به گزارش خبرگزاری مهر، نشست بررسی تحولات عراق و تاخیر در تشکیل دولت جدید این کشور با حضور شماری از کارشناسان داخلی و خارجی در خبرگزاری مهر برگزار شد. "ناظم دباغ" نماینده اقلیم کردستان عراق در تهران، "سیامک کاکایی"، "علی اکبر اسدی" و "حسن هانی زاده" کارشناسان مسائل عراق و خاورمیانه در این نشست حضور داشتند.
سیامک کاکایی کارشناس مسائل عراق درباره تاخیر در تشکیل دولت جدید این کشور اظهار داشت: برای بررسی اینکه چرا عراق اکنون دچار بحران سیاسی و عدم تشکیل دولت جدید شده است باید به نقطه آغاز، یعنی سال 2009 و پیش از برگزاری انتخابات شوراهای استانی مراجعه کنیم و آن زمانی بود که در عراق یکسری تحولات درونی در حال شکل گیری بود و اگر نام آن را تغییر در آرایش سیاسی گروه ها بنامیم بهترین واژه است.
اوضاع سیاسی عراق طی 5 ماه گذشته نشان داد که این کشور هنوز در مرحله دوران گذار است و گروه های سیاسی و نظام سیاسی که از سال 2006 تشکیل شده هنوز نتوانسته است ثبات سیاسی به وجود بیاورد 
|
|
سیامک کاکایی |
وی در ادامه گفت: و آن زمانی بود که ائتلاف عراق یکپارچه در درون به خاطر بروز یکسری اختلافات در حال فروپاشی بود و عملا به آنجا رسید که ائتلاف دولت قانون متولد شد و از طرفی جناح مجلس اعلا شهید محراب را درست کردند رای به این فهرست ها و گروه های دیگر و همچنین از هم پاشیدگی در بین جبهه "توافق" اهل سنت اینها نشانه روند سیر جدید در تحولات سیاسی اجتماعی عراق بود. مهمترین نکته هم این است که آرایش سیاسی در انتخابات پارلمانی هفتم مارس به هم خورد.
کاکایی افزود: 12 ائتلاف و گروه مهم در انتخابات پارلمانی هفتم مارس تشکیل شده بود که از بین آنها فهرست العراقیه، ائتلاف دولت قانون، ملی عراق و ائتلاف کردستان به ترتیب بیشترین رای را به دست آوردند و هر کدام اگرچه نگرششان برخی به هم نزدیک بود به خصوص ائتلاف دولت قانون و ملی عراق اما فاصله نگرش العراقیه با ائتلاف دولت قانون و نیز ائتلاف ملی و همچنین کردها خیلی زیاد است که علت آن نیز شاکله فهرست العراقیه و افرادی که در درون آن هستند می باشد.
این کارشناس عراق خاطرنشان کرد: قبل از انتخابات شخصیت هایی مثل "ظافر العانی" و "صالح المطلک" در فهرست العراقیه حضور داشتند هرچند که این افراد از فهرست العراقیه حذف شدند اما تفکرات بعثی آنها در این حزب باقی ماند. نفر دست راست علاوی نیز"طارق الهامشی" است با دیدگاه های تندی که نسبت به شکل گیری حکومت جدید علیه برخی همسایگان مثل ایران دارد این آرایش وقتی به هم برخورد لذا انعطاف پذیری (عامل دوم) گروه ها مثل سابق نبود اگر در انتخابات سال 2005 و تشکیل دولت در سال 2006 العراقیه 24 کرسی کسب کرد در حاشیه قرار گرفت اما گروه ها با یکدیگر توافق کردند و حتی جبهه التوافق مهمترین فراکسیون اهل تسنن چند پست وزارتی را از آن خود کرد.
وی تصریح کرد: اما در انتخابات 2010 تغییراتی ایجاد شد و به دلیل نوع وزن سیاسی که گروه های جدید به دست آوردند که هر کدام نگرش های متفاوتی از هم دارند باعث شد انعطاف پذیری بین آنها کاهش پیدا کند. نکته دیگری که باعث تاخیر در تشکیل دولت جدید عراق شده است این است که برخی معتقدند به خاطر سکوت قانون اساسی عراق است در ماده 76 قانون اساسی عراق اشاره شده است که رئیس جمهور باید نامزد ائتلاف پیروز را برای نخست وزیری انتخاب کند و همچنین یک تعریف این است که ائتلاف العراقیه با 91 کرسی حزب پیروز است. اما در عین حال دادگاه عالی عراق یک شبه تفسیری داد که اعلام کرد ائتلاف پیروز ائتلافی نیست که بیشترین کرسی را به دست آورده است اگر ائتلاف هایی که با هم یک فراکسیون تشکیل دادند اینها هم به شکلی شامل همین تعریف ائتلاف پیروز می شوند به عنوان مثال اتحاد ملی (اتحاد ائتلاف های دولت قانون و ملی عراق) پس از شکل گیری با 159 کرسی اعلام کرد که فراکسیون اکثریت پارلمان است و رئیس دادگاه عالی عراق نیز اعلام کرد که می تواند دولت تشکیل دهد اما این ماده قانون اساسی صراحتا نگفته است که ائتلاف هایی که به طور توافقی پس از اعلام نتایج انتخابات فراکسیون اکثریت را به وجود آورده اند می توانند دولت تشکیل دهند مثل اتحاد ملی یا احزابی که بیشترین کرسی های پارلمانی را در انتخابات کسب کرده اند مثل فهرست العراقیه با 91 کرسی.
