به گزارش خبرنگار مهر، قاچاق امری است که همواره به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر اقتصاد دولتها تاثیر گذار بوده و گاهی می تواند برنامه های اقتصادی یک کشور را که در راستای در آمدهای ملی و بودجه سالیانه تدوین شده است را تحت تاثیر خود قرار دهد به همین دلیل است که دانشمندان علم اقتصاد، از پدیده قاچاق تحت عنوان اقتصاد پنهان یاد می کنند.
پدیده قاچاق به عنوان عارضه سیستم اقتصادی، یک پدیده چند وجهی است که نخست با اختلال سیستم اقتصادی داخلی و بین المللی، از جرایم دیگری نشات می گیرد و علاوه بر جرایم متقارن، زمینه جرایم عدیده دیگری را نیز به وجود می آورد.
اقتصاد پنهان در دو بخش اقتصاد خرد و اقتصاد کلان به صورت چشمگیری تاثیر گذار است؛ در نگاه اول در بخش اقتصاد خرد، رفتار اقتصادی انسانها و بنگاههای اقتصادی و نحوه توزیع تولیدات و درآمد را در تنگنا قرار می دهد و روابط اشخاص به عنوان کارگران و تولید کنندگان سرمایه و همچنین مصرف کنندگان نهایی و به صورت مشابهی به شرکتهای اقتصادی به عنوان مصرف کننده گان سرمایه و کار و تولید کنندگان ضربه وارد کرده و باعث کاهش درآمد و بیکاری می شود.
در واقع قاچاق، اقتصاد خرد را که درصدد است تا پیامد رفتار عقلانی در انسانها را شناسایی کند و منابعی مانند نیروی کار، سرمایه، توانایی و غیره را در جایگاه مناسب و منطقی هزینه نماید، دچار مشکل نموده و عرضه، تقاضا، تولید، هزینه بازار، تعادل عمومی و اقتصاد رفاهی را از بین خواهد برد.
همچنین قاچاق مسایل اقتصادی در سطح کلان ملی یک کشور را دچار مشکل نموده و ثبات اقتصادی، توازن برتر بازرگانی خارجی، رشد اقتصادی، اشتغال، مخارج و درآمدهای دولت و در نگاه کلی تر اقتصاد توسعه را به ویرانی هدایت می کند.
از نگاه اصلی باید گفت که پدیده قاچاق در مواردی همچون اخلال در سیاستهای اقتصادی دولت، افزایش فقر، افزایش انحصار و رانت خواری، جذب نقدینگی و مشکلات پولی، اختلال در آمارها و داده های اقتصادی، افزایش گرایش از تجارت رسمی به سمت قاچاق، تضعیف و کاهش تولید داخل، اخلال در توسعه مناطق مرزی، کاهش درآمدهای دولت، کاهش اشتغال و تضعیف امنیت سرمایه گذاری خود را نشان داده و این موارد مهم و اساسی اقتصاد کلان و خرد یک کشور را دچار مشکل خواهد نمود.
چه بسا قاچاق یکی از پدیده های نابهنجار در کشورهای در حال رشد تلقی می شود و لطمات سنگینی را بر پیکره اقتصادی کشورها بر جای می گذارد، اما به طور اساسی امنیت اجتماعی را هم تحت تاثیر قرار می دهد.
در یک جمع بندی قاچاق کالا موجب کاهش تولیدات داخلی و در نتیجه افزایش میزان بیکاری می شود و این امر تأثیر نامطلوبی بر تولید ناخالص داخلی می گذارد و انگیزه سرمایه گذاری مولد اقتصادی را کاهش داده و سرمایه به جای اینکه در امور مولد اقتصادی به کار افتاد و باعث تولید و اشتغال شود، به سوی قاچاق منحرف می شود و به این ترتیب بخشی از منافع در دسترس جامعه از چرخه اقتصاد مولد می شود.
سرمایه گذاری در امور تولیدی کلید رونق فعالیتهای اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی، افزایش اشتغال، رشد درآمد سرانه است و رواج قاچاق موجب می شود که سرمایه گذاری در امور تولیدی واشتغال زا کاهش یابد و نتیجه زمینه اشتغال افراد و نیز تولیدات ملی و داخلی کاهش و منجر به کاهش درآمد سرانه و به تبع گسترش بیش از پیش فقر در جامعه می شود، هرچند برنده اصلی درآمدهای کلان و بادآورده این میدان قاچاقچیان خواهند بود.
اما نکته ای که در سال 1388 در کشور اتفاق افتاد افزایش میزان قاچاق محصولات دخانی در کشور بود که نه تنها درآمدهای دولت را کاهش داد، بلکه از نگاه سلامتی و بهداشتی نیز مصرف کنندگان را در معرض تهدیدات بی شماری قرار داد.
قرار گرفتن ایران در کنار کشورهای افغانستان و پاکستان در مکان طلایی قاچاق سبب شده است تا قاچاق بتواند به خوبی جایگاه محصولات خود را بیابد و به سرعت ذائقه های فراوانی را در بین مصرف کنندگان جذب نماید در واقع قاچاقچیان سیگار از راه غیرقانونی و با فرار از پرداخت عوارض گمرکی و مالیات، ضمن کاهش قیمت و افزایش تقاضای سیگار و همچنین از بین رفتن قوانین مالیاتی مربوط به سیگار که در جهت کاهش مصرف آن وضع شده اند، سلامت عده بیشتری از انسانها را به خاطر افزایش مصرف سیگار در خطر می اندازند و زمینه های ایجاد یک بستر مناسب برای جرائم سازمان یافته، پولشویی و اخاذی را فراهم می آورند.
