پخش مداوم و مضامین ملموس دلیل محبوبیت مجموعه‌های شبانه

به گزارش خبرنگار مهر، زمانی که مجموعه‌های  شبانه کمدی در میان مخاطبان جا باز کرد، کسی فکر نمی‌کرد مجموعه‌های اجتماعی شبانه هم بتواند این محبوبیت را کسب کند، اما استقبال گسترده  از سریال تلویزیونی "نرگس" مسئولان سیما را به فکر انداخت بهتر است روی مجموعه‌های ملودرام شبانه هم سرمایه‌گذاری کرده و این نوع سریال‌ها را برای ایام مختلف تهیه و پخش کنند.

 

در این باره شبکه سوم بیشترین مجموعه‌های تلویزیونی شبانه ملودرام را تهیه و پخش کرده است. نکته جالب این است که مرکز تحقیقات صدا و سیما در اواسط پخش مجموعه‌های شبانه آمار بالایی را اعلام می‌کند و بعد از آن هم سریال‌ها مورد تقدیر عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما قرار می‌گیرد.

 

مسلماً سیستم پخش و عادت کردن مخاطبان برای پیگیری قصه‌های شبانه تاثیر زیادی روی آمار یک اثر می‌گذرد، اما آمار بالا هرگز معیار مناسبی برای ارزیابی کیفی یک مجموعه تلویزیونی نیست، چرا که به لحاظ بصری به ارتقای سطح فکری مخاطب کمکی نمی‌کند.

 

کارهای شاخصی در مجموعه‌های شبانه ندیده‌ایم

 

غلامعباس فاضلی، منتقد در ارزیابی مجموعه‌های شبانه گفت: دلیل موفقیت مجموعه‌های شبانه در میان مخاطبان به سیستم پخش این نوع سریال‌ها برمی‌گردد، چرا که مخاطبان عادت می‌کنند هر شب یک مجموعه در ساعت بخصوصی  ببینند، ولی این مسئله در پخش مجموعه‌های هفتگی اتفاق نمی‌افتد. علاوه بر آن سریال‌های شبانه به آسیب‌های اجتماعی می‌پردازند که مردم مرتب با آن سر و کار دارند.

وی در ادامه افزود: اگر یک مجموعه تاریخی به صورت شبانه پخش شود به اندازه مجموعه‌هایی با موضوعات اجتماعی نمی‌تواند در جذب مخاطبان موفق باشد و چندان جواب نمی‌دهد. به دلیل آنکه مردم در سریال‌های تاریخی موضوعات روزمره خودشان را نمی‌بینند، اما در مجموعه‌های ملودرام موضوع‌هایی همچون دوستی دختر و پسر، ازدواج، مسائل خانوادگی و ... به تصویر کشیده می‌شود که مردم با آنها درگیر هستند. 

این منتقد خاطرنشان ساخت: ولی این مجموعه‌ها مثل سریال "هزاردستان" نیستند که بتواند سطح سلیقه مخاطبان را ارتقا دهند. متاسفانه ما در مجموعه‌های شبانه کارهای شاخص ندیده‌ایم که درباره آن صحبت کنیم.

مجموعه‌های شبانه به دنبال ارتقای سطح آگاهی مخاطبان نیست

گرچه مخاطبان از مجموعه‌های شبانه به خاطر پرداخت به موضوعات روز استقبال می‌کنند، اما این سریال‌ها شش ماه بعد قابل تکرار نیستند، چرا که مخاطب رغبت برای دیدن این نوع سریال‌ها را ندارد. 

خشایار الوند، فیلمنامه‌نویس در این باره گفت: دلیل موفقیت مجموعه‌های ملودرام در میان مخاطبان این است که این سریال‌ها یک قصه اجتماعی و پیوسته را به تصویر می‌کشند و مردم هم آن را هر شب پیگیری می‌کنند. سیستم پخش باعث می‌شود مخاطبان عادت کنند تا این مجموعه‌ها را ببینند، اما این مسئله در مجموعه‌های هفتگی رخ نمی‌دهد چون تماشاگر عادت نمی‌کند سریال را دنبال کند.

