به گزارش خبرنگار مهر، محمد جواد محمدی زاده پیش از آنکه معاون رئیس جمهور ایران شود و ریاست سازمان حفاظت از محیط زیست ایران را طی یکسال گذشته به عهده بگیرد، استاندار خراسان و قبل تر از آن معاون دکتر احمدی نژاد در شهرداری تهران بوده است. سابقه مدیریتی او البته به استانداری لرستان در دوره سازندگی نیز بر می گردد.
وی طبق معمول همیشه، در طول این گفتگو هم آراسته و مرتب است. موقع سخن گفتن لحنی آرام و مطمئن دارد. تن صدایش، لحن مقتدری به کلامش می دهد. بسیاری معتقدند توانایی بالای او در ارتباط کلامی، دیگر ضعفهایش را پنهان می کند ولی در یکسال گذشته او توانسته نگاه رسانه ها را به محیط زیست جلب کند و لااقل ساختار اداری سازمان تحت مدیریتش را قوام دهد.
بکارگیری نیروهای سازگار با دولت در سازمان، رد رتبه و نمره محیط زیست ایران در آمار اعلام شده از سوی شاخص جهانی عملکرد زیست محیطی " EPI"، دوری از ملاحظه کاری و سیاست زدگی در صیانت از محیط زیست، بررسی وعده های یکساله، آخرین وضعیت تالابها، رد دخالت دستگاههای قدرتمند در توسعه، تشریح صدور مجوز فعالیت در مناطق چهارگانه، ناموفق بودن طرح جامع آلودگی هوا، وضعیت آب و هوای کشور و ماجرای استانداری خراسان و... مهمترین عناوین گفتگوی مشروح مهر با رئیس سازمان محیط زیست ایران است که در ادامه آن را می خوانید.
*خبرگزاری مهر ــ گروه اجتماعی: به یکمین سال مدیریت شما بر مسند سازمان محیط زیست ایران را نزدیک شده ایم، حرف و حدیثها در مورد موفقیت شما متفاوت است، این یک سال را چطور دیدید، آیا از عملکرد خودتان راضی هستید؟
- محمد جواد محمدی زاده: تلاش من در این یکسال در چند حوزه متمرکز شد، در درجه اول بکارگیری نیروهایی که دارای ظرفیت و توانایی و همین طور سازگار و هماهنگ با رویکردهای این دولت و داری تجربه و تحصیلات مرتبط بودند. خوشبختانه در این بخش هم در مرکز و هم در استانها، تلاش ما به نتیجه رسید و شبکه مدیریتی پیش بینی شده توانست سطح سازمان را تا حدودی ارتقا دهد. نکته مهم دیگر ترمیم بعضی از بخشهای سازمان بود که به نظر کاستیهای داشت که یکی از این بخشها حوزه بین الملل بود. حضور سازمان در مجموعه کنوانسیونها و تعهدات و تعاملات بین المللی ضروری بود که توفیقاتی داشتیم. نکته دیگر نوعی فعالیت رسانه ای و ارتباط با ارباب جراید و رسانه ملی بود تا ارتباط با بدنه جامعه برقرار شود که فکر می کنم در این بخش روند مثبتی داشتیم. نکته بعدی که من بر آن متمرکز شدم جلب همکاری و مشارکت ظرفیتهای اجتماعی مانند سازمانهای غیردولتی " NGOs " بود که جلسات خوبی بود و مشارکت آنها در حل مسائل محیط زیستی برای ما اهمیت دارد. نکته بعد چالشهای جدی که سازمان با آن مواجه بود و به نوعی به تعاملات با با دستگاههای دیگر مربوط می شد. مثلا بحث تالابها که ساز و کارهای خوبی تدارک دیده شد و همین طور تعامل با دستگاهها مرتبط برای خارج شدن از درگیری و...
* با وجود تلاشهایی که جنابعالی به آن اشاره می کنید آمارهای شاخص جهانی عملکرد زیست‌محیطی کشورهای جهان (EPI) در سال 2010 چیز دیگری را نشان می دهد و ایران در میان 163 کشور جهان با 11 پله سقوط نسبت به سال 2008 میلادی در رتبه 78 قرار گرفت، این بار نمره و رتبه ما هر دو سقوط کرد. به نظر می رسد برخی شاخصها رعایت نشده است، آیا شما این رتبه بندی را می پذیرید؟
- نفس مقایسه با گذشته همان طور که در خود مطالعه نشان داده اشتباه است. این مطالعه را دانشگاهی انجام داده و نتایج را منتشر کرده است که در آن شاخصها با گذشته کاملا متفاوت است. این مقایسه علمی نیست و در همان مقاله رسما اعلام شده این نتایج قابل قیاس با ادوار گذشته نیست و علتش هم این است که این شاخصها به نسبت گذشته تغییر کرده است. قبلا رتبه ایران در جایگاهی بوده که شاخصهای دیگری مطرح بوده و الان برای اولین بار رتبه ایران در این شاخص تعین تکلیف شده و بعد هم تعداد کشورها زیاد شده است و بعد اینکه در مقطعی که این دانشگاه خواستار ارائه گزارش شده بعضی از بخشهای سازمان گزارش ارسال نکرده اند. وقتی ایران گزارش ارسال نکرده آنها نمره ما را در آن حوزه صفر تلقی کرده اند.
