زباله هاي بيمارستاني شامل موادي هستند كه با توجه به نوع كار و وظيفه در هر بخش متفاوت است مثلا زباله بخش عفوني يا اطاق عمل با مواد زايد آزمايشگاه يا بخش راديولوژي تفاوت محسوس دارد و به طوركلي زباله هاي بيمارستاني از زباله هاي معمولي و عفوني تشكيل مي شود كه زباله هاي عفوني 20 درصد مجموع زباله هاي بيمارستان را تشكيل مي دهد و احتمال سرايت بيماري از طريق زباله هاي عفوني وجود دارد.
زباله هاي معمولي بيمارستان كه شامل زباله هاي مربوط به بسته بندي مواد و ديگر زباله هاي پرسنل شاغل در بيمارستان ، آشپزخانه و خوابگاه هاي آن است و زباله هاي عفوني آن شامل پنبه‌هاي آغشته به خون و چرك، سوزن و سرنگ هاي مصرف شده، نمونه هاي مدفوع و ادرار، باندهاي زخم و گچ و همچنين پسماندهاي ايجاد شده پس از عمل جراحي نظير زايده هاي گوشتي انسان مي شود.
بر اساس برآوردها در بيمارستانها از بيش از 630 نوع ماده شيميايي استفاده مي شود كه از اين تعداد حدود 300 نوع آن غير سمي و 300 مورد آن نيز سمي و خطرناك مي باشد ، همچنين در شبانه روز هر تخت بيمارستاني 710/2 كيلوگرم زباله توليد مي كند ودر مجموع با لحاظ حدود 30 هزار تخت بيمارستاني مجموع زباله هاي توليدي در هر شبانه روز به 810 هزار و 300 كيلوگرم يا 3/81 تن خواهد رسيد و به طور كلي روزانه 70 تن زباله بيمارستاني در تهران جمع آوري مي شود كه 25 تن آن خطرناك و آلوده است و در سال گذشته21 هزار تن و989 هزار كيلوگرم ضايعات بيمارستاني از بيمارستان هاي سطح تهران جمع آوري شد.
دفع سريع زباله هاي بيمارستاني به علت پسمانده مواد غذايي و عوامل بيماري زاي ديگر نظير مواد تشريحي و مواد زايد اتاق عمل داراي اهميت بهداشتي خاصي است ، بنابراين سوزاندن اين مواد به وسيله دستگاه هاي زباله سوز كاري غيرقابل اجتناب بوده و معمولا مناسب ترين راه حل شناخته شده است.
امروزه فوريت در سوزاندن و از بين بردن زباله و رعايت حداقل زمان نگهداري مواد زايد در بيمارستان ها ضرورت دارد، زيرا ازدياد روزمره وسايل يك بار مصرف در بيمارستان ها كه عموما از مواد قابل احتراق تشكيل شده اند از يك سو موجب افزايش زباله هاي آلوده مي شوند و از سوي ديگر خطرات آتش سوزي در بيمارستان را به وجود مي آورند.
بررسى هاى كارشناسى زيست محيطى نشان مي دهد كه 137 رودخانه بزرگ كشور به شدت دچار آلودگى هاى ناشى از ورود پساب هاى صنعتى و فاضلاب هاى شهرى و انسانى شده اند و اكنون در ادامه بى توجهى مسئولان ورود ضايعات عفونى بيمارستان ها و تخليه مستقيم آنها به رودخانه ها ابعاد گسترده ترى از بحران زيست محيطى را در اين مناطق به وجود آورده است.
به عقيده كارشناسان محيط زيست، نبود مديريت صحيح و قانونمند در زمينه دفع بهداشتى زباله ها و رعايت نكردن ضوابط زيست محيطي، آلودگى ها را به سادگى و با سرعت در سطح گسترده اى از محيط، پراكنده و با شيوع بيمارى ها حيات انساني، گياهى و جانورى را با خطر نابودى و بروز بحران مواجه مى كنند.
هيأت وزيران با تصويب آيين نامه اي مقرر كرد خودروهاي تخليه كننده پسماند ها در مناطق غيرمجاز با پرداخت جريمه نقدي توقيف شوند و اين اقدام براي حفظ محيط زيست از آثار زيانبار زباله ها صورت مي گيرد كه براين اساس نگهداري، مخلوط كردن، جمع آوري، حمل و نقل، خريد و فروش، دفع ، صدور و تخليه پسماندها در محيط بر طبق مقررات جديد مشمول پرداخت جريمه خواهد بود.
