آبهای ایران زیرپای محققان خارجی / سهم کم ایران از داده‌های آبهای ملی

وی با تاکید بر اینکه بهترین منابع مطالعاتی آبهای سرزمینی، داده های سازمانهای فعال در کشور است اظهار داشت: علاوه بر منابع داخلی از منابع خارجی چون نقشه ها و دستورالعمل های بین المللی استفاده می شود که در این راستا  سایر کشورها از سال 1930 تاکنون مطالعات جامع و گسترده ای بر روی آبهای سرزمینی ایران به ویژه در حوزه خلیج فارس و دریای عمان و تنگه هرمز بدون حضور سازمان های ملی انجام داده اند که امکان دستیابی به برخی از این بانک های اطلاعات برای ما ممکن نیست.

 

مدیر گروه داده های اقیانوسی و سنجش از دور موسسه ملی اقیانوس شناسی با بیان اینکه برخی از مطالعات سازمانهای بین المللی تا زمان حال هم ادامه دارد به برخی از این مطالعات اشاره کرد و ادامه داد: در سال 2000 مطلع شدیم که دانشگاه کلرادور، دیتا بانکی مشتمل بر 27 "مغزه" رسوبی سواحل ایران دارد که تاکنون هیچ یک از سازمانهای ملی مرتبط با این حوزه در اختیار ندارند.
 

وی به جزئیات این بانک اطلاعاتی رسوب سواحل ایران اشاره کرد و در این باره توضیح داد: برای نمونه گیری از مغزه های رسوبی سواحل نیاز به کشتی و صرف وقت زیاد است که دانشگاه کلرادور موفق شد از مغزه های رسوبی 12 نقطه سواحل ایران نمونه برداری کند. جمع آوری این اطلاعات از یک سو جای خوشحالی دارد و از سوی دیگر تامل برانگیز است که چگونه سازمانهای بین المللی بدون حضور ارگانهای مرتبط ملی موفق به برداشت این اطلاعات شده اند!

 

مرادی، سازمان نوئا (NOAA) را از دیگر مراکز دارای بانک اطلاعاتی حوزه آبهای ایران نام برد و به مهر گفت: این سازمان با تجهیزات دریایی، اقدام به اندازه گیری پارامترهایی چون دما، شوری، نیترات، اکسیژن، فسفات، سیلیکات، نیترید، کلروفیل و PH در 50 هزار نقطه خلیج فارس کرده که در هر کدام از این نقاط به بررسی پارامترها از سطح تا عمق شده است. در برخی نقاط مانند دریای عمان که دریای آزاد است تا عمق پشروی کرده ولی تنگه هرمز را تا عمق 5 متری مورد مطالعه قرار داده اند.

 

 

نقاط سیاه رنگ نقشه حاکی از میزان مطالعات سازمان نوئا
از آبهای خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز است

 

وی همچنین به مطالعه دیگری در دریای خزر اشاره کرد که 945 نقطه از آن مطالعه شده است و به مهر گفت: دانمارک نیز در طول سالهای 1933 تا 1994 مطالعاتی را در آبهای جزایر کیش، قشم و خارک انجام داده است. 

 

عضو هیئت علمی موسسه ملی اقیانوس شناسی با اشاره به برخی از پروژه های مطالعاتی مشترک ایران با سازمان بین المللی گفت: این پروژه های مشترک در دریای عمان، سواحل خلیج فارس و تنگه هرمز است که به صورت محدود اجرایی شده است.

تجهیزات لازم برای براشت اطلاعات و سهم ایران از داده ها

مرادی به فناوریهای مورد نیاز برای برداشت داده ها از آبهای دریایی و اقیانوسی اشاره کرد و به مهر گفت: برای تعیین جهت و شدت امواج و جریانات در لایه های مختلف آب از دستگاه ADCP استفاده می شود. این دستگاه در زیر ناوگان نصب می شود. ناوگانهای سایر کشورها با استفاده از این دستگاه و با همکاری کشورهای منطقه توانستند داده های خوبی از بستر آبها، تغییرات سرعت صوت و ردیابی اژدرها و موشک های زیر ردیایی از خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز برداشت کنند.

وی با تاکید بر اینکه به بسیاری از این بانکهای اطلاعاتی حتی با پرداخت وجه آن دسترسی نداریم، افزود: ناوگانهای آمریکایی همواره در منطقه خلیج فارس حضور دارند و با داده هایی که از این منطقه برداشت کردند حتی توانسته اند اطلاعات نظامی به مراتب بیشتری نسبت به ما در منطقه به دست آورند.

 

عضو هیئت علمی موسسه ملی اقیانوس شناسی یادآور شد: اطلاعات کریدورهای صوتی ویژه آن طور که برای آنها شفاف است برای ما وجود ندارد. دلیل این امر هم ناشی از نبود بانک های اطلاعاتی در کشور است.      
 

توانایی کشور و نبود مدیریت!

 

این محقق به برخی از موفقیتهای کشور در تولید و ساخت تجهیزات دریایی اشاره کرد و یادآور شد: از جمله تجهیزات مورد نیاز در این حوزه بویه ها هستند که توسط دانشگاه صنعتی اصفهان طراحی و ساخته شده است. بویه ها سازه های شناوری هستند که برای مقاصد تحقیقاتی، هواشناسی و اقیانوس شناسی بر روی آب دریاها، ‌اقیانوسها و رودخانه ها نصب می شوند.

 

وی با انتقاد از کاربردی نشدن تحقیقات مراکز علمی در بخشهای مختلف اضافه کرد: در کشور قبل از آنکه ضعف بودجه ای، تجهیزات، نیروی انسانی و کشتی های تحقیقاتی حاکم باشد ضعف مدیریتی وجود دارد. این امر سبب شده است که حتی یافته های موجود نیز در برنامه ریزی ها نقشی نداشته باشند.

 

مدیر مرکز داده های اقیانوسی داده های مربوط به سطح تراز آب (جزر و مد) را نمونه هایی از داده های دریایی دانست و توضیح داد: در انگلستان از 170 سال قبل اطلاعات مربوط به جزر و مد وجود دارد و به صورت دیجیتال در اختیار کاربران قرار می گیرد ولی در ایران سازمانی که متولی این داده ها است به دلیل بی توجهی نسبت به ذخیره سازی گراف های تولید شده، اطلاعات موجود به صورت میانگین ماهیانه ارائه می شود.