* در چه حوزه های سازمان گزارشها را ارسال نکرده است؟
* در چه حوزه های سازمان گزارشها را ارسال نکرده است؟
- در پنج تا 6 حوزه گزارش نشده است به خصوص در حوزه محیط طبیعی. در این زمینه گزارشی از طرف سازمان منتشر شد تا تیتر برخی رسانه ها را که به همین موضوع اختصاص یافته بود ترمیم کند. به واسطه این آمار نتیجه گیری نادرستی انجام شده و بر اساس آن جهت دهی افکار عمومی منحرف می شود. من حضور ذهن ندارم اما در مورد شاخصها می دانم موضوع آب آشامیدنی قبلا نبوده ولی الان هست...
* علت اینکه شما رنکینگ اعلام شده از سوی" EPI" را نفی می کنید چیست، این آمار جهانی است و شاخصهای مطالعه شده آن در تمامی دنیا پذیرفته شده و تمامی سازمانها و وزارتخانه های محیط زیست به این آمارها استناد می کنند و برنامه هایشان را بر این اساس تنظیم می کنند؟
- در پاسخ به طور قاطع می گویم روند [حرکتی سازمان محیط زیست] یکسال گذشته کاملا رو به رشد بوده و به اذعان مجامع و محافل بین المللی این مسئله قابل تایید است. برای نمونه وقتی شاخص سلامت نوزادن زیر یکسال مورد هدف باشد (برای مثال در حوزه پزشکی عرض می کنم) راحت می توانیم آمار را بدست آوریم چرا که وقتی شاخص واحد باشد می توان به سادگی بررسی کرد که به نسبت یکسال، دو سال و یا هر چند سال قبل، ما مرگ میرمان کمتر شده یا بیشتر شده اما اگر به این شاخص مرگ و میر مادران را نیز اضافه کنیم، شاخص تفاوت کرده و شما نمی توانید این دو را با هم مقایسه کنید. یک چنین مقایسه ای در این رنکینگ وجود دارد که ما آن را قبول نداریم.
* جناب محمدی زاده شما در اولین نشست خود با اهالی رسانه وعده هایی دادید، چقدر به آن وعده ها عمل کردید؟ برای نمونه قرار بود مشارکت عمومی در حوزه محیط زیست ایجاد شود، کدام مشارکت؟ قرار شد وضعیت محیط بانان سر و سامان بگیرد در حالی که امروز محیط بانان کمتر از 200 هزار تومان حقوق می گیرند و بعضی از آنها در شش ماه گذشته یا حقوق نگرفته اند یا عده ای از آنها تهدید به اخراج شده اند.
- فرایند مشارکت یک فرایند طولانی مدت است. مهم این است که ما مسئله محیط زیست را به عنوان دغدغه جدی و اولویت دار برای مردم مطرح کنیم. برای این کار نیاز به فرهنگسازی داشتیم و به همین دلیل ما باید ارتباط خود را با رسانه ها اصلاح و ترمیم می کردیم، من فکر می کنم در این زمینه توفیق زیادی داشتیم و الان در رسانه ها تیترهای محیط زیست جای خود را به عنوان تیترهای برتر و اولویت دار باز کرده اند. در گام بعدی کسانی را که موضوع محیط زیست برایشان اهمیت داشت سازماندهی می کردم. نیاز بود افراد و تشکلهای حقوقی صاحب صلاحیت وارد گود شوند و بعد هم تشکلهای مردم نهاد محیط زیستی. گام نهایی نیز تقویت منابع مالی برای تخصیص به مسائل محیط زیست است که صندوق ملی محیط زیست اولویت اول ماست که در قانون برنامه پنجم در حال پیگیری است. در مورد محیط بانان اما متوسط حقوق محیط بانان ما اصلا رقم زیر 200 هزار تومان نیست. اکثر مدیرکلهای استانی در سال گذشته به من گزارش دادند. در اسفند ماه گذشته، محیط بانان به طور متوسط تا یک میلیون تومان هم به دلیل پاداشها و تسهیلات فوق العاده ای که به آنها تعلق گرفته حقوق گرفته اند. البته تعداد محیط بانان موضوع مهمی است به طوری که تا کنون هیچ اخراجی نداشته ایم مگر تخلفی انجام داده باشند که برخورد طبیعی است اما در حدود 50 نفر از محیط بانان از محل طرحها پول می گرفتند که تخصیص اعتبار امسال کمی با تاخیر انجام شد و بیش از دوهزار 400 محیط بان همه حقوق گرفتند.
