بیانیه تهران هنوز معتبر است/ همه حرف‌های ردوبدل شده درباره ایران گفتنی نیست

داوود اوغلو افزود : در مورد برنامه هسته‌ای ایران، سازمان ملل با وجود رای مخالف ترکیه، یک سری تحریم‌ها را علیه ایران وضع کرد که ما نیز مجبور به اطاعت از آنها هستیم ولی باید گفت که ترکیه با تحریم‌ها نیز مخالف است. نمی‌خواهیم در منطقه خود با تحریم روبرو باشیم. نمی‌خواهیم با هیچگونه محدودیتی روبرو شویم، می‌خواهیم گاز ایران از طریق ترکیه به کشورهای غربی منتقل گردد، درست مانند گاز آذربایجان. این موضوع قدرت این منطقه است. نمی‌خواهیم کسی مانع استفاده از این قدرت باشد. می‌خواهیم کارفرمایان و تاجران ترک در بازارهای ایران کار کنند. با اسرائیل هم کار کنند و در این مورد هیچگونه محدودیتی مطرح نباشد.

 

همه باید عضو ان پی تی باشند

 

وی تاکید کرد:  اصل سیاست خارجی که در اینجا دنبال می‌شود از این قرار است. حال از چه طریقی باید مسئله هسته‌ای ایران و یا سایر کشور‌ها را حل کرد، البته که از طریق دیپلماسی و کنوانسیون‌های بین المللی. باید اصول کنوانسیون‌های بین المللی برای همه به صورت یکسان به اجرا در آید. ایران یکی از کشورهای عضو پیمان NPT است در حالیکه اسرائیل. هند، پاکستان و کره جنوبی عضو این پیمان نیستند. ولی ما می‌خواهیم همه عضو این پیمان بوده و به طور مطلق از آن پیروی نمایند.

 

داوود اوغلو گفت : آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای قوانین و مقرراتی دارد، ما می‌خواهیم که ایران به صورتی بسیار شفاف از آنها پیروی نماید.  اردوغان در دیداری که با آقای کامرون داشت نیز به این موضوع اشاره کرد ما هم همواره گوشزد می‌کنیم که اگر ایران از این قوانین اطاعت نکند، ترکیه اولین کشوری خواهد بود که به ایران هشدار خواهد داد. علت تلاش برای صادر شدن بیانیه تهران جلوگیری از تحریم علیه ایران و حل مسئله از طریق دیپلماسی بود به اعتقاد ما از این طریق هم راهی برای بر طرف ساختن نگرانی‌های برنامه هسته‌ای ایران باز می‌شد که باید گفت هنوز هم بر همین اعتقاد هستیم و هم تحریمی علیه ایران شکل نمی‌گرفت که این موضوع منافع اقتصادی ترکیه را حفظ می‌کرد، زیرا ایران بعد از روسیه بزرگترین بازار ترکیه به شمار می‌رود.

 

وی گفت:  بسیاری از شرکتهای معتبر ترک به ما مراجعه کرده و می‌پرسند که منافع آنها در ایران به چه شکلی حفظ خواهد شد. منافع این شرکتها در ایران یعنی منافع ترکیه. هیچ کس نمی‌تواند به ما بگوید که منافع شرکت‌های ترکیه‌ای از منافع شرکتهای آلمانی و چینی کمتر است.

 

منافع ما هم باید حفظ شود!

 

وزیر خارجه ترکیه تاکید کرد: اگر ائتلاف نیازمند مشورت است، انتظار داریم به همان اندازه که با این کشورها مشورت می‌شود با ما هم مشورت صورت گیرد و همچنین انتظار داریم به همان اندازه که منافع آنها حفظ می شود منافع ما نیز حفظ گردد. اگر قرار است به عنوان کشور همسایه هزینه این تحریم را ما پرداخت کنیم پس باید تمامی اقدامات با ما هماهنگ شود.

 

اقدام شورای امنیت درست نبود

 

 وی با بیان اینکه مذاکرات برای شکل گیری بیانیه تهران چندین ماه طول کشید تصریح کرد:  اگر اقدامات صورت گرفته را به صورت نوشتاری جمع کنید به کتابی تبدیل خواهد شد که می‌توان گفت تمامی دول ائتلافی ما از جزئیات آن باخبرند. از نظر ما هنگامیکه می‌توان از طریق دیپلماسی و با توسل به بیانیه تهران به راه حلی دست پیدا کرد اقدام شورای امنیت سازمان ملل از لحاظ زمانی، سیاسی و اخلاقی درست نبوده است. ابتدا باید به نامه‌ای که ایران به گروه وین در مورد تبادل اورانیوم ارسال کرد توسط کشورهای مربوطه یعنی فرانسه و روسیه و آمریکا پاسخ داده می شد و اگر راه حلی حاصل نمی‌شد بعدا به این راه متوسل می‌شدند. ولی اینگونه نشد و به نامه ایران تنها 3 ساعت قبل از جلسه شورای امنیت سازمان ملل پاسخ داده شد. در تمامی این مراحل اقدامات ترکیه درست بوده است. الزامات، تعهدات و تلاش‌های خود را به جای آورده است.