همچنين اشخاص متخلف به حكم مراجع قضايي به پرداخت جريمه نقدي در بار اول براي پسماندهاي عادي از پانصد هزار تا يكصد ميليون ريال محكوم مي شوند.
بر اساس جريمه هاي تعيين شده تخليه پسماندهاي پزشكي، ويژه، كشاورزي و صنعتي نيز از دوميليون ريال تا يكصد ميليون ريال است و در صورت تكرار جرم موجب مي شود متخلفان به دو برابر حداكثر مجازات محكوم شوند، همچنين تخليه زباله علاوه بر تخريب خاك و به خطرانداختن محيط زيست، آلودگي هوا در شعاع منطقه جمع آوري زباله را نيز سبب مي شود.
امروزه تاخير در جمع آوري و همچنين دفع نامناسب زباله هاي بيمارستاني باعث نارضايتي بسياري از مردم و مغازه داراني كه در همجواري اين بيمارستان ها فعاليت مي كنند ، شده است.
انتشار عفونت در شهر
مدير بيمارستان آراد در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر در خصوص اين اعتراضات مردم مي گويد: زباله هاي اين بيمارستان بيرون ريخته نمي شود بلكه در يك مخزن مخصوص قرار داده مي شود تا زماني كه شهرداري به جمع آوري آوري آن اقدام كند.
سيد رضا وطن پرست ادامه مي دهد: بارها از شهرداري خواسته ايم كه به خاطر حفظ پاكيزگي محيط زيست و همچنين پاسخگويي به اعتراضات مردم زباله تا زمان جمع آوري آن توسط ماموران امر در داخل بيمارستان نگهداري شود اما متاسفانه شهرداري به مسئولان بيمارستان ها گفته كه تا زماني كه زباله هاي بيمارستاني بيرون گذاشته نشود، اقدام به جمع آوري آنها نخواهد كرد.
وي اظهار مي دارد: به دليل اعتراضات مردم يكبار زباله ها را بيرون نگذاشتيم و شهرداري زمان مراجعه با مشاهده كردن نبودن زباله ها در بيرون بيمارستان، بودن جمع آوري زباله ها برگشتند و متاسفانه اين زباله ها تا دو روز در داخل بيمارستان باقي ماند و سبب آلودگي آن شد.
وطن پرست تصريح مي كند: بر اساس ميزان زباله ها، شهرداري هر ماه 400 تا 500 هزار تومان از بيمارستان دريافت مي كند تا اين زباله ها را جمع آوري كند كه البته اين ميزان تا چندي پيش 250 هزار تومان بوده است با اين وجود باز هم به موقع براي جمع آوري اقدام نمي كنند و اين مشكلاتي را براي بيمارستان و مردم ساكن در آن محل ايجاد مي كند.
وي با بيان اينكه مديران بيمارستان ها انتظار دارند كه در مقابل پرداخت پول، شهرداري ها بموقع به جمع آوري زباله ها بپردازند، مي گويد: زمان تعيين شده از سوي شهرداري براي جمع آوري زباله هاي بيمارستاني 7 صبح ذكر شده است ، اما بعضي اوقات اين جمع آوري در ساعت 16 بعد از ظهر صورت مي گيرد.
مدير بيمارستان آراد مي گويد: با وجود اينكه زباله هاي بيمارستاني در بيمارستان تفكيك مي شود و در هنگام دفع آن بايد به صورت جداگانه و توسط خودروهاي مخصوص حمل شود ، اما مشاهده مي شود كه زباله هاي عفوني بيمارستان با زباله هاي معمولي توسط شهرداري حمل شده و اين مي تواند در آلوده شدن و انتشار عفونت در شهر نقش زيادي داشته باشد.
خدمات موتوري محدود
مدير كل دفتر سلامت محيط و كار وزارت بهداشت و درمان در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر نيز مي گويد: از سال 71 زباله در بيمارستان به عنوان يك از معضلات بهداشت محيط سلامتي مردم را تهديد مي كند، به همين استناد وزارت بهداشت آئين نامه اي را با عنوان آئين نامه بهداشت محيط تنظيم كرد كه در دولت نيز به تصويب رسيد.
