در برابر خداوند یکسان هستند.
وی گفت: بنابراین تنها معیاری که بر مبنای آن در مورد انسانها در پیشگاه خداوند قضاوت می شوند تقوا است.
اکبری به پایه های نظری در مورد وحدانیت خدا و تنوع فرهنگی در اسلام اشاره کرد و گفت: یگانگی به معنای این است که چندگانگی و تنوع به رسمیت شناخته شده و با آن درست رفتار شود. در آیات قرآنی می بینیم که بر مبنای ایمان مشترک به یک خدای واحد می توان دیگر ادیان توحیدی را نیز به رسمیت شناخت. این گونه اعتقاد بر مبنای تعلیمات قرآن در واقع بیانگر باور صحیحی از دیگر اعضای جامعه انسانی است.
این محقق دانشگاه امام رضا(ع) تصریح کرد: قرآن هرگز تنوع را مایه ناآرامی و تنش در جوامع نمی بیند بلکه بارها تأکید شده که تنوع عاملی برای آشنایی بیشتر با یکدیگر است.
زورق: سرشت مشترک انسانی زیربنای همگرایی جهانی است
سخنرانی مهندس محمد حسن زورق با عنوان "هویت انسانی و سرشت بشری و تفاوت های فرهنگی" پایان بخش پنجمین نشست تخصصی همایش بین المللی تنوع فرهنگی، همگرایی جهانی بود.
عضو هیئت علمی دانشکده صدا و سیما کلی ترین پرسش هویت را هویت بشری انسان خواند و گفت: پرسش انسان چیست یکی از مهمترین پرسشها در بازشناسی و بازکاوی هویت انسان است. زیست شناسان انسان را شاخه ای از درخت حیوانات می دانند . بی تردید انسان در نیازهای زیستی با سایر حیوانات مشترک است اما انسان دارای تمایلات و نیازهای دیگری فراتر از نیازهای زیستی عمل می کند.
زورق تأکید کرد : انسان در نیازهای زیستی مانند سایر حیوانات محدود و قابل اشباع است ولی در نیازهای برتر یا نیازهای سرشتی نظیر قدرت و دانش نامحدود و غیر قابل اشباع است در واقع میل به نیازهای سرشتی زیربنای پیدایش فرهنگ و تمدن بشری است.
زورق در پایان با بیان اینکه تمایلات سرشتی به صفات ربوبی، ارزشهای مطلق را ایجاد کرد، گفت: ارزشهای مطلق زیر بنای پیدایش ارزشهای اعتباری و نسبی در جوامع گوناگون است پس ملتها با تنوع نظام ارزشهای اجتماعی و تفاوتهای فرهنگی و تمدنی در سرشت بشری و هویت انسانی مشترکند و این سرشت مشترک زیربنای همگرایی جهانی در عین تفاوتهای فرهنگی است.
نظر شما