کاکایی در ادامه گفت: مسئله دیگر این است که اوضاع سیاسی عراق طی 5 ماه گذشته نشان داد که این کشور هنوز در مرحله دوران گذار است و گروه های سیاسی و نظام سیاسی که از سال 2006 تشکیل شده هنوز نتوانسته است ثبات سیاسی به وجود بیاورد وعدم توافقی که بین گروهها است اینها نشانه های دوران گذار است که نیاز به تثبیت دارد یعنی در عراق یک دموکراسی نوپا شکل گرفته است و آن دموکراسی هنوز در مرحله طی کردن مقدمات خود است تعریفی از دموکراسی توافقی آورده اند که در عراق شکل گیری دولت بر حسب تجربه چند سال اخیر یعنی هم سال 2006 و هم دوره موقت ابراهیم جعفری و هم ایاد علاوی و هم جریان تدوین قانون اساسی عراق نشان داد که توافق سیاسی بین گروه ها خارج از مدار سیاسی یعنی خارج از پارلمان و تشکل هایی که ایجاد شده است کارساز است و بر نتیجه نهایی انتخابات و رای گیری کل احزاب تمرکز در نتیجه دموکراسی توافقی هنوز کارآمد است که خود اکنون با یک بن بست سیاسی در عراق مواجه شده است.
وی اظهار داشت: عامل دیگری که باعث تاخیر 5 ماهه در تشکیل دولت شده است به نقش عوامل خارجی بر می گردد در عراق به جز بازیگران داخلی که احزاب و گروه های سیاسی هستند عوامل خارجی شامل بازیگران منطقه ای و کشورهای همسایه عراق و خارج از آن آمریکا و تاحدودی انگلیس به عنوان دو کشوری که در عراق حضور دارند و اشغالگر محسوب می شوند و بر روند تصمیم گیری سیاسی عراق تاثیرگذار هستند نیز وجود دارند و نوع نگاه و تعارض منافع بین بازیگران بیرونی در محیط پیرامون عراق (شامل ایران ترکیه سوریه عربستان اردن، مصر و آمریکا) در ارتباط با عراق تعارض خود را در داخل عراق نشان داده اند و طبیعی است که آنها بر حسب منافع ملی خود خواهان به وجود آمدن وضعیت سیاسی نوینی در عراق هستند که بتواند منافع آنها را در زمینه سیاسی و امنیتی تامین کند.
حتی اگر بر حسب مصلحت هایی که آنها تعریف می کنند گروه های سیاسی به هم نزدیک شوند اما اجماع سیاسی لازم که برای تشکیل دولت لازم است پدید نیاید دولتی که تحت فشار و عامل خارجی شکل بگیرد مطمئنا شکننده خواهد بود
|
|
نام گوینده : سیامک کاکایی |
این کارشناس افزود: به عنوان مثال مصر وعربستان سعودی که به طورجدی تری در انتخابات 2010 پیش و پس از انتخابات تاثیرگذار بودند به دنبال این هستند که زمینه حضور مجدد بعثی ها در عرصه سیاسی عراق را فراهم کنند و به همین خاطر است که رفت و آمد اشخاصی مثل علاوی و هاشمی به کشورهای عربی و نیم نگاه آنها به آمریکا نشان میدهد که ائتلاف شکل گرفته مورد قبول عربستان و مصر است. طبق گزارش دولت عراق، عربستان سعودی هم کمک تجهیزاتی و هم فکری و هم مالی به برخی گروه های عراقی می کند که وضع موجود سیاسی را در این کشور تغییر دهد چرا که اوضاع کنونی عراق به نفع عربستان نیست و آنها نه نظام فدرالی را در عراق قبول دارند و نه اینکه کرد و شیعه بازیگر اصلی در عرصه سیاسی عراق باشند و نگرانی آنها این است که اهل سنت از عرصه سیاسی عراق خارج شده است و آنها عقیده دارند اهل سنت باید به عرصه سیاست بازگردد و پیش از این نیز آمریکا با تشکیل شوراهای بیداری تلاش کرد لایه هایی را در داخل عراق که نزدیکی بسیاری به بعثی ها داشت را به فضای سیاسی عراق بازگرداند. به هر حال محیط پیروامون عراق و نوع نگاه بازیگران پیرامونی بسیار تاثیرگذار است.