دكتر علي اصغر فرشاد مي افزايد: در بند 11 اين آئين نامه مصوب دولت اشاره شده به اينكه زباله هاي بيمارستاني بايد توسط شهرداري ها جمع آوري شود ،به استناد اين آئين نامه وزارت بهداشت دستور العملي را در تفكيك جمع آوري حمل و دفع زباله ها در سال 75 تنظيم كرد و آن را به تمامي دانشگاه هاي علوم پزشكي ابلاغ كرد و حتي نسخه اي از آن را به وزارت كشور ارسال كرد و وزارت كشور نيز بر اساس اين دستور العمل از تمامي استانداري ها درخواست كرد كه بايد شهرداري ها اين دستور العمل را اعمال كنند.
وي اظهار مي دارد: گزارشي را كه به تازگي از دانشگاه هاي تهران گرفتيم نشان مي دهد كه اغلب دانشگاه ها به صورت مكتوب اعلام كرده اند كه زباله ها را در بيمارستان تفكيك مي كنند و لي متاسفانه خدمات محدود موتوري توانسته ايجاد معضل كند.
مسئوليت دفع زباله بيمارستاني ، به عهده مديريت بيمارستان
دكتر فرشاد مي گويد: قانون جديدي در سال 83 در مجلس تصويب و ابلاغ شد كه در آن گفته شده كه آئين نامه اجرايي در نحوه مديريت مواد زائد از جمله مواد بيمارستاني بايد توسط سازمان حفاظت از محيط زيست و دستگاه هاي ذيربط تهيه و ابلاغ شود بنابراين مديران بيمارستان ها تا زماني كه آئين نامه اجرايي به دست آنها نرسد نمي دانند كه زباله ها را چگونه بايد جمع آوري كنند و ناچار است به قوانيني استناد كند كه دستور العمل هاي آن مشخص است.
وي تصريح مي كند: بر اساس دستور المعل فعلي، شهرداري ها بايد زباله ها را جمع آوري كنند اما نكته مهم اين است كه وقتي زباله هاي بيمارستاني تفكيك مي شوند 80 درصد اين زباله ها عفوني نيستند ، بنابراين همانند زباله هاي معمولي بايد توسط شهرداري ها جمع آوري شوند.
دكتر فرشاد ادامه مي دهد: همچنين در قسمت هايي از لايحه اي كه دولت به مجلس داده است و بر اساس آن قانون جديدي در مجلس تنظيم شد، تغييراتي داده شده است كه بر اساس آن ديگر مديريت اجرايي تمامي پسماندهاي شهري به عهده شهرداري نيست بلكه برخي از آنها نظير زباله هاي بيمارستاني بايد با مسئوليت و هزينه بيمارستان ها دفع شود.
مديريت بيمارستان فقط مسئوليت درمان را به عهده دارد
وي مي گويد: عليرغم مخالفت هاي جدي و مكتوب وزارت بهداشت مبني بر اينكه بيمارستان ها نمي توانند مديريت اجرايي دفع زباله ها را انجام دهند و مديريت بيمارستان فقط مسئوليت درمان را به عهده دارد و نمي تواند يك سازمان جداگانه اي براي مديريت اجرايي زباله ها در داخل بيمارستان ايجاد كند و با وجود اينكه شهرداري خدمات موتوري دارد اين قانون جديد باعث بهم ريختگي مديريت واحد زباله ها در شهر خواهد شد.
مدير كل دفتر سلامت محيط و كار وزارت بهداشت و درمان اظهار مي دارد: اگر قرار باشد هر بيمارستاني زباله هاي خودش را دفع كند به اين معني است كه بايد با مراكز خصوصي در اين زمنيه قرارداد ببندد و به طور حتم با هر مركزي كه ارزان تر باشد اين قرارداد بسته مي شود و به اين ترتيب آن مركز در قبال دريافت هزينه اندك براي اينكه سود بيشتري ببرد به خودش اين زحمت را نمي دهد كه زباله ها را در جاهاي مخصوص تخليه كند.
دكتر فرشاد مي افزايد: در زباله هاي عفوني عوامل ميكروبي ا وجود دارد يعني اگر در شيوه صحيح و در جايگاه مخصوص به آن تخليه نشده و به سبب آن وارد آب آشاميدني يا محيطي كه محل بازي كودكان است وارد شود به طور حتم منجر به بروز بيماري هاي مختلفي در جامعه خواهد شد.