* شما در اوایل حضورتان در راس سازمان حفاظت محیط زیست اصرار داشتید معاونانتان از درون سیستم انتخاب شوند، اما هیچ کدام از دو معاون سازمانی شما یعنی آقایان صدوق و نبوی را قائم مقام نکردید، چرا؟
- در رابطه با انتخاب همکاران من قول ندادم که تمامی همکاران را از دل سازمان حفاظت محیط زیست انتخاب می کنم. من اعلام کردم کسانی که درون سازمان هستند اولویت اول من برای همکاری هستند. آقای دکتر صدوق یک نمونه و همین طور آقای فاضل از درون سازمان بود و آقای یزدی سابقا همکار محیط زیست بوده و در مقطعی رفته دوباره برگشته، آقای دکتر نبوی از درون سیستم بود و در مقابل آقای نوریان و آقای شاعری نیز از بیرون انتخاب شدند. اینکه چرا قائم مقام نشدند علتش این بود که سه قائم مقام در حوزه بین الملل و فنی و استانها و مجلس انتخاب شد. آقای نوریان البته 28 سال است که تجربه مدیریتی در کشور دارد و تجربه مدیریتی او به نسبت آقایان صدوق و نبوی بیشتر است. البته کسالت آقای صدوق مزید بر علت شد که به عنوان قائم مقام انتخاب نشود، چون ما سفرهای استانی و خارج از کشور زیاد داریم و نیاز بود که کسی جانشین من باشد تا هماهنگیهای درون سیتسمی را بتواند انجام دهد. آقای شاعری نیز برای هماهنگی با مجلس و امور استانها انتخاب شد.
- در رابطه با انتخاب همکاران من قول ندادم که تمامی همکاران را از دل سازمان حفاظت محیط زیست انتخاب می کنم. من اعلام کردم کسانی که درون سازمان هستند اولویت اول من برای همکاری هستند. آقای دکتر صدوق یک نمونه و همین طور آقای فاضل از درون سازمان بود و آقای یزدی سابقا همکار محیط زیست بوده و در مقطعی رفته دوباره برگشته، آقای دکتر نبوی از درون سیستم بود و در مقابل آقای نوریان و آقای شاعری نیز از بیرون انتخاب شدند. اینکه چرا قائم مقام نشدند علتش این بود که سه قائم مقام در حوزه بین الملل و فنی و استانها و مجلس انتخاب شد. آقای نوریان البته 28 سال است که تجربه مدیریتی در کشور دارد و تجربه مدیریتی او به نسبت آقایان صدوق و نبوی بیشتر است. البته کسالت آقای صدوق مزید بر علت شد که به عنوان قائم مقام انتخاب نشود، چون ما سفرهای استانی و خارج از کشور زیاد داریم و نیاز بود که کسی جانشین من باشد تا هماهنگیهای درون سیتسمی را بتواند انجام دهد. آقای شاعری نیز برای هماهنگی با مجلس و امور استانها انتخاب شد.
* شما معاون رئیس جمهور هستید و شخصیتی سیاسی تلقی می شوید، البته روسای دیگر سازمان هم چنین موقعیتی داشتند اما خیلی ها معتقدند شما بیش از آنکه به فکر سازمان باشید به فکر دولت هستید، گفته می شود شما در نشستهای هیئت وزیران نسبت به رفتارهای توسعه گرا و ناپایدار دولت هرگز اعتراض نمی کنید. آیا شما آدم ملاحظه کاری هسیتد؟
- من فکر می کنم اصلا اینطور نیست. آدم ملاحظه کاری نیستم. به اعتبار اینکه معاون رئیس جمهور و عضو دولت هستم، شخصیتی جدای از شخصیت سازمانی دارم. به عنوان عضو دولت در تمامی تصمیات مشارکت دارم و از تمامی سیاست گذاریهای دولت و برنامه ها و جهت گیریها قاطعانه حمایت می کنم. جایگاه معاونت رئیس جمهوری هم جایگاه مهمی است چرا که رئیس جمهوری به عنوان عالی ترین مقام اجرایی کشور معاونانی دارد که مسائلی به آنها محول می کند که باید آن مسائل را پیگری کنند. اما شخصیت بعدی من ریاست سازمان محیط زیست است. من وظیفه ام این است که در دولت از اعتبار و منویات و ارزشهای سازمان محیط زیست صیانت، حفاظت و دفاع کنم.