 

وزیر خارجه ترکیه در خصوص انتقادات از عکس منتشر شده در نشست تهران گفت:کسانیکه از عکسی که در تهران بعد از امضای بیانیه انداخته شده بود، ناراضی بودند، بعدا متوجه شدند که تنها راه حل مسئله هسته‌ای ایران از این طریق اجرا شدنی است. زیرا در جلسه سه جانبه‌ای که اخیرا در استانبول تشکیل شد، ایران به شکلی واضح گفت که آماده مذاکره با گروه وین بوده و آماده است در زمینه توقف غنی سازی 20 درصدی سر میز مذاکره بنشیند.

 

در این گفتگوی تلویزیونی یکی از خبرنگاران حاضر در استودیو از عکسی که بعد از امضای قرارداد در تهران گرفته شد انتقاد کرد که داووداوغلو در پاسخ به وی گفت: بله ممکن است که عکسها برای روزنامه نگاران جالب توجه نباشد ولی در بلند مدت برای مورخین اصل قضیه بیشتر از این عکس‌ها حایز اهمیت خواهد بود. اصل قضیه نشان خواهد داد که ترکیه چه میزان در نزد کشورهای همسایه خود دارای اهمیت بوده است. از طرف دیگر متن بیانیه تهران بعد از 18 ساعت کار منتشر شد و این عکس در نتیجه آن شکل گرفت و از قبل برای آن برنامه ریزی صورت نگرفته بود. ولی اگر دو کشور دیگری این قرارداد را به امضا رسانده بودند آن عکس‌ها روزهای زیادی در مطبوعات دیده می‌شد و آن عکس به عنوان موفقیتی دیپلماتیک در اذهان باقی می‌ماند. از طرف دیگر ترکیه و برزیل عضو شورای امنیت سازمان ملل هستند و برای نشستن در جایگاه خود به عضویت در نیامده‌ایم و در اینگونه از مسائل مسئولیت داریم.

 

بیانیه تهران موفقیت دیپلماتیک بود

 

وی خاطرنشان کرد:  153 رای که به ما داده شد که در آنجا نماینده وجدان انسانی باشیم. سخنگوی دیپلماسی باشیم و برای کاهش بحران‌ها تلاش کنیم نه برای افزایش آن. آرای بالائی که برای عضویت ترکیه در شورای امنیت داده شد، بی سابقه بوده است. تمامی کشورهای جهان به ما رای دادند و وظیفه ما در آنجا حمایت از انسانیت است. در این چارچوب فعالیت کردیم و به یک موفقیت دیپلماتیک دست پیدا کردیم که مورد تقدیر همگان قرار گرفت.

 

داووداوغلو در پاسخ به سوال مجری برنامه که پرسید آیا آمریکا در جریان این روند قرار نداشت که از این بیانیه حمایت نکرد؟ گفت: نارضایتی که در بین افکار عمومی آمریکا و ترکیه شکل گرفته است را  کنار بگذاریم. همیشه ممکن است اینگونه واکنش‌ها به چشم بخورد ولی ما نمی‌توانیم تمامی جزئیات صحبتهایی که بین اوباما و اردوغان و مخاطبین ما رد و بدل می‌شود را اعلام کنیم. کسانی که از این گفتگوها مطلع نیستند تفسیر خود را عنوان می‌کنند. ولی نباید وانمود کرد که بین ترکیه و آمریکا بحران شکل گرفته است. در این زمینه با آمریکا تمامی مشورتهای لازم صورت گرفته است. هم اکنون نیز قبل از اجلاس سه جانبه استانبول، در تایوان مدت زیادی با کلینتون درباره ایران صحبت کردیم. در گذشته نیز با جیم جونز درمورد مسائل فنی گفتگو صورت می‌گرفت. در این مقطع ممکن است منافع کشورها با هم همخوانی نداشته باشد. 