در حقیقت برنده بازی اصلی بازار سیگار، قاچاقچیان سیگارند که بیشترین سود قاچاق این کالای زیان آور را به جیب می زنند و قربانی و بازنده این حکایت اقتصادی تلخ دولت و از سوی دیگر مصرف کنندگان سیگارهای قاچاق هستند، در واقع هم درآمد دولت از این صنعت خاکستری از بین می رود و هم برای سلامت مصرف کنندگان خود باید هزینه هایی را بپردازد.
عرضه تولیدات سیگار از راه قاچاق موجب می شود این تولیدات ارزان تر به دست مصرف کننده نهایی برسد و بنابراین تقاضای سیگار بالامی رود و تهیه سیگار را برای افرادی که در صورت گران بودن به فکر ترک آن می افتند آسان تر می کند.
چه بسا برخی اقدامات و تصمیم گیری ها، شرکتهای تولیدکننده دخانیات را وادار می کند از قاچاق این کالا به عنوان راه توزیع تسهیل کننده ارائه انواع جدید سیگار، ورود به بازارهای جدید و مبارزه با رقبای خود بر سر قیمت دخانیات استفاده می کنند.
وقتی یک شرکت تولیدکننده سیگار محصولات خود را از راه قاچاق به فروش می رساند، مابقی شرکتها در صوت عدم ورود به عرصه قاچاق در آستانه از دست دادن سهم خود از بازار قرار می گیرند.
در واقع عامل اقتصادی بیشترین فعالیتهای قاچاق ناشی از تفاوت قیمت کالا در صورت پرداخت عوارض گمرکی و مالیات در مقایسه با زمانی است که هیچ مالیاتی تا رسیدن کالا به دست مصرف کننده به کالای قاچاق شده وضع نشده باشد.
بیشتر دخانیات قاچاق شده هیچ نوع مالیاتی در کشورهای مختلف تعلق نمی گیرد، قاچاق این کالا در لابه لای کالاهای دیگر و به طور پنهانی صورت می گیرد.
گرچه این مطلب صحیح نیست که بگوئیم، در صورتیکه رفع مالیات بر سیگار صورت گیرد، این کالا قاچاق نمی شود، اما افزایش تدریجی و آماده نمودن فضای جامعه مصرف می تواند برای امر افزایش تعرفه تاثیر گذار باشد؛ چنانچه افزایش ناگهانی تعرفه واردات سیگار در کشورمان از 20 به 40 درصد قطعا بر امر افزایش قاچاق در کنار عواملی دیگری مانند ارزش افزوده و تصاویر بهداشتی به طور قطعی تاثیر گذار خواهد بود.
در کشورمان ایران بر خلاف تمام اظهارنظرها از سوی مسئولان وزارت بهداشت نه تنها میزان مصرف کاهش پیدا نکرده بلکه با افزایش مصرف، ضمن ایجاد ذائقه این میزان مصرف در اختیار سیگارهای قاچاق قرار گرفته است.
بر اساس آخرین برآورد شرکت دخانیات ایران، میزان مصرف کشور در سال 88 به 62.40 میلیارد نخ رسیده که نسبت به مدت مشابه سال 87 (60.20) درصد افزایش بیش از 1.99 را به دنبال داشته است.
در زمینه قاچاق نیز میزان 6.60 میلیارد نخ قاچاق سال 1387 به 17.73 میلیارد نخ در سال 1388 رسیده و روند افزایش بیش از 173 درصدی را نشان می دهد که افزایش این پدیده ناشی از چاپ تصاویر بهداشتی بر روی پاکات سیگار و فروش محصولات قاچاق فاقد تصاویر بهداشتی و همچنین کاهش فروش محصولات دخانی مجاز به دلیل گرایش مصرف کنندگان به خرید کالای دخانی قاچاق بدون هشدار مصور، افزایش تعرفه واردات سیگار از 20 به 40 درصد و تولیدات داخلی از 10 به 20 درصد است که این مسئله به طور حتم در سال 89 خود نیز به عوامل افزایش قاچاق کمک خواهد کرد و سهم درآمدی دولت را کاهش خواهد داد.
این آمار نشان می دهد بازار محصولات دخانی توسط سیگارهای قاچاق تسخیر شده و با افزایش تعرفه و قانون مالیات بر ارزش افزوده در کنار تصاویر بهداشتی روی پاکات سیگار می رود تا بازار مصرف را در اختیار سیگارهای قاچاق قرار داده و هر چه می خواهد بر سر مصرف کنندگان بیاورد چه بسا هدف نگارنده تبلیغ برای سیگارهای داخلی نیست و نبوده اما بین بد و بدتر عقل سلیم حکم بر بد می کند.
نکته آخر اینکه باید بر اساس یک برنامه مدون تلاش کنیم تا با فرهنگ سازی و برنامه های کارآمد در راستای کاهش مصرف گام برداریم نه اینکه هم مصرف کننده سیگار در جامعه باشیم و هم درآمدهای حاصل از آن را از دست دهیم؛ در واقع ضرر و زیان هم از نظر مالی و اقتصادی و هم از نظر سلامتی ما باشیم و برنده اصلی این میدان پرسود.
نظر شما