وي مي گويد: در صورت بسته شدن قرار داد بين بيمارستان و مراكز خصوصي براي دفع زباله هاي بيمارستاني زباله ها در گوشه و كنار جاده و اطراف شهر تخليه مي شوند ، بدون اينكه نظارتي بر اين امر صورت گيرد بنابراين تا زماني كه آئين نامه اجرايي و جايگاه مديريت بيمارستان مشخص نشود، مسئولان در وزارت بهداشت و درمان نيز در زمينه چگونگي بيان اين مسئله به مديران بيمارستان ها دچار ابهام هستند.
دكتر فرشاد مي افزايد: هم اكنون كار تفكيك زباله هاي بيمارستاني توسط مديريت بيمارستان ها انجام مي شود اما امكان دفع اين زباله ها براي آنها وجود ندارد ، چرا كه بر اساس وضعيت فعلي، مسئولان بيمارستان ها حتي نمي توانند حقوق پرسنل خود را پرداخت كنند و در اين شرايط اين انتظار وجود دارد كه بيمارستان ها چندين برابر هزينه زباله هاي معمولي به شهرداري داده تا زباله هاي عفوني آنها را دفع كند.
وي مي گويد: در برخي موارد حتي مسئولان بيمارستان حاضر شدند كه در قبال دادن هزينه زباله هايشان را دفع كنند اما معضل نبود امكانات سبب شده كه اين مشكل باقي بماند، يمارستان ها از وزارت بهداشت خواسته اند كه به هر بيمارستان خدمات موتوري براي دفع زباله ها بدهد اما با توجه به اينكه وظيفه مسئولان بيمارستان دفع زباله ها نيست ،بنابراين اين موضوع عملي نخواهد شد و شهرداري بايد اين وظيفه را به عهده گيرد اما هزينه آنها را بيمارستان پرداخت كند و در اين صورت بررسي كرد كه با توجه به كمبود اعتبار در بيمارستانها و تاخير در پرداختن حقوق پرسنل اين امكان وجود دارد يا خير!
شهرداري مسئوليتي در برابر زباله هاي بيمارستاني ندارد
معاون سازمان حفاظت محيط زيست در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر مي گويد: بر اساس قانون بيمارستان ها موظف به جمع آوري و مديريت زباله هاي خود بوده و شهرداري در اين زمينه هيچ مسئوليتي نخواهد داشت.
دكتر يوسف حجت مي افزايد: مسئوليت مديريت اجرايي زباله هاي بيمارستاني با خود بيمارستان است ولي مي تواند اين مسئوليت را طي قرار دادي به شهرداري يا بخش خصوصي واگذار كند .
وي اضافه lمي كند: بيمارستان در صورت تفويض مسئوليت بايد بودجه و اعتبار لازم براي جمع آوري و مديريت اجرايي زباله ها را تقبل كند.
معاون سازمان حفاظت محيط زيست در ادامه اظهار مي دارد: اجراي قانون مذكور نيازي به تصويب آيين نامه "لايحه پسماندها" ندارد و شهرداري در صورت مديريت پسماندهاي بيمارستاني بايد طبق قانون تعرفه اي را از بيمارستان ها بگيرد.
مديريت اجرايي پسماندهاي زباله هاي ويژه به عهده توليده كننده است
مدير عامل سازمان بازيافت و تبديل مواد شهرداري تهران نيز در اين باره مي گويد: بر اساس قانون موجود مديريت اجرايي تمامي پسماندهاي به جز پسماندهاي صنعتي و ويژه در شهرها و روستاها و حريم آنها به عهده شهرداري ها و دهداري ها است و در خارج از حوزه و وظايف شهرداري ها به عهده بخشداري ها است و مديريت پسماندهاي صنعتي و ويژه به عهده توليد كننده خواهد بود.
