عبور منوریل قم از بالای صحن حرم یک فاجعه شهرسازی است

مهندس سید مجید فارغیان در گفتگو با خبرنگار مهر در قم با بیان اینکه این اهتمام در سازمان قطارشهری قم وجود دارد که به هر شکل ممکن و بدون توجه به نظرات کارشناسی شورای شهر و شهرداری، منوریل را در قم احداث کنند، گفت: به نظر من راه چاره دیگری جز انحلال سازمان قطار شهری قم وجود ندارد.

وی در این خصوص بیان داشت: با ترکیبی که در حال حاضر در هیئت مدیره قطارشهری قم وجود دارد عملا تصمیم‌گیری‌ها در اختیار شورای شهر نیست و ما تنها شهردار را به عنوان عضو در هیئت مدیره داریم و اگر وی به طور کامل هم تمام نظرات شورای شهر را منتقل کند و خود شورای شهر هم روی این بحث خاص اجماع نظر داشته باشد، ما فقط یک رأی داریم.

فارغیان خاطرنشان کرد: در جلسه اخیر شورای سازمان قطارشهری قم، شهردار و رئیس شورای شهر صراحتا اعلام کردند که اعضای شورای شهر با عبور منوریل از رو، در محدوده حرم مطهر مخالفند و استاندار در پاسخ این مخالفت گفت که ما جمعی تصمیم می‌‌گیریم و نظر جمع بر این است که با توجه به دیدگاه تولیت حرم مطهر، منوریل از رو عبور کند.

تصمیم‌گیری‌های سازمان قطارشهری خارج از محدوده شورای شهر و شهرداری است

وی با تأکید بر این موضوع که حتی آقای استاندار بعد از گزارشی که رئیس شورای اسلامی شهر در جلسه علنی مبنی بر مخالفت شهردار و شورای شهر با عبور منوریل از رو در محدوده حرم مطهر مطرح کرد و درخواست کرد تا این مخالفت در صورتجلسه منعکس شود، انعکاس آن را در صورتجلسه قبول نکرد، تصریح کرد: با این ترکیب عملا سازمان قطارشهری گرچه طبق اساسنامه از سازمان‌های وابسته به شهرداری قم است اما تصمیم‌گیری‌های آن خارج از محدوده شورای شهر و شهرداری انجام می‌‌گیرد.

باید برای ترکیب هیئت مدیره سازمان قطارشهری فکر اساسی شود

عضو شورای اسلامی استان قم با اشاره به اینکه اگر بخواهیم این دوگانگی برطرف شود باید برای ترکیب هیئت مدیره سازمان قطارشهری یک فکر اساسی شود، اظهار داشت: من قبلا در صحن علنی این را مطرح کردم که سازمان قطارشهری با این شکل موجود صراحتا منحل شود و شرکت قطارشهری که اعضای هیئت مدیره آن منتخب شورا و شهرداری باشد زمام امور را به دست گیرد.

وی گفت: ما دو راه داریم که یا با قبول این پیشنهاد از یک وحدت مدیریت و یک وحدت تصمیم‌گیری برخوردار شویم و یا اینکه بپذیریم دیگری برای مجموعه تصمیم‌گیری کند و ما فقط نظاره گر باشیم که یقینا با این ترکیب، آن چیزی که در هیئت مدیره سازمان قطارشهری قم پیگیری می‌‌شود و تاکنون نیز پیگیری شده اجرای منوریل به هر شکل ممکن است.

فارغیان، بحث در خصوص احداث منوریل قم را دارای دو بخش دانست و ابراز داشت: یک بخش اصل ضرورت منوریل در قم است که در این بخش متأسفانه در شورای شهر اجماع نظر وجود نداشت و دو نفر صراحتا با بحث احداث منوریل به طور کلی مخالف بودند و بقیه یا رأی ممتنع دادند یا نظر صریح و شفافی نداشتند و در این فضا بحث منوریل کلید خورد.

