حیات اجتماعی در اشعار حافظ بسیار پررنگ است

دکتر قاسم پور حسن در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد وجود بسیاری از معارف فلسفی، عرفانی و دینی در اشعار حافظ گفت: حافظ در دوران زوال و انحطاط به مواریث ایرانی اسلامی می‏اندیشد و در دوره‏ایی نیز به هویت و تاریخ ایران می‏اندیشد به همین دلیل عرفان، فلسفه، کلام و فقه که بنوعی وجه برجسته تفکر اسلامی و ایرانی است را بطور نمایان در حافظ می‏بینیم. حافظ بدون توجه به اینها نمی‏تواند به بازسازی هویت ایرانی اسلامی بیندیشد .

وی افزود: بطور کلی متفکرین مکتب شیراز پیش از حافظ هم همین دغدغه را داشتند مسئله تفکر عقلی و عرفانی برایشان بسیار پراهمیت است یعنی قطب الدین شیرازی، جلال الدین دوانی و خانواده دشتکی‏ها که زبانشان زبان فلسفه و کلام است  زبان شعر نیست مهمترین مسئله‏اشان این بود که ایران آن دوره یعنی ایران بی تاریخ را به دریچه‎ای از تفکرعقلی و تاریخمندی سوق دهند که حافظ این کار را با شعر انجام می‏دهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه تصریح کرد: طبیعی است حافظی که می‏خواهد بسوی آینده و ساختن تاریخ ایران پیش برود راهی به جز توجه به تاریخ و سنت ندارد. تاریخ و سنتی که عناصر اساسی آنها حیات عقلی و عرفانی است. در حقیقت در مواریث ما اینها جلوه گر شده‏اند و برای حافظ بسیار پراهمیت است که با نگاهی به گذشته، آینده ایران اسلامی را بتواند به آن توجه کند و حیات و تاریخی برایش فراهم کند.

پورحسن در مورد این سخن که حافظ حافظه ماست نیز اظهار داشت: حافظ بیش ازهر متفکری بر مسئله و هویت و تاریخ ایران می‏اندیشد. در دوره معاصر هم که فریفته غرب شدیم و بی‎هویت و بی‏تاریخ شدیم متفکران درصدد احیای تفکر ایرانی و اسلامی برآمدند. حافظ هم این نقش بسیار مهم را برای نخستین بار در تاریخی که می‏خواهد در نتیجه فعالیت متفکران شکل بگیرد این نقش اساسی را ایفا می‎کند. بنابراین نمی‏توانیم به تاریخ و هویت خود نگاه کنیم بدون اینکه نظری به حافظ داشته باشیم.

این محقق و پژوهشگر در مورد رابطه حافظ و بحرانهای پیش رو نیز گفت: مهمترین بحران این بود که ما دچار زوال و انحطاط هم در فکر و هم در حیات اجتماعی و هم در اخلاق شدیم و این بخاطر دست اندازیها و چپاولی بوده که بیرون از ایران نسبت به ایران انجام شد. حمله مغول و بعد حمله تیمور همه سرمایه‏های ما را ازبین برد. مهمترین مسئله این بود که حافظ بتواند بر این بحران غلبه یابد یعنی دوره زوال و انحطاط را پشت سر بگذارد که امروز هم ما بخوبی این مسئله را درک می‏کنیم.

این نویسنده و مترجم یادآور شد: دومین مسئله حیات اجتماعی است. تلاش حافظ این است که حیات اجتماعی ایران اسلامی را بر اساس سنت اسلامی و بر اساس هویت ایرانی و تفکر عقلی بنا کند این سه امر پایه توجه حافظ نسبت به گذار از دوره انحطاط بسوی افق آینده است به همین دلیل است که در اشعار حافظ حیات اجتماعی بسیار پررنگ هستند .

رئیس گروه فکرپروری کودکان و نوجوانان یادآور شد: تا زمانیکه این سه عنصر شکل نگیرند هم در حیات اجتماعی و هم در حیات عقلی، ما واجد اجتماع و ایرانی که حافظ آرزویش را داشت نخواهیم بود به همین دلیل است که حافظ می‏گوید باید طرحی نو در افکند طرح نو حافظ برای حیات اجتماعی می‏تواند بسیار مهم باشد.