* با این حساب چرا شما به هیچ طرحی که می تواند ساختار محیط زیست ایران را بهم بزند، پاسخ منفی نمی دهید؟ برای نمونه شما در منطقه حفاظت شده دنا مجوز ساخت تیرچه بلوک هم صادر کرده اید. با اجرای عملیات پدافند در منطقه حفاظت شده گنو در هرمزگان، فعالیت شرکت نفت فلات قاره در منطقه حفاظت شده حرا، خط نفت نکا جاسک در منطقه کالمند و بهادران در یزد و ... در یکسال گذشته موافقت شده، شما از چه چیزی دفاع می کنید؟
- این مجوزهای در حوزه محیط انسانی و در کمیته ارزیابی سازمان صادر شده و حتی در این کمیته رئیس سازمان عضو نیست. آقای نوریان به عنوان معاون محیط انسانی رئیس این کمیته است و بررسیها چه در حوزههای دریایی، طبیعی و انسانی انجام می شود و کارگروهی مسئولیت این کار را به عهده دارد که شامل نماینده معاونت برنامه ریزی، نهاد ریاست جمهوری، نماینده دستگاهها و نماینده سازمان محیط زیست هستند. من فکر می کنم اتفاق دیگری افتاده است، تعارضات سازمان با دستگاهها در حال حل شدن است و به حداقل رسیده. سازمان توانسته دستگاههای توسعه ای را متقاعد کند که متناسب با منویات و جهت گیریهای محیط زیستی حرکت کنند. هر پروژه ای که می خواهد در کشور ایجاد شود اول مطالعات زیست محیطی تصویب می شود و بعد اجرا می شود. قبلا اینطور نبود، پروژه اول شروع می شد، بعد سازمان اعتراض می کرد، سپس کار متوقف و کشمکش آغاز می شد. ولی امروز اعتراض و گله به زبان تفاهم و همکاری تبدیل شده است اما نه به قیمت قربانی شدن محیط زیست بلکه به قیمت ارتقا فعالیت و رعایت شاخصهای زیست محیطی! من می پرسم، جاده ابر را چه کسی متوقف کرد، آیا همین رئیس سازمان محیط زیست نبود؟ پروژه تالاب انزلی را کی متوقف کرد؟ متوقف شدن جاده گلستان که داشت پارک ملی را نابود می کرد آیا غیر از تلاش رئیس سازمان برای متقاعد کردن وزارت راه بود، جاده تهران – شمال، جاده الموت و خیلی فعالیتهای دیگر آیا این اقدامات جدای فعالیتهای رئیس سازمان و دستگاه محیط زیست کشور بود؟
* با وجود همه این تلاشها گاهی اوقات سازمان محیط زیست به حاشیه رانده می شود و دستگاههای قدرتمند و پیمکانکارن صاحب نفوذ و نظامی کشور موفق می شوند طرح هایشان را بر خلاف خواست محیط زیست اجرایی کنند. انگار همیشه دست بالای دست وجود دارد.
- موارد خیلی خفیف و کمی بوده که با دستگاههای اینچنینی مثل نیروهای مسلح مشکل پیدا کننم. در آخرین مورد با دستور رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کارگروهی مسولیت پیدا کرد پروژه هایی را که نیروهای مسلح مجری آن است و با مسئولیتهای سازمان محیط زیست تداخل دارد در تفاهمی حل شود. پروژه کویر مرکزی ایران چنین مشکلی داشت، خوشبختانه با پیگریهای سازمان محیط زیست رفع مشکل شد و همکاری نیروهای مسلح بییشتر شد. اخیرا در فارس با نیروهای مسلح مشکلی داشتیم که آنها باید به رویکردهای محیط زیستی اعتنا می کردند و البته مسئله مرتفع شد. باید عرض کنم چرخ توسعه باید بچرخد و توقف در مسیر توسعه به نفع کشور نیست، همکاری و همراهی محیط زیست برای پیدا کردن راه حلهای که هم توسعه اتفاق بیفتد و هم شاخصهای زیست محیطی رعایت شود اوج هنر سازمان محیط زیست است، من نیز در مقابل درخواستهایی که منجر به آسیب به محیط زیست شود تمام قد ایستاده ام.
* من هم به عنوان خبرنگار محیط زیست با تسریع روند توسعه پایدار موافقم و حتی معتقدم نباید به محیط زیست رمانتیک نگاه کرد بلکه توجه به آن یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، ولی گاهی توسعه شتابزده و غیرعقلانی با همراهی عوامل طبیعی، برای نمونه دریاچه ارومیه را به حال احتضار می برد و احساسات عمومی را بر انگیخته می کند، آیا مردم کم کم باید با نوستالژی این زیستگاهها خداحافظی کنند؟
* من هم به عنوان خبرنگار محیط زیست با تسریع روند توسعه پایدار موافقم و حتی معتقدم نباید به محیط زیست رمانتیک نگاه کرد بلکه توجه به آن یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، ولی گاهی توسعه شتابزده و غیرعقلانی با همراهی عوامل طبیعی، برای نمونه دریاچه ارومیه را به حال احتضار می برد و احساسات عمومی را بر انگیخته می کند، آیا مردم کم کم باید با نوستالژی این زیستگاهها خداحافظی کنند؟
- اتفاقا یکی از توفیقات ما ایجاد دغدغه های مردمی در رابطه با موضوع محیط زیست و ارتقا خواست آنها است. اگر مردم و سازمانهای غیر دولتی نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه حساس نباشند ما باید نگرام باشیم. خوشحالیم موضوع دریاچه ارومیه به عنوان یک ذخیره گاه زیست کره که متعلق به مردم جهان است به دغدغه عمومی تبدیل شده است. این دریاچه دارای اولویت خاصی است و بعد از بحرالمیت دومین تالاب آب شور و ششمین تالاب بزرگ جهان به لحاظ وسعت است. اینجا پارک ملی است و بالاترین رده حفاظتی درباره دریاچه ارومیه اعمال شده و نظام از سالهای قبل توجه ویژه به این منطقه کرده است.
* چه برنامه هایی برای دریاچه ارومیه تدارک دیده اید، دریاچه این روزها خون گریه می کند!
