دانشمندان همه علوم به فلسفه و منطق نیاز دارند

دکترسید وحید عقیلی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد گستردگی علوم انسانی و نیاز علوم انسانی به علوم دیگر گفت: رشته‏های علوم انسانی و اجتماعی تعدادشان و دانشجویانی که در این رشته مشغول به تحصیل هستند و همچنین اساتیدی که در این حوزه تدریس می‏کنند ازسهم بسیار قابل توجه‏ای در آموزش عالی ایران نسبت به بقیه رشته‏ها برخوردارند. این نیاز و توجه دانشجویان به این رشته‏ها می‎تواند دلایل متعددی داشته باشد. علیرغم اینکه یافتن شغل برای فارغ اتحصیلان رشته‏های علوم انسانی و اجتماعی مشکلتر از یافتن شغل برای فارغ اتحصیلان رشته‏های علوم پایه یا حتی بعضاً رشته‎های فنی و مهندسی است این سؤال مطرح است که دلیل استقبال جوانان این مملکت ازرشته‏های علوم انسانی و علوم اجتماعی چیست؟

وی افزود: اما رشته‏های علوم انسانی و اجتماعی پیچیدگی و بغرنج بودنشان در این است که این رشته‏ها بنحوی از انحا با ذات و وجود و زندگی انسان قرار است سروکار داشته باشند. حالا اینکه چقدر موفق باشند یا نباشند برحسب مورد بستگی به رشته و میزان تحقیقاتی که در آن رشته شده دارد.

عقیلی در مورد اینکه درجهانی که به میان رشته‏ای معروف است شما چگونه با مسئله تخصص کنار می‎آیید؟ چگونه سعی می‏کنید متخصص رشته خود باشید؟ همچنین اظهارداشت: ما در دنیایی زندگی می‏کنیم که تخصص گرایی در برابر ما است. یعنی آنقدر رشته‏های هم علوم پایه و هم علوم انسانی و اجتماعی و حتی رشته‏های مهندسی توسعه پیدا کرده‏اند که شاخه شاخه شده‏اند که تخصص داشتن در یکی از این رشته‏ها بطور معمول منوط به این است که فرد در رشته‏های مشابه و نزدیک به آن هم تا حد زیادی آگاهی داشته باشد. این متأسفانه در تمامی رشته‏های علوم انسانی جاری و ساری است بنابراین خوشبختانه یا متأسفانه هرچه که جامعه از تکنولوژی به عنوان عام کلمه‏اش بیشتر استفاده کند مثل این است که نیاز به رشته‏های تخصصی بیشتر می‏شود.

وی افزود: دلیلی که من برای استفاده از تکنولوژی بکار بردم و اینکه کلمه متأسفانه و خوشبختانه را گفتم این است که تکنولوژی اگر خوب استفاده نشود و با فرهنگ و برنامه ریزی ازپیش تأمین شده نیاز به آن احساس نشده باشد تکنولوژی می‏تواند مخرب باشد. می‎تواند یکسری مشکلات جدیدی را علاوه بر مشکلات قبلی در جوامع بوجود بیاورد. بنابراین تکنولوژی می‏تواند مخرب هم باشد در عین حال که می‏تواند سازنده هم باشد یعنی خیلی از مشکلات جامعه بشری را حل کند. بنابراین در جوامعی که بیشتر از تکنولوژی برخورد دارند و بیشتر آن را به کار گرفتند نیاز به تخصص هم در آنها بیشتر می‏شود. اما الزاماً معنای اینکه ما با تکنولوژی، زیاد سروکار داشته باشیم تا مشکلاتمان کمتر بشود در جوامع واقعیت ندارد.

این محقق و پژوهشگر درمورد اینکه متخصصان علوم انسانی تاچه اندازه باید از تحولات علوم طبیعی مطلع باشند نیز گفت: قبلاً و امروز هم گفته می‏شود که فلسفه مادر رشته‏ها است و همه علوم بایستی با مفاهیم فلسفی آگاهی داشته باشند و فلسفه را بشناسند. امروزه همین تأکید هنوز است که در واقع فلسفه مادر علوم است. اما در کنار علومی مثل فلسفه یا منطق ، رشته‏های جدید علوم پایه هم مثل ریاضیات ، تا یک حدی فیزیک، دانستن آن در بررسی علوم انسانی و اجتماعی مهم است به دلیل اینکه خیلی از شاخص‏های آماری و علمی امروز در حوزه‏های علوم انسانی بسیار حیاتی و لازم است .

عقیلی در ادامه تصریح کرد: بنابراین هر عالمی که در حوزه علوم انسانی و اجتماعی کار می‏کند هرچه که بیشتر به این مفاهیم علوم پایه آشنا باشد دیدش وسیع ترمی‏شود و بطور طبیعی نگاه تک عاملی او به مسائل کمتر می‏شود و بیشتر نگاه چند عاملی به پدیده‏ها پیدا می‏کند.

این مدرس دانشکده صداو سیما درپایان یادآور شد: دربین علمای بزرگ هم در گذشته و هم در زمان حال، علمای اسلامی و شخصیتهای علمی و روحانی، هم از قدیم الایام وهم حالا خیلی از آنها با ریاضیات و منطق و علومی که مربوط به ریاضیات می‏شوند حتی جبر آشنایی داشته‏اند. این بینش ، اینها را و جامع الاطراف بودنشان را کاملتر می‏کند. بنابراین هرچه که دانشمندان یا اندیشمندان علوم انسانی و اجتماعی با مفاهیم علوم دیگر آشنا باشند نگاه آنها واقع بینانه‏تر و جامع‌الاطرافتر خواهد شد.