ناجی: تجربه "قصه‏های خوب برای بچه‏های خوب" در نسل قبل مثبت بوده است

به گزارش خبرگزاری مهر، به بهانه ویراست جدید مجموعه "قصه‏های خوب برای بچه‏های خوب" و آماده‏سازی کتابهای صوتی آن، گروه دین و اندیشه این خبرگزاری با همکاری روابط عمومی انتشارات امیرکبیر، نشستی را با حضور مصطفی رحماندوست، سعید ناجی و حسین شیخ‏رضایی برگزار کرد تا اهمیت این مجموعه و نسبت آن با موضوع فلسفه برای کودکان مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

سعید ناجی در آغاز سخنان خود گفت: من فکر می‏کنم برای آنکه ببینیم یک داستان تا چه اندازه برای بحث در حوزه اخلاق موفق است، باید به تجربه رجوع کنیم. به نظر من تجربه مجموعه "قصه‏های خوب برای بچه‏های خوب" در نسل قبل مثبت بوده است. اما من دلم می‏خواست تجربه‏ای هم با کودکان و نوجوانان این دوره زمانه داشته باشم که متأسفانه ندارم. بنابراین در ادامه حدسیات خودم را طرح خواهم کرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه به برخی از ویژگیهای مجموعه "قصه‏های خوب برای بچه‏های خوب" اشاره کرد و گفت: این داستانها عموماً پندآموز و در پی تلقین برخی باورهای اخلاقی‏اند، هر چند به نظر می‏رسد که این ویژگی تلقین را کودکان جامعه معاصر نپذیرند. بنابراین ما باید تلاش کنیم کودکان خودشان قضاوت کردن را بیاموزند.

وی ادامه داد: این داستانها عموماً خیلی سریع به نتیجه‏گیری پرداخته‏اند و حتی نتیجه‏گیری خود را صریحاً ذکر کرده‏اند. این موضوع در گذشته ممکن بود تأثیرگذار باشد اما باید توجه داشت که در گذشته تکثر مصادیقی که باید درباره آنها تصمیم گرفته می‏شد، مانند امروز نبود.

این پژوهشگر فلسفه برای کودکان و نوجوانان تصریح کرد: ما باید نحوه قضاوت درست اخلاقی را به کودکان یاد بدهیم. در برنامه فلسفه برای کودکان، به کودکان آموزش می‏دهند که باورهای جامعه خود را ارزیابی کنند و در نهایت یکی از بهترینها را انتخاب کنند. در این ارزیابی، منطق، مهارتهای جمعی و مواردی مانند آن مدنظر قرار می‏گیرد.

وی افزود: مثلاً در داستان فال روباه یکی از آموزه‏های اخلاقی این است که هر کس بی گدار به آب نزند، موفق است یا چشم طمع‏کار، دام را نمی‏بیند. اینها آموزه‏های خوبی هستند اما متعین و خاصند. در داستان تربیت فیل هم این نکته ذکر می‏شود که بزرگی و افتخار به داشتن امور مادی کمیاب نیست و امور معنوی‏اند که اهمیت دارند. در داستان آتش‏بازی هم بحث بر سر این است که آتش‏بازی کار نامعقولی است. همین طور گوش ندادن به پند و اندرز دیگران با نتایج بدی همراه است.

ناجی با اشاره به اینکه این مجموعه در شکل دادن فرهنگ امروز ما بسیار نقش داشته است، افزود: جسارت آقای آذریزدی در بازنویسی این داستانها به نتیجه‏ای ارزشمند منتهی شده است.

وی خاطرنشان کرد: به نظر من هم رازی در این مجموعه وجود دارد که باعث شده این داستانها ماندگار شوند، هر چند به نظر می‏رسد لازم باشد که این داستانها برای استفاده در برنامه فلسفه برای کودکان کمی دستکاری شوند. مثلاً شخصیتهای این داستانها اکثراً حیوانات هستند. این موضوع برای زمانی که مخاطبان این داستانها اطلاعات زیادی درباره حیوانات نداشتند، مؤثر بود اما شاید برای نسل جدید که فیلمهای مختلفی درباره حیات‏وحش دیده و اطلاعات زیادی درباره حیوانات دارد، چندان مؤثر نباشد.

ناجی ادامه داد: از سوی دیگر مصداق برخی از این پند و اندرزها در جامعه ما به سختی پیدا می‏شود. ما الآن بیشتر در دوراهیها گرفتاریم. مشکل جامعه معاصر ما این دو راهیها یا چند راهیهاست. بنابراین اگر ما بتوانیم ابزاری را پیدا کنیم که بتوانیم در این دو راهیها خودمان تصمیم بگیریم آنگاه این داستانها می‏توانند بیشتر مفید و مؤثر باشند.

این پژوهشگر فلسفه برای کودکان همچنین این سؤال را مطرح کرد که ما چگونه به خود اجازه می‏دهیم که باورهای اخلاقی دوره زمانه خودمان یا باورهای اخلاقی‏ای که آنها را ابدی و ازلی می‏دانیم، به کودکان خود انتقال دهیم در حالی که شاید کودکان ما به ارزشهای دیگری نیاز داشته باشند.