- رویکردهایی برای مقابله با خشکسالی از سوی دولت دنبال شده و در آخرین جلسه با حضور رئیس جمهور که به تازگی تشکیل شد انتقال آب از منابع آبی دیگر در دستور کار قرار گرفت. بر این اساس وزارت نیرو مکلف به تامین حداقل 700 میلیون متر مکعب آب برای دریاچه از حوزه های آبخیز دیگر همچون کردستان و در شمال کشور از ارس و حتی از دریای خزر شده که باید این مقدار آب را بین سه تا هفت سال انتقال دهد و حتی بحث صرفه جویی آب و تامین یک میلیارد متر مکعب در حوزه آبریز منطقه نیز مطرح است که 5 تا 10 سال طول می کشد.
* یعنی ما چنین توانی داریم که این حجم از آب را به مناطق دیگر منتقل کنیم؟
- بله داریم، خوب هم داریم، چرا نداشته باشیم. به نظر من تصمیمهای خردمندانه گرفته شده و نباید گفت توسعه به دریاچه آسیب رسانده است. چون یک دلیل خشکسالی است و دلایل دیگر عوامل انسان ساخت مثل سدها، کشتزارها، برداشتهای بی رویه آب و...
* البته من هم معتقدم خشکسالی نقش داشته ولی بخش مهمی از آن عوامل انسان ساخت بوده و چشم انداز در توسعه رعایت نشده است.
- بله، چشم انداز رعایت نشده و این دولت دارد 50 سال غفلت را جبران می کند.
* آقای محمدی زاده در حالی شما دائم از ارتقای مناطق حفاظت شده در طول یکسال مدیریتتان حرف می زنید که بودجه اختصاص یافته به طرح ارتقا زیستگاهها و حیات وحش کمتر از یک میلیارد تومان است، از طرفی از محل تامین منابع مالی همین پروژه دو میلیارد و چهارصد میلیون تومان به پروژه برگزاری همایش بین المللی کنوانسیون رامسر در مازندران اختصاص یافته است. چرا چنین جابه جایی بزرگی انجام شده، آیا فرد خاصی در این جابه جایی نقش داشته است؟
- ببینید در دل طرح ارتقاء زیستگاهها، پروژههای متعددی پیش بینی شده که یکی از آنها موضوع کنوانسیون رامسر است. پروژههای دیگری برای احیای زیستگاهها مد نظر است که در دستور کار خود داریم. برای مثال پروژه احیای زاگرس که کار بزرگی برای آن منطقه است. کار احیای شیر ایرانی که منابع آن را از جای دیگر تصمیم داریم تامین کنیم. احیای زیستگاه ببر که رقمی بالای پنج میلیارد تومان برای زیستگاه هزینه می خواهد و باید از منابع دیگری تامین شوند.
البته در مورد کنوانسیون رامسر به دلیل اینکه محل آن ایران است ولی دبیرخانه آن در ایران فعال نیست، تصمیم گرفتیم ساختمانی به عنوان دبیرخانه بسازیم که دبیر خانه بین المللی در آن مستقر شود و ایران محل تصمیم گیری درباره تالابها شود. این موقعیت استراتژیکی برای کشور است، اکنون در سوئیس تصمیم می گیرند و می گویند شما مکان مناسبی برای کنوانسیون ندارید. اما اگر دبیر خانه استقرار یابد، کل منابع توزیعی در اختیار ایران برای توزیع قرار می گیرد.
البته در مورد کنوانسیون رامسر به دلیل اینکه محل آن ایران است ولی دبیرخانه آن در ایران فعال نیست، تصمیم گرفتیم ساختمانی به عنوان دبیرخانه بسازیم که دبیر خانه بین المللی در آن مستقر شود و ایران محل تصمیم گیری درباره تالابها شود. این موقعیت استراتژیکی برای کشور است، اکنون در سوئیس تصمیم می گیرند و می گویند شما مکان مناسبی برای کنوانسیون ندارید. اما اگر دبیر خانه استقرار یابد، کل منابع توزیعی در اختیار ایران برای توزیع قرار می گیرد.
*چقدر امیدوارید این اتفاق در ایران بیفتد و دبیرخانه به ما سپرده شود؟
- من خیلی امیدوارم که این اتفاق بیفتد. وقتی سازمان جایکا ( سازمان همکاریهای محیط زیست ژاپن ) تالاب انزلی را دید و بحث کنوانسیونها مطرح شد خودشان ابراز علاقه کردند دوباره کمکهایشان را برای احیای تالابهای ایران بفرستند.
* ولی فعالیت پروژه جایکا که اکنون به دلیل مشکلاتی متوقف شده است؟
- بله پروژه دو و نیم سال قبل متوقف شد و جایکا کمکش را به تالابها قطع کرد. به این دلیل که گزارشهای درستی از پیشرفت پروژه داده نمی شد. اما من 6 ماه قبل سفیر ژاپن را دعوت کردم و ملاقات مفصلی با ایشان داشتم و از او دعوت کردم که تالاب انزلی را ببیند، رفت و تالاب را دید و همین طور دریاچه ارومیه را پیشنهاد دادم ببیند، وقتی دیدند، این دو پروژه را جزو کارهای موفق جمهوری اسلامی تشخیص دادند و دولت ژاپن اعلام آمادگی کرد حاضر است دوباره سرمایه گذاری کند و پروژه را احیا کند.
