به گزارش خبرنگار مهر، در پی اعلام ناگهانی انحلال دانشگاه علوم پزشکی ایران که بحث و مجادلات فراوانی را در پی داشته و همچنان نیز دارد، دکتر باقر لاریجانی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرد پدیده انحلال و در پی آن ادغام دانشگاه ها در سطح بین المللی پدیده ای است که تا به حال بارها رخ داده است.
با توجه به اظهار نظرهای مسئولان به نظر می رسد یکپارچه سازی خدمات بهداشتی درمانی و آموزشی پژوهشی در شهر تهران، تحقق سند چشم انداز، اجرای برنامه های توسعه و ... از اهدافی است که انحلال دانشگاه علوم پزشکی ایران در پی خواهد داشت.
اکنون با توجه به این اهداف که در سخنان و اظهار نظر بسیاری از مقامات مربوطه به آنها اشاره شده است به سابقه برخی از ادغامهای دانشگاهی در چند کشور مختلف جهان و دلایل آن پرداخته خواهد شد.
با نگاهی گذرا بر روی گزارشهایی که از ادغام یا انحلال دانشگاههای مختلف جهان منتشر شده است می توان تا حدودی دریافت دلیل اصلی بیشتر این رویدادها، دغدغه های مالی ناشی از کمبود بودجه تحقیقاتی و مطالعاتی و بحران اقتصادی بوده است زیرا تعدادی از این دانشگاهها بررسی سرنوشت آینده خود و دانشجویان خود را از آغاز بحران اقتصادی که جهان را تحت تاثیر قرار داد، آغاز کرده اند.
جدول انحلال (ادغام) دو دانشگاه آمریکا
| ردیف | کشور | نام دانشگاه منحل شده | سابقه دانشگاه | دلیل ادغام | نام جدید | نتیجه ادغام |
| 1 | آمریکا | دانشکده آموزش پزشکی لانگ آیلند | 152 سال | بحران اقتصادی | دانشگاه پزشکی "سانی داون استیت" | نجات از تعطیلی |
| 2 | آمریکا | دانشگاه "اَشلند" در اوهایو | 131 سال | ارتقاء برنامه آموزش پزشکی | دانشکده پزشکی و پرستاری "مد سنترال" |
برای مثال دانشکده آموزش پزشکی لانگ آیلند در بروکلین آمریکا با ادغامی برنامه ریزی شده با دانشگاه پزشکی "سانی داون استیت" خود را از بحران مالی که گریبانش را گرفته بود، رهانید. دانشگاه پزشکی لانگ آیلند با 152 سال سابقه از سال 2008 و به دلایل اقتصادی در معرض خطر بسته شدن قرار گرفته بود که پس از طرح برنامه ادغام با دانشگاه "سانی داون ستیت" با دریافت بودجه دولتی خود را از خطر تعطیلی نجات داد.
دانشگاه "اَشلند" در اوهایو آمریکا نیز از دیگر دانشگاههایی است که به تازگی برای ادغام با دانشکده پزشکی و پرستاری "مد سنترال" مجوز رسمی دریافت کرده است. در واقع این دانشگاه طی برنامه ای از پیش تعیین شده و با هدف ارتقا دادن برنامه های آموزشی پزشکی به منظور تامین نیروهای متخصص و حرفه ای در زمینه بهداشت و پرستاری، از کمیسیون آموزش عالی ایالتی درخواست مجوز کرده و این کمیسیون نیز پس از بررسی درخواست این دانشگاه مبنی بر ادغام با دانشکده پزشکی "مد سنترال" با آن موافقت کرده است.
