منبت همدان در حسرت حمل و نقل ارزان

به گزارش خبرنگار مهر در همدان، نگاه به آثار هنرمندان این رشته که زیبائی های طبیعت را به صورت طرح ها و نقوش مختلف بر روی چوب کنده کاری کرده اند، موید این واقعیت است که هنر منبت کاری در همدان پیشینه ای بس دراز دارد.

منبت کاری از هنرهائی است که در دوران صفویه راه پیشرفت و ترقی را به سرعت پیمود و هنرمندان منبت کار، آثار بسیار زیبائی در این دوره از خود باقی گذاردند، ولی در دوره قاجاریه به علت عدم توجهی که به هنر و هنرمندان شد، این هنر نیز در بوته فراموشی سپرده شد و رو به انحطاط نهاد اما در سال های 1300 مجددا راه تکامل یافته و هم اکنون یکی از هنرهای اصیل همدان به شمار می رود.

حمل و نقل؛ معضل منبت همدان

نگاهی به هنر منبت کاری در استان همدان نشان می دهد که در استان همدان به دلیل وجود درختان فراوان و مساعد گردو، صنعت منبت کاری در شهرستان های تویسرکان، ملایر و نهاوند رواج دارد و در این مناطق عملیات کنده کاری تنها بر روی سرویس مبلمان کامل و سرویس خواب کامل صورت می گیرد.

اگر سرویس مبلمان یا سرویس خواب در محل به دست مصرف کننده برسد کارهای تکمیلی دیگر آن یعنی نقاشی و سپس رویه کوبی نیز صورت می پذیرد و کار به صورت آماده به فروش می رسد اما در صورتی که قرار باشد کالا به خارج از استان ارسال شود، خریداران ترجیح می دهند که کالا را بدون رنگ و پارچه و به همان حالت خام منبت شده به شهرستان مورد نظر خویش منتقل و سپس در آنجا تکمیل کنند.

در این خصوص هنرمندان فعال در رشته منبت کاری با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می کنند که در میان آنها فراهم نبودن تسهیلات برای ایجاد سیستم حمل و نقل تولیدات مهمترین مشکل محسوب می شود.

اسدالله بیات، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان در توضیح این مشکل در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه نبود امکان جابجایی و حمل و نقل مناسب برای تولیدات منبت این استان، یکی از مهمترین مشکلات صادرات و حضور در نمایشگاه های خارجی است، اظهار داشت: علیرغم فعالیت قابل توجه کارگاه های منبت در استان همدان، این واحدها با مشکلاتی چون نبود امکان جابجایی و حمل ونقل برای حضور این تولیدات در نمایشگاه های بین المللی رو به رو هستند.

5600 کارگاه منبت در همدان فعال است

 بیات با اشاره به فعالیت بیش از پنج هزار و 600 کارگاه منبت در استان همدان اظهار داشت: به نظر می رسد به منظور حضور موفق تر این تولیدات و هنرمندان آنها در عرصه های جهانی باید تسهیلات حمل و نقل و جابه جایی در نظر گرفته شود.

وی ادامه داد: این در حالی است که هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی در انواع رشته ها به تسهیلات زود بازده و البته ارزان قیمت نیاز دارند.

بیات، ایجاد امنیت سرمایه گذاری در محیط های مختلف تولید صنایع دستی را ضروری برشمرد و گفت: نبود بسته بندی مناسب محصولات در فرم کلی نیز در سال های اخیر آسیب های جدی را به بدنه فروش این تولیدات وارد کرده که امیدواریم با حمایت های آتی در راستای ایجاد کارگاه های بسته بندی گام برداشته شود.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه جایگاه صنایع دستی در ایجاد اشتغال، کاهش آسیب های اجتماعی و رشد تولید ناخالص ملی بر هیچکس پوشیده نیست، گفت: با توجه به اینکه همدان به عنوان قطب منبت و چرم با بیش از پنج هزار کارگاه در استان و بیش از 500 کارگاه در روستاها، شناخته شده است بزرگترین نیاز منبت در استان ایجاد تسهیلات در حمل و نقل است.

هزینه های گزاف حمل و نقل کمر منبت کاران را خم کرده است

وی ادامه داد: به طور کلی در شهرستان های تویسرکان، ملایر، نهاوند و همدان صنعت منبت کاری وجود دارد، ولی با توجه به تراکم شدید تولید در شهرستان های تویسرکان، ملایر و نهاوند، سایر شهرستان های ذکر شده چندان اهمیتی از این نظر ندارند، زیرا تعداد تولید کنندگان در آنها از تعداد انگشتان دست هم تجاوز نمی کند.

بیات افزود: علاوه بر شهر تویسرکان و سرکان، این صنعت در روستای جیجانکوه، اشترمل، دولایی، احمدآباد، سید شهاب، عین آباد و چند روستای کوچک دیگر نیز وجود دارد.

به گفته وی، در شهرستان تویسرکان حدود دو هزار و 550 واحد تولید سرویس مبلمان منبت و مصنوعات چوبی وجود دارد که پنج هزار و 100 نفر در این کارگاه ها شاغلند اما ناگفته نماند که به دلیل پراکندگی وسیع کارگاه ها در مناطق و نداشتن جواز کار توسط تعدادی از آنها و قابلیت ایجاد کارگاه به سرعت یا حتی جمع آوری آن امکان به دست آوردن آمار دقیق وجود ندارد.

نگاهی کلی به وضعیت این هنر نشان دهنده این واقعیت است که در دسترس بودن مواد اولیه با توجه به وفور درختان، به خصوص گردو در منطقه و با توجه به قیمت مناسب آنها در این زمینه مشکلی وجد ندارد و دسترسی به مواد اولیه ساده و آسان است.

از سوی دیگر جوان بودن نیروی کار مزیت دیگر این صنعت است و در هر کارگاه منبت به طور متوسط از سه تا پنج نفر در کارگاه های کوچک و از 10 تا 51 نفر در کارگاه های بزرگ مشغول به کار بوده و علاوه بر این، در رشته های جانبی این صنعت نیز به طور متوسط در هر کارگاه سه تا پنج نفر مشغول به کار هستند.

اما آنچه مطرح است اینکه، بازار فعلی، بازار محدودی است که شامل طبقه پردرآمد جامعه می شود که بر اساس سلیقه عده ای خاص با درآمد خوب شکل گرفته و چون تولید کننده و عرضه کننده باید نظر خریدار را جلب کنند به طور طبیعی تولیدات نیز به منظور سلیقه مشتریان شکل خواهد گرفت.

کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس از طرفداران صنعت منبت ایران و همدان هستند، ولی با توجه به هزینه های بسیار گزاف حمل و نقل و حجیم بودن این محصولات امکان صادرات آن برای تولید کنندگان وجود ندارد و تمام آنها در کشور به فروش می رسند.