مسافر آستانه : نظر شورای نظارت کتبی اعلام نمی‌شود

* طی سالهای گذشته شاهد این بودیم که بین هنرمندان و شورای نظارت و ارزشیابی اداره‌کل هنرهای نمایشی اختلاف نظرهایی وجود داشته است.  حال که شما به عنوان مدیر جدید اداره‌کل هنرهای نمایشی هستید آیا در شورای نظارت و ارزشیابی و عملکرد آن بازنگری خواهید داشت یا نه؟

 

- حسین مسافرآستانه: فکر می‌کنم وظایف شورای نظارت و ارزشیابی وظایف شفاف و روشنی است. فرقی نمی‌کند که در دوره مدیریت چه کسی این وظایف باید اعمال شود بلکه در هر دوره‌ای این شورا باید شفاف و مستقل بنا به وظایفی که برایش روشن است با هنرمندان تعامل کند. بحث اینجاست که گاهی اختلاف سلیقه‌ها ممکن است به جای ضوابط ارائه شده حاکم شوند. این اختلاف سلیقه می‌تواند از طرف نیروهای شورای نظارت یا از طرف هنرمند حاکم شود.

 

وقتی ضوابط از دو طرف روشن باشد بعید می‌دانم که دیگر اختلاف سلیقه‌ای رخ دهد. هنرمند بنا به ضوابط عنوان شده از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی از سالها پیش که به صورت عمومی هم اعلام شده مسئولیت کار خود را بپذیرد. وقتی هنرمند خیال کند که به هر طریقی مجوز را از شورای نظارت دریافت می‌کند و بعد مواردی را که باید در کار  لحاظ  شود را  انجام ندهد و مسئولیت اجرا نکردن ضوابط تعیین شده را بر گردن شورا بنهد امر درستی نیست.

 

البته در حال حاضر با وجود اینکه شورای نظارت مجوز اجرای نمایش را صادر می‌کند اما هنرمند تا پایان اجرای خود مسئول خلق اثر هنری  است. عدول از ضوابط مجوز در واقع قصوری است که برعهده خود هنرمند خواهد بود. اگر به این ضوابط عمل شود گمان نمی‌کنم اختلاف سلیقه‌ای به وجود بیاید.
 
* این اختلاف سلیقه از آنجا ناشی می‌شود که تعداد اعضای شورای نظارت و ارزشیابی محدود و مشخصی هستند و این تعداد محدود همه آثار نمایشی را مورد بازبینی قرار می‌دهند. به این دلیل  تصور می‌شود که وقتی قرار باشد همه آثار نمایشی را از تمام سبک‌ها و گونه‌ها را همین  تعداد اعضا مورد نظارت و ارزشیابی قرار دهند اعمال نظرهای سلیقه‌ای شکل می‌گیرد.

 

- ممکن است اعمال نظرهای سلیقه‌ای صورت بگیرد اما  نه به این دلیل که عده خاصی  تنها کار شورای نظارت و ارزشیابی را انجام دهند. این عده خاص در طول سال با همه گونه‌های نمایشی سر و کار دارند، تسلط کافی را برای انطباق  ضوابط شورای نظارت و ارزشیابی با اجراها را دارند و این خود یک حسن است.  کسی که سالها با این تفکر قوانین را بر  آثار هنری تطبیق می‌دهد در کار خود مهارت لازم را دارد.

 

* وقتی این شورا و اعضای آن اثری را مورد بازبینی قرار می‌دهند و آن اثر مورد قبول قرار نمی‌گیرد دلایل این تصمیم به صورت کتبی به هنرمندان و خالقان اثر اعلام نمی‌شود که برخی هنرمندان به این موضوع معترض هستند.

 

- دلایل گفته می‌شود ولی به دلیل ضوابط تعیین شده به صورت کتبی اعلام نمی‌شود. دلایل طی یک نظر کارشناسی به گروه به خصوص کارگردان اعلام می‌شود.  کتبی اعلام نشدن به خاطر این است که مسائل دیگری را در پی خواهد داشت و جزو ضوابط هم نیست. این از جهاتی می‌تواند حسن باشد. اگر متداول بشود که هنرمند سند کتبی دریافت کند و در آن مسائلی عنوان شود  ممکن است آن سند تلقی مناسبی برای هنرمند ایجاد نکند. وقتی نظر کارشناسی اداره نظارت طی گفتگویی به هنرمند اعلام می‌شود یک مفاهمه دو طرفه شکل می‌گیرد. وقتی ما این مفاهمه را بپذیریم به دنبال سند و مدرک نخواهیم بود. زیرا عده‌ای  گمان می‌کنند این سندی است علیه کارشناسان شورای نظارت و ارزشیابی در صورتی که می‌تواند به همان اندازه بر علیه هنرمند ثبت شود و این کار درستی نیست.