| ردیف | نام کشوری که انحلال دانشگاه در آن روی داده یا تصمیم به انحلال وجود دارد | دلایل انحلال | نتیجه انحلال یا ادغام |
| 1 | ایرلند | بحران اقتصادی | تصمیم به انحلال وجود دارد اما هنوز عملیاتی نشده است |
| 2 | ایسلند | بحران اقتصادی | تصمیم به انحلال 4 دانشگاه وجود دارد اما هنوز عملیاتی نشده است |
| 3 | دانمارک | بحران اقتصادی، دستیابی به دستاوردهای تخصصی تر و کارامدتر |
تعداد دانشگاهها از 12 به 8 و تعداد نهادهای تحقیقاتی از 21 به چهار مرکز کاهش پیدا کرد |
| 4 | سوئد | بحران اقتصادی | ادغام یا انحلال عملیاتی شده است |
| 5 | فنلاند | بحران اقتصادی | ادغام یا انحلال عملیاتی شده است |
در گوشه ای دیگر از جهان، یعنی در کشورهایی مانند ایرلند، ایسلند و دانمارک نیز پدیده ادغام دانشگاهها خبرساز شده و با مقاومت و مخالف بسیاری مواجه شده است. دانشگاههای ایسلند و ایرلند طی دهه 1990 با هدف بهبود توسعه منطقه ای و جذب دانشجو، به سرعت رو به رشد گذاشتند در حالی پس از مواجه شدن با بحران اقتصادی، متخصصان به این دو کشور توصیه کردند راه دردناک ادغام دانشگاهها را در پیش بگیرند، توصیه ای که دانمارک در حال حاضر آن را عملی کرده اما ایرلند و ایسلند هنوز کاملا در برابر آن تسلیم نشده اند.
دلایل اصلی که می تواند این دو کشور را به ادغام دانشگاهها مجبور کند، کاهش بودجه های اختصاص داده شده به بخش آموزش است، به شکلی که برای مثال ایرلند از سال 2008 تا کنون به صورت سالانه با کاهش بودجه بخش آموزش مواجه شده در حالی که سالانه تعداد دانشجویان دانشگاههای این کشور 5 درصد رشد داشته است. این دو کشور در اصل از سال 2008 تحقیق درمورد ادغام دانشگاههای خود را آغاز کرده اند و ایرلند برای بررسی و تصمیم گیری بر سر آینده دانشگاه های خود با توجه به کاهشهای سالانه بودجه و افزایش تعداد دانشجویان، گروه بازبینی را گرد هم آورده است.
با این حال با دخالت دولت کشورهای دنیا در موضوع ادغام دانشگاهها، مقاومتهایی در برابر پدیده ادغام شکل گرفته است زیرا بسیاری از دانشگاهها علاقه ای ندارند فعالیتهای مطالعاتی خود را با دیگر دانشگاهها ادغام کنند. ایسلند اکنون در حال بررسی برنامه ادغام چهار دانشگاه ملی است در حالی که بسیاری باور دارند این ادغامها در کاهش هزینه ها تاثیر قابل توجهی نخواهند داشت.
پدیده ادغام همانطور که گفته شد در کشور دانمارک، فنلاند و سوئد نیز دیده شده است. دانمارک با هدف دستیابی به دستاوردهای تخصصی تر و کارامدتر و البته تا حدودی مشکلات مالی، در حال ادغام دانشگاههای خود با دانشگاه های دولتی و مراکز تحقیقاتی است به طوری که در ابتدای دهه جاری دانمارک دارای 12 دانشگاه و 21 نهاد تحقیقاتی عمومی بود اما در سال جاری و در پی برنامه های ادغامی که از سال 2007 آغاز شدند، تعداد این مراکز به هشت دانشگاه و چهار مرکز تحقیقاتی کاهش پیدا کرده است.
به نظر می رسد پدیده ادغام دانشگاهها در جهان در حال عادی شدن است و بسیاری از مراکز علمی و آموزش عالی برای بهبود دستاوردها و کاهش هزینه ها تن به این کار می دهند، همچنین به نظر می آید این پدیده با آغاز بحران اقتصادی در جهان در میان کشورهای مختلف ریشه دوانده است، پدیده ای که اگر بر اساس بررسی ها و برنامه ریزی های دقیق و چند ساله اجرا شده و به درستی و هوشمندی مدیریت شود، شاید بتواند در کنار کاهش هزینه ها، بار علمی دانشجویان را افزوده و فعالیتهای تحقیقاتی و جایگاه علمی کشورها را نیز بهبود ببخشد.
---------------------------------
گزارش: سمیرا مصطفی نژاد
نظر شما