وی در مورد دخالت آمریکا در روند تشکیل دولت عراق خاطرنشان کرد: آمریکا مهمترین بازیگردان صحنه سیاسی عراق است وعراق برای آمریکا بسیار مهم است اینکه توافقنامه امنیتی اذعان دارد که نظامیان آمریکایی آخر سال 2011 باید از عراق خارج شوند آیا این به معنی پایان حضور آمریکا در عراق است که طبیعتا اینگونه نیست و آمریکا در چارچوب یک مکانیسم سیاسی و استراتژیک به عراق می نگرد به همین دلیل دولت آینده عراق و نوع ساختار سیاسی در درون پارلمان هم دولت برای آمریکا بسیار مهم است تلاش هایی که امریکا انجام داد تا علاوی نقش داشته باشد در عراق بی تاثیر از این نگرش نیست زیرا به لحاظ سیاسی آمریکا بسیار روی عراق حساب باز کرده است و شاید عراق برای آمریکا قلب خاورمیانه باشد که روی آن بر اساس نظری که در مورد دموکراسی دارد و ساختار جدید سیاسی در عراق و پایه گذاری آن و تبدیل آن به یک الگو مورد نظر آمریکا است و از طرفی دیگر آینده نظامی آمریکا در عراق و اینکه آیا آمریکا باز از دولت جدید عراق خواهد خواست یک تعریف نوین ازقراردهای نظامی با آمریکا بعد از از پایان یافتن توافقنامه امنیتی امضا کند و اینکه یک الگویی ایجاد شود که در کنار آن بتواند بخشی از نیروهای آمریکایی را در عراق باقی بگذارد در واقع هست اخیرا هیلاری کلینتون گفته است که آمریکا می خواهد حضور شرکت های امنیتی را در عراق افزایش دهد و من تصور می کنم افزایش این شرکت ها قالب دادن به تعریف حضور نظامی آمریکا در عراق است و یا باقی ماندن بخشی از نیروهای آمریکایی و مقابله با تروریست و حمایت از سفارتخانه و دیپلمات های آمریکا هم می تواند در این قالب قرار بگیرد.
وی افزود: بنابراین دولت آتی عراق برای آمریکا بسیار مهم است و اینکه چه ساختاری داشته باشد و تا چه اندازه می تواند در شرایطی که در عراق گره ایجاد شود این دولت ملاحظات آمریکا را بتواند پیگیری کند و اینها برای آمریکا مهم است به هر حال در چارچوب استراتژی اوباما آمریکا در عراق به عنوان راهبرد نگاه می کند و باز هم این تصور طرفداران بیشتری پیدا کرد که ممکن است در عراق باز آمریکا حرف آخر را بزند.
کاکایی خاطرنشان کرد: من برمی گردم به زمانی که عراق قانون اساسی شورای حکومتی را باید امضا می کرد آمریکا در روز آخر سبب شد این قانون امضا شود و سفرهایی که انجام می شود گفتگوهایی که بایدن انجام داد دیدارهایی که انجام می شود اظهارنظرهایی که انجام می شود بی تاثیر نیست که نگاه استراتژیک آمریکا در عراق عملیاتی شود به هر حال اگر به هر دلیل گروه های عراقی نتوانند برای تشکیل دولت به اجماع ملی برسند هر میزان این روند ادامه داشته باشد به همان میزان نقش و نفود آمریکا در تشکیل دولت آینده جدی تر خواهد شد.
این کارشناس در ادامه گفت: حتی اگر بر حسب مصلحت هایی که آنها تعریف می کنند گروه های سیاسی به هم نزدیک شوند اما اجماع سیاسی لازم که برای تشکیل دولت لازم است پدید نیاید دولتی که تحت فشار و عامل خارجی شکل بگیرد مطمئنا آن دولت شکننده خواهد بود یعنی چنین دولتی نمی تواند مصالح عراق را تامین کند اگر چه دولتی که تشکیل خواهد شد نیاز به حمایت ها و کمک خارجی دارد اما فشارهایی که انجام شود عملکرد دولت را در آینده مختل خواهد کرد به عنوان مثال اگرچه در دولت نوری المالکی سه سال پیش جریان صدر و جبهه التوافق وزیران خود را از دولت خارج کردند حدود 9 تا 10 وزیر خارج شد اما دولت سقوط نکرد چرا که جناح های اصلی شامل ائتلاف عراق یکپارچه و ائتلاف کردستان عراق ستون اصلی دولت بودند و نگذاشتند دولت از هم فروبپاشد. بنابراین دولت برگرفته از خواست ملی عراق بود اما اکنون اگر این اختلافات و کشمکش ها بر سر انتخاب نخست وزیری مالکی ادامه داشته باشد بی تاثیر نیست زمینه برای دخالت خارجی در روند تشکیل دولت عراق فراهم خواهد شد.
ادامه دارد...
نظر شما