چراغ بازار هزار ساله کرمان رو به خاموشی

به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، بازار قلعه محمود که در انتهای بازار میدان قلعه قرار دارد یکی از بازارهای معروف کرمان است که در قدیم محل داد و ستد کالاهای اساسی کرمانی ها به شما می رفت و از بازارهای اصلی تجاری شهر بوده که امروز تعطیل شده است.

بازار قلعه محمود و میدان قلعه که خیابانهای احمدی را به خیابان امام و از آنجا به بازار اصلی و سرپوشیده متصل می کند از لحاظ تجاری تنها موقعیت ارتباطی دو مرکز تجاری یعنی خیابان امام به عنوان مرکز عمده فروشی و بازار سرپوشیده به عنوان مرکز اقتصادی اصلی استان را فراهم می کنند.

این دو بازار در روزگاری نه چندان دور مرکز داد و ستد کرک و پشم و روغن حیوانی که اغلب از اقلام صادراتی استان به شمار می رفت بود و اکنون در وضعیتی نگران کننده در خاموشی فرو رفته اند.

بازار قلعه در تصرف افاغنه 

از ابتدای بازار قلعه محمود تنها یک نانوایی تنوری قدیمی و دو آهنگری فعالیت می کنند و بقیه مغازه های بازار با در و دیوارهایی پوسیده در سکوت فرو رفته اند.

بازار قلعه یا میدان قلعه وضعیت بهتری نسبت به قلعه محمود دارد و تعداد مغازه های فعال آن بیشتر است اما نکته نگران کننده حضور قابل توجه افاغنه در این بازار نسبت به ایرانی هاست و این با اصالت بازار قلعه که بافت کرمانی دارد در تضاد است.

مرد میانسالی که در حجره کوچک خود مشغول لحاف دوزی است در گفتگو با خبرنگار مهر در کرمان سابقه حضورش در این بازار را بیش از40 سال دانست و اظهار داشت: قبل از آن پدرش و پدرانش به شغل ندافی یا لحاف دوزی مشغول بوده اند اما امروز پسرش حاضر نیست شغلش را ادامه دهد.

وی با ابراز نگرانی از وجود افاغنه در این بازار ادامه داد: زمانی که من یادم می آید در این بازار و کاروانسرای هندوها که در گوشه بازار میدان قلعه قرار دارد مغازه های زیادی از شغلهای مختلف فعال بودند اما الان همه مغازه ها دست افغانی هاست چون پول زیادی بابت اجاره می دهند.

اغلب کاروانسراها تعطیل شده اند

این پیرمرد بازاری کرمان اظهار داشت: اغلب کاروانسراهای بازار به دلیل کم توجهی تعطیل شده اند چون مغازه ها احتیاج به تعمیر دارند و اگر کسی بخواهد مغازه خودش را تعمیر کند باید از هفت خوان رستم بگذرد، شرایط میراث فرهنگی خیلی هزینه بر و سخت است و چون کسی نمی تواند مغازه اش را تعمیر کند به حال خود رها و تبدیل به انباری شده است.

وی ادامه داد: بازار کرمان را باید چند سال پیش که من بچه بودم می دیدید، این بازار پررونق بود و هر روز شاهد عبور و مرور هزاران کرمانی بود اما این روزها در طول روز شاید 20 نفر کرمانی هم از این بازار عبور نکنند.

یکی دیگر از بازاریان در خصوص قدمت کاروانسرای هندوها و بازار قلعه یادآور شد: کاروانسرای هندوها حداقل 300 سال قدمت دارد، اینجا زمانی محل تجارت فرش دستباف بود اما حالا همه تاجرها مرده اند و دیگر کسی برای تجارت فرش اینجا نمی آید.

راسته بازار میدان قلعه انحنایی جالب دارد در راسته بازار اکثر مغازه ها پارچه های مخصوص لباسهای ساری افاغنه و اتباع پاکستانی است و مشتریانی که از اتباع بیگانه و تعدادشان هم زیاد است، تعداد اندکی مغازه ایرانی ها به مشاغلی چون آهنگری فروش پشتی و قالیچه و پتو مشغول هستند.