* وضعیت تالاب هامون در سیستان و بلوچستان هم چندان جالب نیست، در این مورد توضیح می دهید؟
- در هامون حق آبه 820 میلیون متر مکعب در سال است. این مقدار الان دارد تامین می شود اما برای فعالیت توسعه ای در حوزه کشاورزی، صنایع غذایی و امور آبزیان این رقم کفایت نمی کند. پروژه ای را با افغانستان و برنامه عمران ملل متحد "UNEP " در حال جمعبندی داریم که منتظر پاسخ افعانها هستیم . وضعیت هامون الان خوب است، فقط نیروی انتظامی برای اینکه با قاچاق و مواد مخدر مقابله کند، موانعی روی جاده ایجاد کرده اند که مشکل اصلی ما در این منطقه است. آنها با نگاه امنیتی این کار را کرده اند، ما نگاهمان نگاه اکوسیستمی و حفاظتی است ما علاقمندیم آب بیشتری بیاید اما آنها علاقمندند قاچاق کمتری بیاید! آنها قصد دارند مانع ورد قاچاق مواد و اشرار و در عین حال مانع ورود آب شوند. الان ورودی آب خوب است و تنها مشکل هامون همین مسئله است.
* آیا برای حل این مسئله طرحی به نیروی انتظامی داده شده است؟
- طرحی داده شده که در سفر استانی پیش روی هیئت دولت به استان سیستان وبلوچستان رسما از نیروی انتظامی می خواهیم طرحهای امنیتی خود را با لحاظ ارزیابیهای مسائل زیست محیطی انجام دهد.
* طرح جامع کاهش آلودگی هوا در دوره قبل ناموفق بود و به اذعان خیلی از کارشناسان شکست خورد، چرا شما این وضعیت را در یکسال گذشته ادامه دادید و این برنامه همچنان بر زمین ماند؟
- طرح جامع کاهش آلایندگی هوای تهران در مجموع طرحی بوده که توفیقاتی داشته، اینکه قضاوت می کنند ناموفق بوده اشتباه است اما در بعضی از بخشها با مشکلاتی مواجه بود. در بعضی از طرحها مانند ساماندهی موتورسیکلیت صد درصد موفق بودیم اما در بعضی از طرحها مانند جمع آوری مینی بوسها ناموفق بودیم. در دوره قبل صد و در دوره ما دویست مینی بوس جابه جا شده اما باید توجه کرد تعداد مینی بوسهای از رده خارج تهران چهار هزار عدد است و سر جمع کمتر از چهارصد مینی بوس نوسازی شده است. اما اکنون دو هزار و 600 مینی بوس داریم که باید از چرخه سرویس دهی خارج شوند. در طرح گاز سوز شدن خودروها موفق بودیم و تعداد خودروهای تاکسی و اتوبوس گاز سوز شده به بیش از یک و نیم میلیون رسیده است که به سه میلیون خودرو افزایش می یابد. در فرهنگسازی، مدیریت ترافیک، جدی گرفتن معاینه فنی از سوی مردم و... موفق نبودیم. البته باید توجه داشت که فقط محیط زیست در طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران و کلانشهرها مسئول نیست. محیط زیست مسئولیت کلان این پروژه را به عهده دارد و نیروی انتظامی، شهرداری، وزارت صنایع، صدا و سیما و برخی ارگانهای دیگر نیز در اجرای آن نقش دارند. در مجموع من طرح را دارای توفیقاتی می بینم اما به نسبت آرمانها نقصهای جدی دارد. می خواهیم اجرای آن را در هشت کلانشهر کشور ادامه بدهیم. اکنون مشهد، اهواز و کرج و... به عقیده ما مهمتر از تهران هستند.
* قبلا هم این هشت استان در طرح بودند!
- نه، طرح جامع کاهش آلودگی هوا تنها متعلق به تهران بوده، ولی گفته اند که شهرهای بزرگ هم در آن دیده شده که اصلا عملی نشده است. در مورد خروج خودروهای غیر استاندارد باید تصمیم بزرگی بگیریم، در تهران سه میلیون و ششصد هزار خودرو وجود دارد. طبق نرم و اعلام نیروی انتظامی، تنها نیمی از اینها فعال هستند و نیمی دائم در پارکینگها به سر می برند. یعنی یک میلیون و 800 هزار خودرو فعال هستند. از زمانی که استاندارد تولید خودرو در کشور ما از سال 82 به بعد قطعی شد تنها 800 هزار خودرو در تهران داریم که استاندارد هستند و نزدیک به یک میلیون خودرو قبل از تعریف استاندارد تولید شده اند.