این فیلمنامه‌نویس خاطرنشان ساخت: علاوه بر آن در مجموعه‌های ملودرام شبانه از بازیگران محبوب مردم استفاده می‌کنند و دیدن این بازیگران برای مخاطبان جذابیت زیادی دارد. دلیل دیگر به موضوعاتی برمی‌گردد که مجموعه‌های ملودرام از آن بهره می‌برند، چون به مسائلی همچون رابطه عاطفی دختر و پسر می‌پردازند که برای تماشاگران جذاب است، اما این مسئله دلیل بر کیفیت مجموعه‌های شبانه نیست.

وی درباره اینکه آیا پخش مجموعه‌های شبانه تاثیری بر ارتقای سطح سلیقه مردم دارد، توضیح داد: همانطور که اشاره کردم سیستم پخش منجر به مخاطبان بالا می‌شود، اما کسی به فکر ارتقای سطح سلیقه نیست. در تیتراژ نهایی این مجموعه‌ها نام مشاوران مختلفی در زمینه‌های روانشناسی، جامعه‌شناسی و ... دیده می‌شود، اما وقتی سریال را می‌بینیم فیلمنامه ضعف‌های زیادی دارد. در واقع به دنبال رشد مخاطبان نیستیم.

اقبال از یک اثر به معنای بی‌نقص بودن آن نیست

پیام درست در یک اثر وقتی به مخاطب منتقل می‌شود که ساختار سریال یا فیلم صحیح باشد. با یک ساختار ضعیف نمی‌توان پیام را منتقل کرد و در این صورت سریال‌های شبانه صرفاً سرگرم کننده می‌شوند.

جبار آذین، منتقد در ارزیابی مجموعه‌های شبانه خاطرنشان ساخت: عوامل زیادی در توفیق یک برنامه، فیلم یا مجموعه موثر هستند که مضامین و ساختار مهمترین آنها است. نقش تولیدکنندگان آثار از جمله کارگردانان و بازیگران با توجه به توانایی‌ها و قابلیت‌های آنها می‌تواند در این موفقیت قابل توجه باشد. علاوه بر این موارد واقع ‌نمایی، مناسبتی بودن، زمان پخش و میزان تبلیغات در اقبال گسترده از اثر از جمله مجموعه‌های تلویزیونی تاثیرگذار هستند.  

وی در ادامه افزود: در اقبالی که از مجموعه‌های شبانه سیما به چشم می‌خورد می‌توان نقش و سهم عوامل مذکور را به خوبی دید. البته تاثیرگذاری این عوامل همیشه و در همه موارد یکسان نیست. چه بسا مضمون در این میان نقش اصلی را ایفا کند و در مواردی بازی بازیگران مشهور و یا زمان پخش مناسب مجموعه به هنگام حضور بیشترین تعداد افراد خانواده در موفقیت یک اثر سهم داشته باشند. ضمناً نباید از نظر دور داشت اقبال از یک اثر به معنای بی‌نقص بودن آن نیست، زیرا گاه ضرب‌المثل لنگه کفش در بیابان مصداق پیدا می‌کند. یعنی اگر به عنوان مثال یک یا چند مجموعه قوی هفتگی ایرانی یا خارجی همزمان با آثار معمول  پخش شود شاید این آثار در سایه قرار بگیرند و به خوبی دیده نشوند.

 

تلویزیون برای مجموعه‌های شبانه باید سرمایه‌گذاری کند

فریدون فرهودی، فیلمنامه‌نویس توضیح داد: آمار بالا برای ارزیابی کیفی معیار مناسبی نیست. یک اثر فرهنگی تاثیرگذار باید پاسخگوی نیاز مخاطبان باشد. بنابراین نوع پرداخت قصه، اجرا و ... اهمیت زیادی دارد. مخاطبان نیاز به دیدن آثار متنوع دارد و مجموعه‌های شبانه باید برای مخاطبان تنوع داشته باشد. تلویزیون مسلماً بر روی مخاطبان خیلی تاثیرگذار است، به همین دلیل نیاز به تولیدات بیشتر و متنوع دارد تا در این باره موثر باشد و در غیر این صورت تاثیرگذاری آثار نازک و ضعیف می‌شود.