وی اضافه کرد: در بخش دوم نحوه عبور منوریل از کنار حرم مطهر است که در مورد این قضیه، اجماع نظر وجود داشت و شورای شهر متفق القول بودند و هستند که منوریل در محدوده حرم باید از زیر عبور کند و این نظریه به شهردار هم منتقل شد و او نیز با این نظر موافق بود، اما همین نظر هم در هیئت مدیره قطارشهری نتوانست نفوذ کند و با ترکیبی که در هیئت مدیره سازمان قطارشهری وجود دارد تصمیمی خلاف این نظر اخذ شد.

عضو شورای شهر قم در پاسخ به سئوالی مبنی بر توقف منوریل از سوی شورای شهر گفت: اگر شورای شهر چنین تصمیمی بگیرد، این کار باعث تنش در بین مدیریت شهری در سطح استان خواهد شد ولی به هر حال ما باید جنبه‌های دیگر آن را هم ببینیم، از آن طرف اصرار بر اجرای منوریل به هر نحو ممکن مطرح است و از این طرف هم خسارات فاحش معنوی در درجه اول و در درجه دوم خدماتی که ما مطرح می‌‌کنیم وجود دارد و به نظر من شورا باید در مورد آن تصمیم‌گیری کند.

فارغیان با بیان این مطلب که برخوردهای مقطعی و موضعی مشکل ما را در بحث حمل و نقل ریلی قم حل نمی‌کند، اذعان داشت: به هر حال اگر شورای شهر عزم خود را بر این دارد که به عنوان نمایندگان مردم، واقعا تصمیم گیر اساسی در مورد حمل و نقل ریلی قم باشد به نظر من چاره دیگری وجود ندارد زیرا ما همه راه‌ها از جمله مذاکره، سئوال، نشست و برخاست را تجربه کردیم و عملا دیدیم که مجموعه سازمان قطارشهری و استانداری طوری برخورد می‌‌کنند "کان لم یکن شیئا مذکورا" خواهد بود.

منوریل از ارتفاع چهار و نیم متری بالای حرم مطهر عبور می‌‌کند

عضو شورای شهر قم در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جلسه اخیر شورای سازمان قطارشهری که در دفتر استاندار قم برگزار شد، گفت: استاندار در این جلسه اطلاع داد که با مذاکراتی که با تولیت حرم مطهر صورت گرفته پیشنهاد مجموعه سازمان قطارشهری و شورای شهر مبنی بر عبور منوریل در محدوده حرم از زیر سطح، مورد قبول تولیت حرم قرار نگرفته و طبق یکی از پیشنهادات قبلی که سازمان قطارشهری مطرح کرده بود قرار شد که از لبه صحن جدید در ارتفاع چهار و نیم متر از کنار صحن عبور کند.

وی خاطرنشان کرد: با شروع بحث منوریل دیدگاه‌های مختلفی مطرح شد و غالب کارشناسانی که سمت مدیریتی نداشتند دیدگاه‌ها و مخالفتهای خود را در خصوص بحث منوریل با این وضعیتی که هست مطرح کردند.

فارغیان در خصوص این دیدگاه‌ها بیان داشت: از دیدگاه شهرسازی منوریل در داخل بستر رودخانه یعنی جایی که به نوعی ستون فقرات شهر محسوب می‌‌شود، احداث می شود و این محل از معدود کریدورهای باز بصری شهر قم است که در اصول شهرسازی حفظ چنین کریدورهایی که به ارتقای منظر شهری کمک می‌‌کند مهم است و ایجاد پایه‌های منوریل با فاصله بسیار نزدیک از یکدیگر باعث می‌‌شود یک دیوار و انسداد بصری ایجاد شود.

منوریل نمی‌تواند به عنوان سامانه حمل و نقل ریلی پرظرفیت مطرح باشد

وی در خصوص دیدگاه ترافیکی مطرح شده در این بحث عنوان داشت: از دیدگاه ترافیکی این بحث مطرح بود که منوریل به تنهایی نمی‌تواند به عنوان یک سامانه حمل و نقل ریلی پر ظرفیت در قم مطرح باشد که بتواند حجم زیادی از مسافران درون شهری را به مقصد خود منتقل کند.

عضو شورای اسلامی شهر قم خاطرنشان کرد: تجربیاتی که در مورد منوریل در سایر کشورها بوده و بررسی شده، غالبا در کنار سامانه‌های حمل و نقلی مثل مترو و LRT بوده یا در نقاطی قرار داشته که تنها کاربری گردشگری صرف یا کاربری گردشگری غالب را داشته است.