* فعالیتهایی برای مهار گرد و غبار با شکل گیری هیئت مشترک ایرانی و عراقی در ماههای قبل انجام شده و شما هم تلاشهایی انجام داده اید اما نتیجه ای در بر نداشته است. تا چند سال دیگر باید منتظر هجوم گرد و غبار باشیم؟
- همزمان دو اقدام در حال انجام است، یکی درازمدت که در حال همکاری و پیشروی با کشورهای منطقه هستیم و حدود یک ماه دیگر اجلاس تهران با حضور کشورهای منطقه در همین زمینه برگزار می شود و امیدواریم اجماع منطقه ای بوجود بیاید و کشورهای بیشتری شرکت کنند. برای انجام این کار چه در حوزه مدیریت جو و هواشناسی، عملیات پیشگیری و کنترل بیابان، جمهوری اسلامی اقدامات قابل توجهی انجام داده اما چون کانون اصلی درعراق است باید منتظر استقرار دولت عراق باشیم و قراردادی که همه چیزش آماده و منتظر امضای رئیس دولت عراق است نهایی شود. عراقیها به درستی می گویند دولتی ندارند که قرارداد را امضا کنند و به انجام آن متعهد باشد و باید منتظر سر کار آمدن یک دولت جدی در عراق باشیم. اقدام دوم در رابطه با فعالیتهای کوتاه مدت و ضربتی است که می توان انجام داد، با بعضی دولتها مذاکراتی داشتیم آنها ادعا کرده اند که می توانند عملیات جابه جایی هوا را انجام دهند.
* این جابجایی هوا چگونه صورت می گیرد؟
- به این معنا که با ایجاد اختلاف دما بین سطوح هوا جابجایی انجام می شود و مثلا اینجا در منطقه A گرد و غبار را به منطقهB در 50 کیلومتر آنطرفتر منتقل می کنند.
*خیلی اتفاق رمانتیکی است(با خنده)!
- آنها اینطور ادعا می کنند(با خنده) و حتی اسامی کارشناسان را داده اند که ما ویزا صادر کنیم و برای نمونه بیایند در اهواز یا کرمانشها یا جای دیگر به شکل پایلوت و آزمایشی کار کنند و اگر نتیجه کار آنها مثبت بود ما با آنها قرار داد می بندیم.
* توضیحات بیشتری می دهید. این متخصصان از کجا می آیند و چگونه می خواهند فعالیت کنند؟
- چون هنوز هیچ اطمینانی روی فعالیت و ادعای آنها نداریم، اطلاعات بیشتری را مطرح نمی کنم (با خنده). یک مرتبه خود شما می پرسید آقای محمدی زاده قراربود این گروه فلان کار را بکنند چرا نکردند؟ به نظرم چون هنوز در مرحله ادعا است، نمی خواهم اطلاعات بیشتری مطرح شود.
* در حوزه محیط زیست دریایی مشکلات و هزینه ها زیاد است ولی نیروها و اعتبارات کم، دریا برای ما اهمیت زیادی دارد. کشند قرمز آسیب زیادی به آبزیان زده و بحث انتقال مرجانها معضل جدی دریایی است، طرف قرارداد سازمان در انتقال مرجانها در چابهار جدی نیست و... چه برنامه ای برای مدیریت بهتر دریا دارید؟
- معاونت محیط دریای ما یک حوزه نوپا است. به این معنا که نه در ساختار و نه در ساز و کار و نه در منابع مالی و انسانی آن صبغه محیط طبیعی و انسانی را ندارد. تمام تلاش ما این بوده که حمایت جدی تری صورت بگیرد و اعتبار بیشتری بگیرند که امسال وضعیت بهتری به نسبت سال قبل دارند. در حوزه ستادی می خواهیم محیط دریایی را کوچک کنیم و نیروها را بفرستیم به هفت استان ساحلی و آنجا مستقر شوند. نیروها را می خواهیم با حفظ سمت و پست سازمانی بفرستیم به استانهای دریایی مثلا بندر عباس، گیلان، بوشهر و... که این یک تصمیم جدید است.
* این تصمیم همسو با طرح خروج جمعیت از تهران گرفته شده است؟
- بله، ولی واقعا اعتقاد داریم بخش مهمی از فعالیتهای دریایی باید در دل عملیات انجام شود. یعنی مدیریت بر ساحل را نمی توان در تهران انجام داد، باید در دریا باشد. شاید بتوان مطالعات و پژوهشها را در تهران پیش برد اما نمی توان از اینجا دریا را مدیریت کرد. قبلا موضوع مرجانها خیلی مسئله جدی بود و مشکلاتی پیش می آمد، اما در همین یکی دو ماه اخیر محیط زیست دریایی ما در چابهار عملیات جابه جایی مرجانها را انجام داده که راضی کننده بوده است و نیروهای مقیم استان نیز طی عملیاتهایی بر انتقال مرجانها نظارت دارند و معتقدند آسیبی به آنها وارد نشده است.
* جناب دکتر محمدی زاده، من با این پرسش می خواهم شما را چندی به عقب برگردانم، به زمانی که شما استاندار خراسان بودید. در آن زمان شما مدیرکل منابع طبیعی را به خاطر مقاومت در برابر طرحی که به عقیده اوغیر قانونی بود و طبیعت را تخریب می کرد با شدیدترین حالت توبیخ و تنبیه کردید. چند سال بعد شما مسئولیت مهمترین سازمان حفاظتی کشور در حوزه طبیعیت و محیط زیست را به دست گرفتید، آیا نگاهتان نسبت به آن زمان تغییر کرده و اگر اکنون این ذهنیت را داشتید آیا باز هم آن مدیر را تنبیه می کردید؟
- شما می دانید دقیقا موضوع چه بود؟
- شما می دانید دقیقا موضوع چه بود؟
* ظاهرا راجع به مقاومت در برابر طرح مسکن مهر بوده...
