شعرای بی‌مدعا به ندرت پیدا می‌شوند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی کتاب " وقت هلاکت خواب" شامل اشعار سپید عبدالعظیم صاعدی، روز گذشته 17 شهریورماه با حضور سید اکبر میرجعفری، قربان ولیئی، زهیر توکلی و سراینده کتاب در سرای اهل قلم برگزار شد.

زهیر توکلی  شاعر و منتقد ادبی در این نشست گفت: یکی از مسائلی که امروزه جامعه ادبی ما با آن روبروست این است که شاعرانی به طور ممتد دفاتر و مجموعه شعرهای خود را منتشر می کنند اما ناگهان بعد از آن دوران پرکار، یا دیگر شعر نمی‌گویند، یا کیفیت اشعارشان افت می کند و یا دیگر از آنها خبری نمی شود. شاعری را می شناسم که به مدت 15 سال هیچ مجموعه شعری از آثارش منتشر نشد اما از سال 86 تا امروز 9 دفتر شعر چاپ کرده است.

سراینده کتاب " میخانقاه" با انتقاد از وضعیت شعر امروز گفت: شعرایی که بی مدعا هستند و از بالاتر از حد متوسط جا دارند امروزه در جامعه ادبیات ما به ندرت پیدا می‌شوند و به نظرم عبدالعظیم صاعدی یکی از این شاعران است که افت کیفیت علی رغم 4 دهه سرودن شعر در اشعار وی دیده نمی شود.

توکلی معضل دیگر برخی از شعرا را اعتیاد به مواد مخدر و مسکرات عنوان کرد و گفت: بعضی از شعرا خصوصاً شاعران جوان برای سرودن شعر از مواد مخدر و مسکرات یا مواد تحریک کننده خیال استفاده می کنند و بعد از مدتی از بین می‌روند. امروز به هر فردی لقب شاعر می دهند و هر جوانی که چند شعر خوب داشته باشد به سرعت به شهرت می رسد. در حالی که در گذشته در انجمن های ادبی، شعرای جوان حق خواندن اشعارشان را نداشتند و فقط شعرخوانی پیشکسوتان را می شنیدند.

وی همچنین عنوان کرد: در حال حاضر شاعر جوان به راحتی وارد یک انجمن ادبی می شود و چندین سال با همان رویه ادامه می دهد و می بیند که اتفاق خاصی در این مدت رخ نمی دهد بنابراین سرخورده می شود. این عدم اجازه به جوانان در انجمن های قدیم  برای جلوگیری از پویایی شاعر جوان نبود بلکه باعث می شد شعر ابتدا به یک استحکام برسد، سپس در یک محفل مهم ادبی خوانده شود.

توکلی: دو تعریف از شعر داریم، تعریف عطار و تعریف عنصرالمعالی

توکلی  با بیان دو تعریف از شعر گفت: از شعر دو نوع تعریف وجود دارد. تعریف عطار نیشابوری که شعر را دلیل آرامش خویش می دانست و تعریف عنصرالمعالی که می گفت شعر از بحر مردم است نه خویش. مشکل شعر معاصر ما این است که معرف نوع دوم است و برای مردم سروده می شود. در چنین شرایطی به نظرم اشعار عبدالعظیم صاعدی از یک دغدغه شخصی سخن می گوید و به نوعی شعر تمثیلی با آبشخور عرفانی است.صاعدی در شعرهایش از طریق خلق مضمون، به بیان حکمت گرایش دارد.

ولیئی: شاعر خلاق جزو نوادر جهان حساب می شود

در ادامه این نشست  قربان ولیئی وجود شاعر خلاق را از نوادر جهان دانست و گفت: اکثر شعرا از هم تقلید می کنند و شاعران خلاق و مبتکر در اقلیت هستند.

وی با بیان این که محور سخنانش بر ارتباط میان ادبیات و دین خواهد بود، گفت: تولد شعر سپید نتیجه تحولاتی بود که نیما یوشیج و همفکرانش در جامعه ادبی رقم زدند. در همه سرایندگان شعر سپید به نوعی گرایشهای سوسیالیستی دیده می شود و طبق مدعای نیما و دوستدارانش آنها نیز به بیان مسائل اجتماعی پرداخته و از موضوعات ماورائی پرهیز می کردند.

ولیئی بنیادی ترین ویژگی شاعر را درون گرایی دانست و گفت: ادیان دیالوگ را به انسان هدیه دادند. این دیالوگ به معنای گفتگو با خود است اما گفتگو با خدایی که درون فرد است. هسته بنیادی و لایه درونی انسان خداوند است و پیامبران ما را به گفتگو با این خود خودمان تشویق کرده اند. نیایش همان گفتگوی خلاقانه با خداست  و شاعر نیز به عنوان یک فرد درون گرا در واقع با خودش سخن می گوید. زبان یکی از گناهان انسان است چون با نامگذاری بر هر چیز از وحدت جلوگیری کرده است. شاعر در واقع مسئول پاک کردن این گناه است.

میرجعفری: صاعدی از قالب سپید برای سرودن شعر مذهبی بهره برده می گیرد

وی شعرهای صاعدی در کتاب " وقت هلاک خواب" را دارای کد عرفانی دانست و گفت: شاعرانی در عالم بی نظیر هستند که ذره ای به واکنش مخاطب اهمیت نمی دهند و شعر را برای سلوک و کشف و شهود خود می سرایند. در این صورت کسی که چنین شعری را می شنود احساس مشابهی پیدا خواهد کرد و این شعر برای همه لذت بخش خواهد بود.

علی اکبر میرجعفری  نیزبا نتیجه گیری از سخنان دو مهمان دیگر این نشست گفت: عبدالعظیم صاعدی در آثارش شعرمذهبی را در قالب شعر سپید می سراید در حالی که معمولا از قالب سپید برای سرودن شعر مذهبی استفاده نمی شود. وقتی صاعدی از وزن و قافیه رها شده است اشعارش حالت همان کشف و شهود عرفانیش را پیدا می کند و برای او محتوا از ساختار و قالب شعر اهمیت بیشتری دارد.

وی افزود: کتاب "وقت هلاک خواب" تا حدودی با مجموعه اشعار قبلی صاعدی در مضمون متفاوت است و علاوه بر مسائل عرفانی موضوعات اجتماعی نیز به اشعار آن افزوده شده است و رویکرد این کتاب بیشتر اجتماعی است.

توکلی نیز ضمن تحسین استمرار موضوع عرفان در اشعار صاعدی گفت: صاعدی از دوران جوانی تا به حال با عرفا و اولیا مانوس بوده و این گرایش عرفانی همیشه در اشعار وی وجود داشته است. نکته دیگر علاقه صاعدی به فروخ فرخزاد و اشعار وی است و این که او با وجود گرایش توحیدی و مذهبی اش برداشت خود را از اشعار فرخزاد دارد و این برداشت را اعلام می‌کند. البته ویژگی شعر همین قابل تاویل بودن  آن است و شعرای بزرگ انحصاری نیستند.