وی ادامه داد: با وجودی که این دیدگاه‌ها مطرح شد اما متأسفانه با اهتمام و پیگیری که دولت در ایجاد منوریل حداقل در یکی از شهرهای کشور داشت، این پروژه استارت خورد.

فارغیان با اشاره به اینکه در مراحل بعدی مشکلات این طرح خود را نشان داد، گفت: از جمله اینکه در محدوده حرم مطهر به هر حال، منوریل به چه صورت می‌‌خواهد عبور کند و در این راستا طی یکی دو جلسه از اعضای شورای شهر در محل سازمان قطارشهری دعوت به عمل آمد که از مسیرهایی که پیشنهاد شده یکی را تأیید نمایند و اعضای شورای شهر استنکاف کردند و مسئولیت انتخاب هیچ یک از مسیرها را به دلیل اینکه اصل عبور منوریل از کنار حرم، محل ابهام و سئوال بود نپذیرفتند البته اگر وجود منوریل را قبول می‌‌کردیم که همین مسئله اول هم محل ایراد بود.

وی در ادامه بیان داشت: در این مرحله اجماع نظری در شورا مبنی بر عبور منوریل از زیر سطح در محدوده حرم مطهر ایجاد شد و به نظر می‌‌رسید که در استانداری نیز این دیدگاه وجود دارد و احساس می‌‌شد که پیمانکار، مجری و سازمان قطارشهری نیز تا حد زیادی این بحث را پذیرفته اند تا اینکه مطلع شدیم که طبق مذاکراتی که با تولیت حرم انجام شده وی عبور منوریل از زیر بستر را قبول نکرده و طبق یکی از پیشنهاداتی که از قبل در سازمان قطارشهری مطرح بود، قرار شده که منوریل از تراز چهار و نیم متری از لبه صحن جدید عبور کند.

عضو شورای شهر قم این حالت را بدترین حالت متصور دانست و گفت: به دلیل همان بحث‌های شهرسازی و در عین حال مسائل ترافیکی مطرح شده که وجود دارد و با توجه به اهمیت حفظ نمادها و نشانه‌های اسلامی در قم، این حالت بدترین حالت متصور است.

وی خاطرنشان کرد: بر چه کسی پوشیده است که ما در شهر قم هیچ نمادی مهم‌تر از گنبد و بارگاه حضرت معصومه(س)، نماد مذهبی دیگری نداریم و تا آن جایی که ممکن است محورها و کریدورهای دید نسبت به عنصر کالبدی مذهبی باید حفظ شود؟

فارغیان گفت: در اوایل انتساب تولیت، محل ساعت مسجد اعظم که از محور امام که تنها خیابان گنبد نمای مستقیم است و ما تنها از آن محور دید مستقیم و بلاواسطه به گنبد داریم، کاهش ارتفاع پیدا کرد و در آن مقطع تولیت از نظر کارشناسان خود استفاده کرد و این کار از دیدگاه شهرسازی و معماری کار بسیار پسندیده و به جایی بود.

سلسله مراتب تشرف در مورد حرم مطهر باید رعایت شود

وی ابراز داشت: اما طرح جدید کاملا بر عکس عملکرد قبلی تولیت حرم است یعنی با ایجاد یک دیواره و جداره در صحن جواد الائمه(ع) اولا توسعه حرم به آن طرف محدود می شود و به عنوان یک لبه قوی جلوی توسعه را خواهد گرفت، دوما سیما و منظر حرم و گنبد طلا را کاملا مخدوش می‌‌کند و به علاوه آنچه در بحث‌های شهرسازی در مورد اماکن مذهبی به عنوان سلسه مراتب تشرف قائل هستیم نادیده گرفته می‌‌شود.