طی سال دو مشتری ایرانی هم ندارم

مرد دیگری که مغازه آهنگری قدیمی دارد در حال کار بر روی یک کلنگ کوچک است پنکه کوچکی که روشن است گرمای آهنگری را کم کرده و در همین حال به خبرنگار مهر گفت: 35 سال است که در این بازار کار می کنم و شاهد سالهای رونق و کسادی بازار بوده ام اما هیچ وقت آنقدر بازار کرمان غریب نشده بود.

وی ادامه داد: از کدام مشکل بگویم از اینکه تمام مشتریان من افاغنه ای هستند که برای ساخت کلنگ و وسایل کشاورزی می آیند و من در طول سال شاید دو مشتری ایرانی هم ندارم.

وی یادآور شد: کار و کسب آهنگری این روزها رونق ندارد، من هم حرفه دیگری بلد نیستم با همین تنوره و دم کار می کنم تا روزی که دیگر نتوانم کار کنم.

وی اظهار داشت: زمانی بود که من روزی یک ساعت هم فرصت برای استراحت نداشتم اما الان شاید روزی فقط یک کلنگ بسازم درآمدم خیلی کم است اما راضی ام به رضای خدا.

یک بازار و سه مغازه

این وضعیت، بازار قلعه و میدان قلعه است اما بازار قلعه محمود وضعیتی اسفبار دارد، بازاری خالی از مغازه هایی با چراغ های خاموش و خالی از کسب و کار، تنها یکی دو آهنگر و یک نانوایی اینجا فعال هستند.

پیرمرد قد خمیده ای که یک چشمش نیز مشکل بینایی دارد با وسواس خاصی روی یک شی آهنی کار می کند اول که می خواهم صحبت کنم سرم داد می زند و بعد می فهمم گوشهایش نیز کم شنواست.

وی گفت: یادم نمی آید از کی اینجا کار می کنم فقط همین قدر می دانم که من از بچگی ور دست پدر خدا بیامرزم بودم.

پیرمرد دید بازی به دنیا دارد و اظهار داشت: روزی من را در این سن و سال فقط خدا می دهد و با وجود اینکه دیگر کسی به اهنگری اهمیت نمی دهد هنوز امیدوارم.

بعد آهی کشید و ادامه داد: در این بازار تنها سه مغازه وجود دارد که ما دو تا پیرمرد آهنگر و یک نانوای قدیمی در حال کار هستیم و بقیه از بازار رفته اند.

پیرمرد بغض کرد و افزود: بازار قلعه محمود از دست رفته دنبال چی می گردی ...، با دست به مغازه های روبرو اشاره می کند.

وی ادامه داد: کو صاحبان این مغازه ها چرا کسی نمی آید اینها را فعال کند چرا کسی به فکر نفس کشیدن این بازار نیست.

هیچ کس از بازار قلعه محمود عبور نمی کند

بازار قلعه محمود با 123 مغازه در واقع بازاری تعطیل شده است، کسی در این بازار عبور نمی کند کسی گذرش به آهنگری نمی رسد و اگر رفت و آمدی در این بازار می شود تنها به دلیل وجود نانوایی است.

خیابان امام خمینی(ره) بین این بازار و بازار قلعه فاصله انداخته و این بازار طولانی را که در راستای شمالی جنوبی به بازار چهارسوق کرمان متصل می شدند را به دو نیم و از هم جدا کرده است که باعث رکود بازار قلعه محمود شده است.

سر و صدای رفت و آمد و خرید فروش از خیابان امام به گوش می رسد و مغازه داران پیر بازارهای قلعه و قلعه محمود در انتظار مشتری...

هوا تاریک می شود و هیچ چراغی در بازار قلعه محمود روشن نمی ماند اما خیابان امام و شریعتی کرمان چون دوغول تجاری دو طرف بازار کرمان با ساختاری کاملا غیر سنتی در اوج روشنایی و داد و ستد هستند.

آنچه که مسلم است حفظ و احیای حرفه های کهن بازار قلعه محمود کرمان و زنده کردن مجدد این بازار است که علاوه بر اینکه می تواند در رونق مجدد این بازار و حفظ سنن کرمان موثر باشد می تواند در صورت انتقال حرفه های فعال در مناطق شلوغ کرمان از بار ترافیکی بسیار شدید خیابانهای تجاری کرمان نیز بکاهد.

.....................................

امیررضا محمودی