 

از سال 2007 دنبال حل موضوع ایران بودیم

 

وی عنوان کرد: در سال 2007 زمانیکه هنوز مسئله هسته‌ای ایران زیاد مطرح نبود، با تلاشهای ترکیه آقایان لاریجانی و سولانا در آنکارا با یکدیگر دیدار کردند. در آن زمان  گل وزیر امور خارجه بود و تمامی زیر ساخت‌های این روند را ما آماده کردیم. این روند تازه شکل نگرفته است. در سال 2008 که اینبار آقای جلیلی این پست را از لاریجانی تحویل گرفت، جلیلی هنگام بازگشت از ژنو مستقیما به ترکیه آمد و با وزیر امور خارجه آن دوره آقای باباجان جلساتی برای حل مسئله هسته‌ای ایران تشکیل داده شد. امسال با اینکه روابط ایران با غرب خوب نبود ولی من در سفر خود در تاریخ 13 سپتامبر 2009 به تهران با قانع کردن ایران، از تهران با سولانا تماس گرفتم و تاریخ یکم اکتبر را برای انجام دیدار در ژنو ترتیب دادم. کاری که در آنجا انجام میدادیم این بود که شکاف موجود بین گروه 1+5 و ایران را تا حد امکان کاهش دهیم و زمینه مذاکره مناسبی را به وجود آوریم.

 

اوغلو تصریح کرد: موضوع تبادل اورانیوم موضوع متفاوتی است. در آنجا قرار بود ایران اورانیومی که 5/3 درصد غنی‌سازی شده است را داده و در مقابل آن از روسیه و فرانسه اورانیومی که 20 درصد غنی‌سازی شده است را گرفته و در رآکتور تهران که برای بیماران سرطانی فعالیت می‌کند مورد استفاده قرار گیرد. از این طریق اورانیومی که ایران در دست دارد کاهش پیدا کرده و زمینه اعتماد میان ایران و کشورهای غربی بوجود می‌آمد. ولی این کار عملی نشد زیرا گفته شد که ایران اورانیوم خود را بدهد ما غنی‌سازی کنیم و سپس آن را به ایران پس دهیم که ایران هم گفت که چگونه من اعتماد کنم و این اورانیوم را به شما بدهم و در آنجا مسئله اعتماد پیش آمد.

 

ایران پاسخی را که قرار بود در یک ماه بدهد در یک هفته داد

 

وی خاطرنشان کرد: در این بین البرادعی پیشنهادی را ارائه کرد و گفت اگر غرب و ایران به ترکیه اعتماد دارند پس ترکیه به عنوان امانت دار عمل کند که این موضوع از طرف هر دو مورد قبول واقع شد. با سختی‌های متعدد از آن روز به بعد فعالیت کردیم. که در نهایت منجر به بیانیه تهران شد. در بیانیه تهران هر سه سر فصلی که البرادعی، اوباما و گروه 1+5 از ما خواسته بود گنجانده شده بود. از طرف دیگر ما از ایران خواستیم که نامه مربوطه را در ظرف یک ماه بنویسد چون غربیها گفته بودند که ایران معمولا وقت کشی می‌کند.

 

وزیر خارجه ترکیه یادآور شد: ایران در عرض یک هفته نامه را ارسال کرد. ما از گروه وین انتظار داشتیم که به نامه ایران فورا پاسخ داده شود. اگر روز بعد به ایران پاسخ داده می‌شد قبل از اجلاس شورای امنیت اورانیوم ایران به ترکیه ارسال شده بود و اکنون اعتماد در این زمینه افزایش پیدا کرده بود و راه دیپلماسی هموار شده بود.

 

بیانیه تهران هنوز معتبر است

 

وی ادامه داد:  باید گفت که بیانیه تهران هنوز اهمیت خود را از دست نداده است. ما سه وزیر امور خارجه هفته گذشته برای تایید این موضوع گرد هم آمدیم. بیانیه تهران هنوز معتبر است. از طرف دیگر بعد از جلسه سه جانبه ایران با ارسال نامه‌ای به گروه وین آمادگی خود را برای ادامه مذاکرات در چارچوب بیانیه تهران اعلام کرد. در آخر باید بگویم که ما تمامی این تلاشها را برای منافع جهانی، صلح جهانی و منافع ترکیه انجام داده‌ایم. به دنبال کسب جایزه نوبل و تبلیغ برای خود نمی‌باشیم. اگر به دنبال این گونه چیزها بودیم هنگامی که دیدارهای غیر مستقیم بین سوریه و اسرائیل آغاز شده بود دست به این کار می‌زدیم. دیدارهای بین سوریه و اسرائیل باید محرمانه پیش می‌رفت و اینطور شد در حالیکه بیانیه تهران باید با شفافیت صورت می‌گرفت و اینکار صورت گرفت.

 

مسائل همسایگان به ما مربوط است

 

داوود اوغلو در پایان گفت: به عنوان مثال اگر یکی از طرفین فردا به ما بگوید که ترکیه نباید در این مسئله دخالت کند به صراحت می گویم توجه نخواهیم کرد زیرا تمامی مسائل مربوط به همسایه‌های ترکیه به ما مربوط می‌شود. حکومت و نگرش حاکم در ایران هر چه که باشد، این مسئله در مرحله اول به ما مربوط می‌شود.