عضو شورای اسلامی شهر قم در این خصوص اضافه کرد: فضاهای بیرونی از فضای مذهبی باید سلسله مراتبی داشته باشد و هرچه به فضای اصلی ضریح مقدس نزدیک می‌‌شویم باید حرایم و شئونات، بیشتر رعایت شود که این توسط حمل و نقل ریلی منوریل کاملا مخدوش خواهد شد و این سئوال اساسی مطرح است که چرا منوریل که هنوز اصل آن هم مورد بحث است نباید از زیر سطح در محدوده حرم عبور کند تا این سیما و منظر و این نماد ارزشمند اسلامی در شهر مقدس قم مخدوش نشود.

وی ادامه داد: و باز با همان ترکیبی که در هیئت مدیره سازمان قطارشهری وجود دارد به نظر می‌‌رسد که در آن جا حساسیتی نسبت به این موضوع وجود ندارد و اصل فقط این است که منوریل با هر وضعیتی، از این محل عبور کند و هر چه سریع‌تر به انجام برسد.

فارغیان در پاسخ این سئوال که آیا مصوبه‌ای در خصوص احداث منوریل در شورای شهر وجود داشته است یا نه اظهار داشت: احداث منوریل در شورای شهر قم در بدو امر دارای هیچ گونه مصوبه‌ای نبود و اصولا بعد از شروع عملیات اجرایی آن و این که احداث پایه‌ها در بستر رودخانه شروع شد این قضیه مورد توجه جدی قرار گرفت.

وی در خصوص مصوبات حمل و نقل ریلی در قم گفت: دو خط حمل و نقل ریلی در قم تعریف و مصوب شده بود، دو خطLRT یا سامانه حمل و نقل ریلی سبک، که یکی خط B از مسیر پارک سوار شمالی تا حرم، از حرم تا ابتدای بلوار صدوق و از آنجا به شهرک قدس، پردیسان و نهایتا تا ورزشگاه یادگار امام و خط A از مسجد جمکران تا میدان بقیه ا...، خیابان آذر، میدان مطهری، محور شاه ابراهیم و نهایتا تا قلعه کامکار به صورت دو محور عمود بر هم و چلیپایی که نقاط جاذب سفر را در قم پوشش می‌‌دهد.

پروژه منوریل بدون مطالعات قبلی شروع شد

عضو شورای شهر قم با بیان اینکه مطالعات قبلی جامع حمل و نقل شهری قم نیز روی این محورها تأکید داشت، گفت: آنچه اکنون اتفاق افتاده، این است که در شورای عالی ترافیک کشور در یک جلسه در غیاب مصوبه شورای شهر قم، پیشنهاد تبدیل خط B قطارشهری به منوریل مطرح شده و متأسفانه با توجه به اقبال و اهتمام دولت بر ایجاد منوریل در کشور و انجام پروژه‌ای که در تهران ناکام بود، بلافاصله مورد تصویب قرار می‌‌گیرد و تقریبا در فاصله خیلی کوتاهی بدون مطالعات قبلی، عملیات اجرایی آن شروع می‌‌شود.

وی ادامه داد: مجری کار مطرح می‌‌کند که ما مطالعات، طراحی و اجرا را به صورت همزمان انجام می‌‌دهیم، البته بازدید اولیه مختصری هم از بستر رودخانه توسط کارشناسان وزارت کشور انجام شد که به این نتیجه رسیده بودند که بستر فراهم است ولی به نظر شورای شهر چنین طرح‌های بزرگی یقینا نیاز به مطالعات دقیق قبل از شروع دارد و با توجه به اینکه ما تجربه قبلی هم در کشور در این خصوص نداشتیم، مجریان طرح به هر حال باید پاسخگو باشند که در مورد پروژه‌ای به این بزرگی آیا این کار مورد قبول هست یا نه؟

فارغیان تصریح کرد: من به عنوان یک کارشناس شهرسازی از دیدگاه شهرسازی می‌‌گویم که اجرای چنین پروژه ای از منظر شهری،سیما و کریدورهای دید، نیاز به مطالعات تفصیلی قبل از شروع پروژه دارد و یک نمونه نداشتن مطالعات و مشکل، همین ابهامی است که در مورد محدوده حرم مطهر وجود دارد.

