اخلاق مانع کجروی جامعه می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر در قم، آیت‌الله عبدالله جوادی آملی عصر پنجشنبه در جلسه اخلاق خود که با حضور مسئولین فرهنگی حوزه‌های علمیه خواهران استان خراسان رضوی و نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، اخلاق را یک فن جامع دانست که چندین فن در زیرمجموعه آن قرار دارد و در این رابطه اظهار داشت: چهار فن و رشته زیرمجموعه اخلاق است که ضعیف‌ترین آنها مربوط به مسئله دنیاست. جامعه با اخلاق در دنیا از فرهنگ و تمدن خوبی برخوردار است و نه بیراهه می رود و نه راه کسی را می‌بندد و از رفاه نسبی برخوردار است.

وی با بیان اینکه سه رشته دیگر اخلاق که بسیار مهم هستند مربوط به برزخ و ابدیت است، تاکید کرد: اینکه بهره‌های دنیا نسبت به این سه فن کوچک شمرده شد به این دلیل است که خداوند تبارک و تعالی دنیا را به عنوان یک متاع اندک معرفی کرده است، یعنی بهره هایی که انسان در دنیا دارد اندک است.

استاد برجسته حوزه علمیه اضافه کرد: انسان حداکثر 80 تا 100 سال در این دنیا زنده است و این مقدار عمر نسبت به ابدیتی که انسان در پیش دارد بسیار اندک است. خود دنیا نیز اندک است، زیرا بساط آن برچیده می شود و پس از اینکه به قیامت تبدیل شد، ابدی می شود.

آیت‌الله جوادی آملی تاکید کرد: چون خود دنیا نسبت به ابدیتی که در پیش دارد قلیل است، پس عمر ما هم در این دنیا اندک است و بهره هایی که از علم و اخلاق در این دنیا می بریم ضعیف و کم خواهد بود.

وی با بیان این نکته که بهره هایی که بشر از فن اخلاق می برد مربوط به ابدیت است، یادآور شدند: ما وقتی این دنیا را رها کردیم، با همین بدن وارد صحنه برزخ و قیامت و انشاء الله بهشت می شویم.

برخی‌ها دل مرده‌اند

این مرجع تقلید گفت: حوادث فراوانی وجود دارد که باید این حوادث را با سه رشته پشت سر بگذرانیم؛ یکی اینکه حیاتی تعیین کنیم که زنده وارد آن شویم نه مرده، دوم اینکه بدن مقاومی داشته باشیم که در برابر حوادث و رخدادهای مرگ بتواند تحمل داشته باشد و سوم اینکه زیبا محشور شویم.

جوادی آملی تصریح کرد: در دنیا انسان یا سالم است یا مریض، و اگر بیمار شد با داروهای عادی درمان می شود. ما باید حیات خودمان را تامین کنیم و این حیات توسط اخلاق تامین می شود.

وی با یادآوری این نکته که برخی‌ها دل مرده‌اند و خبری از قیامت ندارند، اظهار داشت: بعد از احراز حیات باید مقاومت داشته باشیم که حوادث سخت برزخ، ما را از پای در نیاورد، چون جریان مرگ آن قدر سنگین است که بر روی تمام اعضا و سلول های ما فشار می آورد و ما همه چیز را فراموش می‌کنیم.

استاد برجسته حوزه افزود: اینکه در قبر الفبای دین را از ما سئوال می‌کنند و برخی‌ها یادشان نیست به خاطر این است که حادثه مرگ آن قدر بر روی بدن فشار وارد می‌کند که انسان همه دانسته‌های خود را فراموش می‌کند.

وی با بیان اینکه در قبر سئوالاتی که از انسان پرسیده می شود مربوط به دانسته‌های انسان در مورد خدا و پیغمبر و دین است، خاطرنشان کرد: مسلمانی که اهل نماز باشد وقتی با این سئوالات مواجه شود می گوید که دین من اسلام و نماز است. کسی که مسلمان شناسنامه ای است، به اصطلاح می گوید مسلمان است اما فشار قبر را نمی تواند تحمل کند و بدیهیات دین از یادش می‌رود، برای اینکه اعضای بدن را نساخته است.

آیت‌الله جوادی آملی تاکید کرد: گفته‌اند اگر قبل از نمازخواندن، اذان و اقامه را قرائت کنید دو صف از فرشته‌ها به شما اقتدا می‌کنند و اگر اذان را نگفته باشید و فقط اقامه را قرائت کنید یک صف از فرشته‌ها به شما اقتدا می کنند و اگر این اذکار گفته نشود جان انسان ساخته نمی‌شود و در مقابل فشار قبر طاقت نمی‌آورد.

برخی‌ها اسم پیامبر را هم نمی‌دانند

وی خاطرنشان کرد: برخی افراد بعد از 70 یا 80 سال عمر، تازه فهمیده اند که پیامبرشان کسی است که قرآن بر ایشان نازل شده است و حتی هنوز اسم ایشان را نمی دانند. این افراد می دانند که امام علی علیه السلام کسی است که از سوی پیامبر عظیم الشان منصوب شده است اما اسم امام را نمی دانند.

