دکتر حامد ناجی اصفهانی درگفتگو با خبرنگار مهر در مورد برگزاری همایش روز جهانی فلسفه در ایران و نقش آن در معرفی فلسفه ایرانی به جهانیان گفت: مشکل اساسی فلسفه اسلامی که مجموعه متونی است که در حوزه فلسفه اسلامی در چهارصدسال اخیر به رشته تحریردرآمده آن است که اینها به هیچ وجه در فرهنگ غرب وارد نشده و به جز اشارتهای گذرا و ترجمههای کوتاهی که از برخی آثار ملاصدرا و اخیراً حاج ملا هادی سبزواری صورت گرفته غربیها هیچ اطلاعی از مشربهای فلسفی متأخر ایرانی ندارند.
وی افزود: حتی اگر به عقب برگردیم مجموعه آثاری که از فارابی یا ابن سینا به جای مانده بطور کافی مورد مداقه قرار نگرفتهاند و به جز بعضی از آثارشان، بیشتر آثارشان به لاتین یا زبانهای انگلیسی بندرت ترجمه شدهاند. از همین رو شناخت زیادی از فلسفه اسلامی در محافل غربی وجود ندارد. ما با این خلأ هزارساله مواجهیم و طبیعی است که غربیها اطلاع کافی از فلسفه اسلامی نداشته باشند.
این استاد فلسفه دانشگاه اصفهان تصریح کرد: در پنجاه سال اخیر یکسری تلاشهای از سوی مستشرقان بهخصوص هانری کربن صورت گرفت که تاحدی فلسفه اسلامی مورد شناسایی قرار بگیرند اما متأسفانه چون متون اصلی فلسفه اسلامی تا به حال به صورت جدی و اساسی مورد توجه قرار نگرفتهاند و کارهای تک نگاری درباره فیلسوفان اسلامی صورت نگرفتهاند خیلی طبیعی است که محافل غربی از فلسفه اسلامی بیاطلاع باشند.
این محقق و پژوهشگر خاطرنشان کرد: در غرب راجع هر فیلسوفی راهنماهایی وجود دارند اما در ایران یک کتاب مستقل درباره فیلسوفانمان به زبان فارسی نداریم چراکه ایرانیها فلسفه اسلامی را نیز به طور اساسی نمیشناسند چه برسد به اینکه توقع داشته باشیم غربیها فلسفه اسلامی را موردشناسایی قرار بدهند. این نقطه ضعف اول به فرهنگ جهان اسلام بر میگردد به خصوص ایرانیها که مدعی فلسفه اسلامی هستند بعد به ترجمههایی که باید از آثار اصلی فیلسوفان اسلامی صورت بگیرد و تا به حال تحقق نیافته است.
ناجی اصفهانی درباره موضوع این همایش که نسبت میان نظر و عمل است و اینکه این موضوع تاچه اندازه میتواند در عام کردن فلسفه مؤثر واقع شود نیز گفت: یک فرق اساسی فلسفه اسلامی از غربی که به تعریف دوجریان فلسفی غرب و اسلامی از فلسفه مربوط میشود این است که در غرب هر فیلسوفی به هرگونهای که بتواند در مباحث روز مداخله میکند برای مثال در فلسفه زیست شناسی فیلسوف غربی حرفی برای گفتن دارد و ابزار کاربردی بحث در این فلسفه را دارد.
این استاد فلسفه یادآورشد: متأسفانه در فلسفه اسلامی بواسطه تعریفی که از فلسفه میکنند این است که تمام هم و غم آن روی متافیزیک است و غایت یک فیلسوف اصول متافیزیک است. وقتی چنین است فیلسوف از مباحث فیزیکی و مسائلی که در جهان ماده است غافل میشود و این یک عیب و یک حسن دارد. یعنی فیلسوف اسلامی تا دغدغه متافیزیک دارد و فردی است که به خودی خود یک شخصیت الهی دارد و عمل او منتهی به متافیزیک میشود و این حسن است .
این نویسنده و مترجم اظهارداشت:ا اگر اینگونه تفسیر کنیم که فیلسوف اسلامی از جهان عالم ماده و گزارههایی که در عالم ماده اتفاق میافتد بیخبر است پس بهنوعی اگر ما عمل را مورد توجه قرار دهیم و اگر عمل دایره مدار عالم ماده باشد متأسفانه فیلسوف اسلامی خیلی نمیتواند پاسخگوی مباحث اینچنینی باشد که فیلسوفان غربی به آنها پاسخ میدهند. این هم خلأیی است که در فلسفه اسلامی وجود دارد.
ناجی در پایان گفت: حالا اگر بخواهیم عمل را مورد توجه قرار دهیم با یک گزاره مبهم روبرو هستیم. عمل در پی چه چیزی باید مورد بحث قرار بگیرد. اگر عمل از نظر فردی مورد نظر باشد بهصراحت باید بگویم که خود فلسفه اسلامی پاسخگوی خیلی ازاین دست مباحث نخواهد بود.
نظر شما