احداث منوریل مغایر با مصرف بهینه سرمایه‌های ملی

وی همچنین این کار را مغایر با مصرف بهینه سرمایه‌ها دانست و گفت: وقتی ما می‌‌توانیم یک سیستم با ظرفیت بهتری را با هزینه معقول ایجاد کنیم آن وقت بیاییم یک سیستم با ظرفیت کمتر و با صرف هزینه قابل توجهی ایجاد نماییم. این یقینا اتلاف سرمایه‌های ملی و متناقض با الگوی بهینه مصرف است.

فارغیان ادامه داد: خرید ناوگان منوریل هم با توجه به بحث اخیر تحریم‌ها با محدودیت روبرو است و مجموعه وزارت کشور هنوز نتوانسته با تولیدکننده خاصی به جهت خرید ناوگان به توافق و تفاهم برسد و قرارداد قطعی امضا کند و بحثی هم مطرح است که با توجه به اینکه بعد از قم در کرمانشاه نیز قرار است این طرح اجرا شود، یک نوع ناوگان را خریداری کنند تا محدودیت‌ها را تقلیل دهند.

آرامش حاکم بر فضای معنوی حرم مخدوش می‌‌شود

وی در این خصوص اضافه کرد: شما تصور کنید که هرچند دقیقه یکبار یک قطار بخواهد از کنار حرم عبور کند دیگر آرامش و سکینه حاکم بر فضای معنوی حرم و سلسله مراتب تشرف که لازمه طراحی چنین فضاهایی است با عبور این قطار چگونه خواهد شد و چه وضعیتی رخ خواهد داد؟

فارغیان همچنین خاطرنشان کرد: به علاوه اگر صحن مطهر بخواهد از طرف غرب توسعه پیدا کند که این امر در سفر اخیر ریاست جمهوری به قم از سوی آیت الله مقتدایی مطرح شد،آن وقت یک منوریل از وسط صحن مطهر عبور خواهد کرد با این وجود متولیان امر چگونه می‌‌توانند این چنین چیزی را بپذیرند کما اینکه ما یک تجربه خفیف‌تر و ضعیف‌تر آن را نسبت به مصلی شهر قم داشته ایم و به دلیل اینکه ساختمان در کنار ریل راه آهن است بارها شده بود در هنگام برگزاری نمازجمعه قطاری از کنار مصلی عبور می‌‌کرد و در حالیکه نمازگزاران داخل مصلی، قطار را رؤیت نمی‌کردند ولی همان سر و صدای آن، چقدر آزاردهنده بود و چقدر فضای نماز را مخدوش می‌‌کرد.

وی ادامه داد: ممکن است در پاسخ به چنین سئوالی مجریان طرح بگویند که سیستم ما سرو صدای کمتری دارد ولی به نظر ما همه این‌ها توجیه است و اصل عبور یک حجم کالبدی متحرک از میان فضای قدسی همه توجیهات را منتفی می‌‌کند و این قضیه آنقدر روشن است که افرادی که هیچ گونه تخصصی در این زمینه ندارند این بی ادبی و بی احترامی عبور منوریل نسبت به صحن و حرم مطهر را می‌‌توانند کاملا متوجه شوند و تشخیص دهند و واقعا ما نتوانسته ایم برای خود این را هضم کنیم که تولیت محترم چگونه این را پذیرفته و خود نیز بر آن تأکید داشته باشند.

فارغیان با بیان این مطلب که متأسفانه در بحث منوریل یک روحیه‌ای وجود دارد که خیلی مواقع که نظر کارشناسی مطرح می‌‌شود برخی دوست دارند که این را برخورد سیاسی جلوه دهند، اظهار داشت: شاید این باعث شده که خیلی از کارشناسان روی نقطه نظرات خود اصرار و ابرام نداشته باشند و حتی نظر خود را اصلا مطرح نکنند.

اعضای شورای شهر در خصوص بحث منوریل دیدگاه سیاسی ندارند

عضو شورای شهر قم در پایان خاطرنشان کرد: آنچه اعضای شورای شهر به عنوان دیدگاه و نظر کارشناسانه عنوان می‌‌کند به صلاح مردم است و در این قضیه حداقل خود من هیچ نوع دیدگاه سیاسی نداشته و ندارم و همه اعضا سعی کرده‌ایم در خصوص این مسئله، سیاسی برخورد و فکر نکنیم.