آیت‌الله جوادی آملی اضافه کرد: درست است که دستورات باطن اثر دارد و ظاهر دستورات خیلی مهم نیست اما ابن طاوس از بزرگ ترین علمای ما دستور داد که انگشتری تهیه کنند و اسامی 14 معصوم را بر روی آن بنویسند و وصیت کرد که این انگشتر را در قبر بر روی زبان او بگذارند تا وقتی فرشته ها از او سئوال کردند ائمه اطهار علیهم السلام کیستند؟ بتواند جواب دهد.

وی اخلاق اسلامی را باعث معماری و ساخت و ساز و محکم شدن بدن دانست و اظهار داشت: همه افراد علاقه‌مندند که در آن دنیا زیبا محشور شوند. در دنیا برخی افراد سفیدپوست هستند و برخی‌ها سیاه پوست و افرادی که در اقلیم های متفاوت زندگی می کنند رنگ پوست آنها نیز با هم فرق می‌کند و اینها جزو ارزش و فخر برای انسان‌ها محسوب نمی‌شود.

وی گفت: اینکه انسان در آخرت سفیدروی یا سیه روی محشور شود مهم است و اخلاق، انسان را زیبا و در آخرت سفیدروی محشور می کند.

روح انسان وابسته به ذات اقدس اله است

جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود به کلام 234 امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه اشاره کرد و اظهار داشت: عده‌ای جلسه‌ای داشتند و در مورد اینکه چطور انسان بخشنده یا بخیل، با اخلاق یا بداخلاق و... می‌شود صحبت می‌کردند. احمد بن قتیبه از مالک بن دحیه نقل می‌کند که در محضر امیرالمومنین علیه السلام نشسته بودند و اختلاف اوضاع مطرح شد و وجود امیرالمومنین علیه السلام فرمود: (انما فرق بینهم مبادی طینهم، و ذلک انهم کانوا فلقه من سبخ ارض و عذبها، و حزن تربه و سهلها، فهم علی حسب قرب ارضهم یتقاربون)

استاد حوزه علمیه قم با تشریح این کلام امیرالمومنین علیه السلام خاطرنشان کرد: بشر از روح و بدن برخوردار است که بدنش از خاک نشات می گیرد ولی روحش وابسته به ذات اقدس اله است.

وی تاکید کرد: درست است که بشر از نطفه به وجود آمده است ولی نطفه از مواد غذایی زمین است و بدن ما در نهایت وابسته به زمین است.

این مرجع تقلید با بیان اینکه همان طور که برخی آیات قرآن کریم و احادیث و روایات را باید در کنار هم گذاشت، ادعیه و زیارات را همینطور باید کنار هم قرار داد، گفت: برای تبیین سر اختلاف انسان‌ها باید در دو فصل بحث کرد، یکی به لحاظ ارواح و دیگری در مورد ابدان که خداوند ارواح را قبل از ابدان خلق کرده است.

وی افزود: بدن بشر از آب و خاک و غذا و هوا است و چون این مواد با هم یکسان نیستند استعدادهای هر انسان نیز با استعدادهای دیگران متفاوت است.

بین کلام ظاهر و باطن تلازمی وجود ندارد

مرجع تقلید جهان تشیع تصریح کرد: خداوند حد نصاب لازم برای سعادتمندشدن انسان را به همه داده است. البته برخی‌ها مطالب بیشتر و اضافه‌تری دارند و به تبع آن مسئولیت‌های بیشتری نیز برعهده دارند که خواه این مسئولیت طبیعی باشد یا قراردادی.

وی با اشاره به بخش دیگری از کلام امیرالمومنین علیه السلام اظهار داشت: حضرت امیرالمومنین علیه السلام در ادامه فرمودند: (و علی قدراختلافها یتفاوتون، فتام الرواء ناقص العقل، و ماد القامه قصیر الهمه، و زاکی العمل قبیح المنظر، و قریب القعر بعید السبر، و معروف الضریبه منکر الجلیبه و تائه القلب متفرق اللب، و طلیق اللسان حدید الجنان). امام در این کلام اشاره کردند که بین کمال ظاهر و باطن تلازمی وجود ندارد. البته گاهی افرادی از جمال ظاهری برخوردارند و از جمال اخلاقی برخوردار نیستند.

جوادی آملی افزود: ممکن است کسی از نظر بدن معتدل باشد ولی همت او کم باشد. گاهی کسی ممکن است طیب و طاهر باشد ولی جمال ظاهری مناسبی نداشته باشد و یا اخلاقش خیلی عالی باشد ولی جمال ظاهری اش مناسب نباشد.

وی خاطرنشان کرد: گاهی ممکن است کسی قد متوسطی داشته باشد ولی برد ذهنی خوبی نداشته باشد و کسی که پیکر خوبی دارد اخلاق خوبی تحصیل نکرده باشد