قطعه "سیمرغ" را با چشمان باز خواندم

شجریان در ابتدای صحبتهای خود با ابراز خرسندی از حضور در این پروژه به عنوان تکخوان گفت: هماهنگ شدن با چنین ارکستری به رهبری محمدرضا درویشی تجربه ارزنده ای بود و دستاوردهای شایسته ای در زمینه لحنهای متفاوت آوازی برای من به همراه داشت. البته فواصل موسیقایی این اثر تا اندازه ای از عرف موسیقی ایران خارج بود اما اثر کاملی است و شاید اگر هر خواننده دیگری جای من بود می توانست از عهده این قطعه به راحتی برآید اما قرعه به نام من خورد و خوشحالم که توانستم آواز "سیمرغ" را اجرا کنم.

 

این خواننده موسیقی ایرانی در ادامه به برقرار ارتباط حین اجرا با بیننده اشاره کرد وگفت : یکی از تجربه های خوبی که در این کنسرت کسب کردم خواندن آواز با چشمان باز بود به این معنا که در کنسرتهای گذشته ترجیح می دادم در حال و هوای خودم باشم و بیشتر به موسیقی بپردازم اما نوع روایت این کنسرت می طلبید که بیشتر با مردم در ارتباط باشم و این ارتباط اتفاق تازه ای برای من بود و خوشبختانه این ارتباط به خوبی برقرار شد زیرا من به عنوان خواننده همزمان باید می پذیرفتم که راوی هستم و درعین حال باید احساس خودم نسبت به این اثر را در کلام جاری می کردم و به نوعی با فردوسی نیز پیوند می خوردم از همین رو از نتیجه کار راضی هستم و فکر می کنم این تجربه در آینده به دردم خواهد خورد.

 

تکخوان پروژه سیمرغ در ادامه افزود: یکی از مشکلاتی که در اجراهای کنسرت در ایران داشته ام عدم تمرکز کافی برای اجرا بوده است زیرا هیچگاه نتوانستم از همه توانایی خودم استفاده کنم و همواره بخشی از فکر و انرژی من به مسائل حاشیه ای برگزاری کنسرت معطوف بوده است ولی امیدوارم با همه مشکلات اجرایی که برای برگزاری این کنسرت نیز وجود داشت توانسته باشم از پس آواز این قطعه با همه پیچیدگیهایی که داشت برآیم.   

 

وی در ادامه صحبتهای خود به پیچیدگیهای آواز در قطعه سیمرغ اشاره کرد و گفت: روال طبیعی آواز موسیقی ایران به این ترتیب است که یک تصنیف ساخته می شود در ادامه ملودیهایی خوانده می شود و ارکسترهم به شکل سنتی همان ملودی را بر اساس آنچه آهنگساز ساخته تکرار می کند و همین روال به خواننده برای اجرای لحنهای پیچیده آوازی کمک می کند و به راحتی می داند که پیچ و خمهای آواز را چگونه بیان کند اما در اجراهایی مانند قطعه سیمرغ چنین روالی وجود ندارد و ارکستر ملودیهایی که خواننده می خواند را جواب نمی دهد و خواننده باید مدام متوجه تغییرات باشد. در این راستا از رهبر ارکستر کمک می گیرد به همین دلیل هماهنگ شدن با ارکسترهایی از این دست بسیار دشوار است اما قطعه سیمرغ اولین تجربه من در حوزه شاهنامه خوانی بود و سعی کردم به گونه ای عمل کنم که مشکلی ایجاد نشود. البته شیوه آهنگسازی آقای متبسم بسیار روان است و همین روان بودن در فرمهای موسیقی بسیار اهمیت دارد و همچنین در ارائه لحنهای آوازی مناسب با اثر تاثیر می گذارد.

 

همایون شجریان در پایان صحبتهای خود به تفاوتهای لحن آواز در قطعه "سیمرغ" اشاره کرد و گفت: افسانه "سیمرغ و زال" یکی از عاشقانه ترین تابلوهایی ادبی شاهنامه فردوسی است و درام و تراژدی خاصی در اشعار نهفته است که باید در آواز به خوبی مطرح شود به همین دلیل لحن آواز در طول کار با یکدیگر تفاوتهای اساسی داشت در برخی موارد کلمات عاشقانه و با لطافت خاصی مطرح می شد و در بعضی مقاطع کلام مستحکمتر خوانده می شد در واقع بازیهای آوازی که در آهنگسازی کار چیده شده بود و انتخابی که متبسم در فرم موسیقایی و ملودی این داشت به خوبی مبین این مطلب است. اما نکته ای که نباید فراموش کرد توجه به این مطلب است که در آواز آثاری از این دست فرصت هیچ اشتباهی نیست و اگر این اشتباه رخ دهد نمی توان اصلاح و یا چشمپوشی کرد بلکه باید تا ملودی دیگر صبر کرد و این یعنی از دست رفتن اثر.

 

در ادامه این نشست حمید متبسم آهنگساز این اثر در تکمیل صحبتهای همایون شجریان گفت: آهنگسازی سیمرغ مصادف شد با آشنایی بیشتر من با همایون در حوزه موسیقی و به جرأت می گویم کمتر خواننده ای در ایران وجود دارد که بتواند از پس آواز چنین اثری برآید. آن دسته از موسیقیدانهایی که آهنگساز هم هستند می دانند که وقتی قطعه ای برای یک خواننده سوپرانو نوشته می شود یک خواننده تنور نمی تواند آن را بخواند ولی اگر بخواند دیگر شفافیت و رنگ صدای خواننده سوپرانو را ندارد. از همین رو از جهت وسعت نوشتار، این قطعه خیلی وسیع است و تنها کسی که می توانست از پس اجرای این قطعه برآید همایون بود چرا که این خواننده جوان از بم ترین تا ریزترین نتی که نوشته شده بود را بدون اشتباه خواند و دریک کلام بگویم که این قطعه از ابتدا تا پایان با امید اینکه همایون بخواند نوشته شد و اگر قراربود کسی دیگری بخوانند باید خواننده ای با وسعت صدای همایون شجریان می بود.