وی اشاره کرد: تلویزیون بیش از هر رسانه  قدرت تاثیرگذاری دارد، بنابراین می‌تواند با آثار متنوع مردم را به شدت درگیر کند. پنج شبکه تلویزیونی با تولیدات متنوع باید پاسخگوی مخاطبان باشد و در لایه‌های عمیق اثر پیام فرهنگی را منتقل کند. به نظرم بهتر است تلویزیون روی مجموعه‌های شبانه بیشتر سرمایه‌گذاری کند تا با تنوع بیشتر بر مردم تاثیرگذار باشد و آنها نیز  پای آثار بنشینند.

مجموعه‌های شبانه بر مخاطبان تاثیرگذار هستند

وقتی مجموعه‌ای مطلوب باشد، قطعاً تاثیرگذار است. رسانه موظف است با تولید آثار متنوع سطح سلیقه و ذوق مخاطبان را بالا ببرد تا بیشتر مورد استقبال بیننده قرار بگیرد. شبکه‌های مختلف سیما می‌توانند در قالب نمایش به آسیب‌های اجتماعی  بپردازند و سطح سلیقه مخاطبان را بالا ببرند.

 رضا پورحسین، مدیر شبکه هفت (شبکه آموزش) که دکترای روانشناسی دارد در این باره افزود: میزان بیننده شرط لازم برای کیفیت است، ولی ممکن است شرط کافی نباشد. وقتی تعداد زیادی از مردم یک مجموعه شبانه را نگاه می‌کنند، رضایت بالای آنها نشان‌دهنده تاثیرگذاری سریال است، چرا که توانسته انعکاس‌دهنده یک مسئله حاد جامعه باشد.

وی در ادامه افزود: طبق نظرسنجی مرکز تحقیقات صدا و سیما هم رضایت مردم از مجموعه‌های شبانه تابستانی بالا است. در مجموع موضوع و ساختار سریال‌های "زیر هشت" و "فاصله‌ها" مطلوب و اثرگذار است. شیوه کارگردانی، قوت‌های فیلمنامه‌ها، نشان دادن آسیب‌های اجتماعی  و ... از ویژگی‌های این مجموعه‌ها است.

تلویزیون دست عوامل را در ساخت مجموعه‌های شبانه باز بگذارد

اسماعیل عفیفه، تهیه‌کننده در ارزیابی مجموعه‌های شبانه گفت: آمار بالا دلیل بر کیفیت برنامه یا مجموعه نیست، چرا که باید برای ارزیابی کیفیت پارامترهای بهتری انتخاب کرد. تلاش برای جذب مخاطب بیشتر خوب است، اما نباید برای تحریک مخاطبان برای دیدن اثر تن به موضوع‌های سخیف بدهیم و شان و کیفیت یک اثر هنری را پایین بیاوریم.

 

وی در ادامه افزود: مجموعه‌های شبانه تلویزیون همیشه پرمخاطب بوده و کارها سخیف نبودند. البته به لحاظ کیفیت بالا و پایین داشتند، اما در مجموع سریال‌های خوبی پخش می‌شود.

 

این تهیه‌کننده درباره اینکه آیا مجموعه‌های شبانه روی آنتن تاثیری بر ارتقای سطح آگاهی مخاطبان دارد، توضیح داد: پاسخ دادن به این سئوال کار دشواری است، چرا که نیاز به تحقیقات میدانی داریم. به نظرم بهتر است تلویزیون برای ساخت مجموعه‌های تلویزیونی دست تهیه‌کنندگان، نویسندگان و کارگردانان را باز بگذارد تا بتوانند با فراغ بال کارهای خوبی بسازنند. البته منظورم فقط مجموعه‌های شبانه نیست، بلکه در تمام سریال‌ها این مسئله صدق پیدا کند.

 

 

-------------------

 

گزارش از: فاطمه عودباشی