 

* در صحبت‌های خود به مسئولیت  هنرمند در قبال اثرش اشاره کردید. همه هنرمندان ما در جامعه خطوط قرمز را می‌شناسند و نیازی نیست که مدام این نکات به آنها اعلام شود. چرا با در نظر گرفتن این امر مسئولیت کامل اثر بر عهده خود هنرمند گذاشته نمی‌شود و مراحل بازبینی شورای نظارت و ارزشیابی و ارائه مفاد نظارتی حذف نمی‌شود؟

 

- در هر صورت مسئولیت اثر هنری به عهده هنرمند است. اما در آغاز خلق اثر لازم است مراحل قانونی طی شده و اثر مجوز اجرا را دریافت کند و اخذ این مجوز منوط به این است که این اثر دیده شود. ولی اگر هنرمند که مجوز را دریافت ‌کند  و بدون توجه به ضوابط اثر خود را اجرا نماید  باز مسئولیت  برعهده خودش است. مجوز گرفتن کاری قانونی است. اثر نمی‌تواند بدون مجوز روی صحنه برود و بدون دیده شدن نمی‌توان مجوز اثری را صادر کرد. اینها لازم و ملزوم یکدیگر هستند. قانون می‌گوید حتی مذهبی‌ترین نمایش یک کشور هم باید مجوز  اجرا عمومی داشته باشد. در سایر مشاغل اجتماعی که شغل متعهدانه‌ای هستند نیز اینگونه است.

 

* این نگاه نسبت به شورای نظارت و ارزشیابی وجود دارد که فعالیت شورا تنها فعالیت ممیزی است. زیرا اگر شورا ارزشیابی کیفی  هم انجام دهد نباید شاهد اجرای آثاری باشیم که از کیفیت مناسب برخوردار نیستند. ولی مجوز اجرای همین آثار از طرف شورا صادر می‌شود و این نگاه را قوت می‌بخشد که شورا تنها عملکرد ممیزی دارد. نظر شما چیست؟

 

- آنچه که باید باشد این است که شورا باید ضمن اینکه طبق ضوابط آیین‌نامه تعیین شده توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی عمل می‌کند در مورد کیفیت یک اثر هم نظر بدهد. شورای نظارت می‌تواند به دلیل ضعیت بودن یک اثر به لحاظ کیفی نه ممیزی به آن مجوز اجرا ندهد. شورای نظارت می‌تواند نسبت به اجرای نمایش در سالن نمایش و بسته به نوع مخاطب نظر بدهد و نسبت به ارائه مجوز اجرا هم اقدام کند.

 

* آیا می‌شود شورایی متشکل از صاحبنظران تئاتری که همه اهالی تئاتر آنها را قبول دارند این نظارت کیفی روی آثار را انجام دهد؟

 

- قطعا می‌تواند اینگونه باشد. همین جا به همه صاحبنظران و کارشناسان تئاتر اعلام می‌کنم که شورای نظارت آمادگی همکاری با این عزیزان است. ضمن اینکه تمام کارشناسانی که تا به حال در شورا فعالیت کرده‌اند از اهالی با تجربه‌های تئاتر بوده‌اند و نگاه کیفی هم داشته‌اند. البته  شورا می‌تواند ثابت به چند اسم نباشد و ریاست شورا می‌تواند از نظر عموم کارشناسان تئاتر که مقبولیت بیشتر در جامعه دارند برای ارتقاء تئاتر کمک بگیرد و نگاه بیشتر کیفی باشد تا ممیزی.

 

* آیا تغییری در ریاست شورای نظارت و ارزشیابی ایجاد خواهد شد؟

 

- به احتمال زیاد به دلیل اینکه آقای سیدصادق موسوی مسئولیتهای دیگری دارند باید به فکر جایگزینی برای ایشان باشیم.