ابوالفضل ابراهيمي مي افزايد: اگر پسماندهاي ويژه به پسماندهاي عادي تبديل شود در آن صورت به عهده شهرداري ها و دهداري هاخواهد بود ، زباله هاي پزشكي كه عفوني، برنده و خطرناك هستند و در بيمارستان ها توليد مي شوند جزء زباله هاي ويژه هستند و توليد كنندگان آن موظفند آنها را دفع كنند ، مگر اينكه به وسيله زباله سوز و سيستم خرده كننده و اتوكلاو در بيمارستان آنها را بي خطر كنند تا در اين صورت بتوانند تحويل شهرداري دهند.
وي مي گويد: متاسفانه بيمارستان هاي به علت هزينه هاي زياد اين مسئوليت را قبول نمي كنند و شهرداري ها و سازمان بازيافت متولي زباله هاي شهري است و براي اين زباله هاي خطرناك و ويژه به عهده توليد كننده است اما اين واقيعت اتفاق نمي افتد.
ابراهيمي اظهار داشت: اگر بيمارستان ها نمي توانند بايد با پرداخت هزينه اين كار را به بخش خصوصي واگذار كنند تا زباله ها را بسوزانند اما شهرداري نمي تواند از پول مردم براي عده خاصي كه اغلب بيمارستان هاي خصوصي هستند اين كار را انجام دهد چون د رقانون هم به آنها واگذار نشده است.
وي مي گويد: اگر زباله سوز در بيمارستان هاي تهران وجود داشته باشد كه بعيد مي دانم در شهر تهران زباله سوز در بيمارستانها نداريم چند عدد وجود داشت كه به علت اينكه باعث آلودگي هوا مي شد خاموش است .
ابراهيمي تصريح مي كند: هم اكنون متاسفانه اين جمع آوري به عهده شهرداري ها افتاده است كه سازمان خدمات موتوري شهرداري با بيش از 300 بيمارستان قرارداد دارند و اينها در جلوي بيمارستانها جمع آوري مي كنند و مجتمع كهريزك انتقال مي يابد و در چاله هاي مخصوص با آب و آهك مخلوط و با خاك پوشانده مي شود.
وي مي گويد: الان هيچ بيمارستاني ظروف جداگانه مخصوص برچسب دار و شماره گذاري شده جمع آوري زباله ها را منطبق با كلاسي بندي شده سازمان محيط زيست جهاني دارد در صورتي كه بايد زباله هايي نظير زباله هاي اتاق عمل، اندام انساني از يكديگر تفكيك شوند و در صورتي مي گويند دستگاه تفكيك زباله در بيمارستان ها وجود دارد.
ابراهيمي با بيان اينكه ناوگان هاي خدمات موتوري معمولا در راس ساعت مشخص تعيين شده به بيمارستان ها مراجعه مي كنند تا زباله ها بر اساس 18 مسير تعيين شده كه در هر مسير تعدادي از بيمارستان قرار دارد، جمع آوري كنند، مي گويد: زباله هاي معمولي نبايد با زباله هاي عفوني مخلوط شود بلكه مديريت بيمارستان ها بايد زباله هاي معمولي خود را همانند ساير مردم هر شب از بيمارستان خارج كنند تا براي آن هزينه اي پرداخت نكند.
عدم توانايي پرداخت هزينه بهداشتي نبايد وزارت بهداشت را از وظايف خود غافل كند
وي با باين اينكه وزارت بهداشت و درمان كشور موظف و متولي سلامت و تامين بهداشت مردم جامعه است، ادامه مي دهد: پيشگيري از ايجاد آلودگي ها بهتر از صرف هزينه براي درمان است و از آنجا كه ابزارهاي تامين سلامت جامعه نظير بيمارستان ها هم در اختيار وزارت بهداشت است بنابراين اين وزارتخانه بايد سلامتي مردم در جامعه تامين كند.
ابراهيمي مي گويد: مسئولان بيمارستان ها نبايد زباله هاي خود را پيش از مراجعه شهرداري ها به بيرون از بيمارستان انتقال دهند اما برخي از آنها به علت نداشتن فضاي مناسب در بيمارستان و يا كوتاهي در رعايت بهداشت زباله هاي عفوني خود را پس توليد بلا فاصله به بيرون از بيمارستان انتقال مي دهند.
وي مي افزايد: وزارت بهداشت بايد هزينه جمع آوري اين زباله ها را پرداخت كند و عدم توانايي در پرداخت هزينه هاي بهداشت عمومي و يا بيمارستان، نمي تواند سبب شود كه آنها از وظايف خود سربازنند.
نظر شما