- این یک کار ژورنالیستی بود که همزمان با اینکه حکم ریاست سازمان را گرفتم علیه من آغاز شد. فضای رسانه ای که بدون اینکه کسی از متن خبر اطلاع داشته باشد آن را تبلیغ کردند.
* حالا می توانید اصل ماجرا را برای ما شرح دهید؟
- موضوع مربوط به مسکن مهر بود. اداره منابع طبیعی در شهرستانی در خراسان بنا بود زمینی را برای ساخت پروژه مسکن مهر واگذار کند. صورتجلسه شده بود و قرار بود زمینی که مشکل قانونی نداشت واگذار شود ولی مدیرکل محترم سر باز می زد. طبق قانون زمینهای مسکن مهر یا متعلق به مسکن و شهرسازی اند یا زمینهای منابع طبیعی که کاربری مسکونی دارند. من به مدیرکل می گفتم باید زمین را صورتجلسه کنی و واگذار کنی اما او می گفت که من اختیاری از خودم ندارم و باید از مرکز دستور بگیرم. من هم به او گفتم "بلند می شی می ری تهرون و ظرف یه هفته یا صورتجلسه موافقت مرکز را می یاری یا من مدیرکلی که از خودش اراده نداشته باشد را نمی خواهم" این برخورد من بود و چیزی خلاف از او نخواسته بودم. ولی جریانی تبلیغاتی علیه من آغاز شد.
* آقای محمدی زاده، می خواهم به یک نشستی خبری با شما اشاره کنم. آن روز خبرنگاری از شما درباره فعالیت غیر قانونی اسکله کاسپین پرسید ولی شما چند دقیقه در مورد "اسپری" کاسپین صحبت کردید، در حالی که "اسپری" کاسپین وجود خارجی نداشت. با این ذهنیت افکار عمومی حساس به محیط زیست کشور چقدر باید به صحت صحبتهای شما امیدوار باشد؟
- ممکن است خوب صحبت کردن جذابیت ایجاد کند اما واقعیت بیرون می تواند داوری کند آیا سخن خوب با کار خوب هم توام است یا نه! در مورد اسکله کاسپین در مازندران تخلفی اتفاق افتاد و تخلف را آقای دکتر فیروزآبادی رئیس منطقه ویژه کاسپین مرتکب شده بود. او خلاف کرده بود. سازمان محیط زیست بر اساس مستنداتی پیگری کرد و پروژه را متوقف کرد. مسئول مناطق ویژه آنجا اعلام کرد این مصوبه دولت است و در سفر استانی مصوب شده که برای افزایش ترانزیت و تجارت کالا بوده است. اشکال ما این بود که ملاحظات زیست محیطی در این اسکله رعایت نشده و باید متوقف شود. آقای بقایی که مسئولیت مناطق را به عهده دارد زنگ زد و گفت این پروژه باید اجرایی شود اما ما نظرات شما را اعمال می کنیم و اجازه بدهید دستگاه قضایی بین ما قضاوت نکند. من به ایشان گفتم حرف شما درست اما رئیسی که شما منصوب کردید خلاف این را عمل می کند. او هم مستندی را آورد که از نظر ما قابل قبول نبود. در مناطق آزاد گفته شده که روسای ادارات یا باید با پیشنهاد منطقه آزاد و با حکم بالاترین مقام منطقه منصوب شوند و یا رئیس منطقه آزاد خود مسئولیت آن بخش را به عهده دارد. آقای فیروزآبادی رئیس منطقه کاسپین فکر کرده بود که خودش رئیس محیط زیست است وهر آنچه فکر کرده درست است، نوعی مغلطه شده بود.
* اما آقای محمدی زاده پرسش من این نبود و مربوط می شد به اینکه شما در آن جلسه به جای اسکله کاسپین در مورد اسپری کاسپین به راحتی حرف زدید حال آنکه وجود خارجی نداشت!
- اسپری!؟ اصلا یادم نیست. اگر این مصاحبه هست به من بگوئید. موضوع حذف اسپری ها ... احتمالا ...(مکث) الان که حضور ذهن ندارم اما احتمالا این موضوع که شما می گوئید به دلیل نزدیکی کلمه اسکله با اسپره بوده است. بله این جزو رویکردهای سازمان بوده که خوب هم عمل شده اما در مورد اسکله کاسپین شما در جریان باشید این مسئله منجر به تعویض آقای فیروزآبادی از منطقه آزاد شد و الان فرهاد اسماعیل حسینی آنجاست و در جلسه قبلی با سازمان نشستند و صورتجلسه کردند در کل مناطق آزاد ما مسئول محیط زیست منصوب می کنیم. در چابهار، قشم، کیش و تمامی مناطق تمامی پروژه ها را به لحاظ زیست محیطی مدیریت می کنیم.
-------------------
مصاحبه از جواد حیدریان
مصاحبه از جواد حیدریان
نظر شما