مصطفی محدثی خراسانی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره جایگاه مفهوم و موضوع حج در ادبیات اینگونه گفت: موضوع حج ظرفیت بالایی برای پرداخت ادبی دارد و توجه ادبی به این موضوع می‌تواند به دو گونه شکل گیرد. نخستین شکل آن است که خود مراسم حج موضوع و محور نثر و نظم قرار گیرد و شکل دیگر این است که از اصطلاحات، مفاهیم و فرهنگ حج برای بیان تاثیرگذارتر دیگر مضامین استفاده شود.
ادبیات عرفانی به موضوع حج ادای دین کرده است
وی ادامه داد: ادبیات به ویژه در شاخه عرفانی آن بسیار از مفهوم حج برای بیان عمیق‌تر و زیباتر دیگر مضامین بهره برده است. در یک نگاه کلی پیشینه ادبی ما این گونه است که سوژه حج در آن حضور پررنگ و چشمگیر داشته و اگر ما به حافظه شعریمان رجوعی داشته باشیم بیت‌های زیادی به ذهنمان متبادر می‌شود که به نوعی ما موضوع حج در ارتباط است.
مولف کتاب "طنین کوه" با اشاره به این بیت از حافظ "در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم/ سرزنش‌ها گر کند خار مغیلان غم مخور" بیان کرد: این بیت نمونه‌ای از استفاده‌های مکرر شعر پارسی از این معنا است. ما نمونه‌های قابل توجه دیگری هم داریم که در آنها واژگان و مضامینی چون کعبه، طواف، حضرت ابراهیم و اسماعیل علیهما سلام، بانو هاجر و ... به کرات مورد استفاده قرار گرفته است.
جشنواره‌ها و کنگره‌هایی با موضوع حج برگزار شود
محدثی خراسانی افزود: آنچه اشاره شد ادای دین ادبیات کهن ایران به مفهوم حج است ولی در حوزه ادبیات و شعر معاصر هنوز جا دارد که کارهای بیشتر و بهتری انجام گیرد که برگزاری جشنواره‌ها و کنگره‌ها و اعلام فراخوان ها می تواند از جمله روش‌های اعتلا و رونق‌بخشی باشد.
مولف کتاب "سلوک باران" با اشاره به اینکه بسیاری از موضوعات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در طول این سال‌ها با برگزاری جشنواره‌ها و کنگره‌ها رونق یافته‌اند عنوان کرد: به طور نمونه کنگره شعر رضوی که چند سال است برگزار می‌شود باعث شده ذهن شاعران به این موضوع معطوف شود که این اتفاق در زمینه موضوعی چون حج نیز می‌تواند تکرار شود.
دیدگاه‌های امام راحل را در ادبیات حج منعکس کنیم
وی آنچه در زمینه حج انجام شده را در برابر ظرفیت معنایی موضوع کافی ندانسته و توضیح داد: جهان امروز عرصه مسایل فرهنگی است و درباره موضوع مهمی چون مراسم حج حرف‌های زیادی برای گفتن وجود دارد، به ویژه پس از انقلاب اسلامی و طرح شدن دیدگاه‌های حضرت امام خمینی(ره) که در ایران و جهان طرفداران بسیاری دارد لزوم توجه به موضوع بیش از پیش شده است.
محدثی خراسانی اضافه کرد: تحول‌ها و دستاوردهایی که به برکت دیدگاه امام فقید ایجاد شده باید به عرصه ادبیات راه یافته و در آن انعکاس یابد که لازمه دسیدن به نقطه مطلوب برنامه‌ریزی برای حرکت‌های فاخر ادبی است.
سفرنامه، خاطره نویسی و گزارش‌نویسی حج بیشتر از شعر حج داریم
این شاعر در توضیح این موضوع که در ادبیات معاصر توجه به بحث سفرنامه‌نویسی بیشتر از دیگر شاخه‌های ادبی بوده است، عنوان کرد: بله. کارهای درخشان و چشمگیری که در عرصه ادبیات معاصر با موضوع حج خلق شده بیشتر در حیطه سفرنامه‌نویسی بوده است. نوشتن سفرنامه بین کسانی که توفیق حضور در مراسم حج داشته‌اند باب شده است و این محدود به اهل قلم نمی‌شود و اکثر کسانیکه به نوعی دستی به قلم داشته‌اند سعی کرده‌اند دریافت‌هایشان از این سفر را روی کاغذ بیاورند.
وی با تاکید بر اینکه در زمینه خاطره و گزارش‌نویسی کارهای خوبی نوشته شده است تشریح کرد: ولی در عرصه شعر آنطور که بایسته و شایسته است حرکتی انجام نشده است در حالیکه ظرفیت‌های آن موجود است. خاطرم هست که پس از حادثه سال 66 و شهادت حاجیان ایرانی در مکه وزارت ارشاد مسابقه "حرم امن" را برگزار کرد که با وجود موضوعی بودن مسابقه با استقبال شاعران ایران و جهان روبه رو شد و شعرهای خوبی هم خلق شد که بعدها در کتاب "حج خونین" به چاپ رسیدند. آن مسابقه نشان داد که چقدر سوژه حج ظرفیت دارد و شاعران هم از آن استقبال می‌کنند
شاعر "هزار مرتبه خورشید" در پایان و در پاسخ به این پرسش که جشنواره‌ای کردن موضوع حج به کلیشه‌ای شدن و فاصله گرفتن از کارهایی که از عمق وجود شاعر و نویسنده برمی‌آید ختم نخواهد شد؟ گفت: این رقابت‌ها همانطور که آسیب‌هایی دارند امکانات و ظرفیت‌هایی هم ایجاد می‌کنند. نفس برپایی برنامه‌های ادبی ارزشمند و حتی لازمه موضوع‌آفرینی و حرکت هستند ولی باید کارشناسی‌شده، هدفمند، دورنرگ و عمیق طراحی و اجرا شوند تا بتوان از آسیب های آن دوری گزید و از برکات آن بهره‌مند شد.
نظر شما