نبود راهبرد چالش اصلی ناتو است/ ظهور چین و چروک پیری در صورت ناتو

نکته این است که رئیس گروه مشاوران اجلاس لیسبون "مادلین آلبرایت" وزیر خارجه پیشین آمریکا بوده است. آنها در این نشست برای 10 سال آینده ناتو سند تهیه کردند. اگر در یک بررسی تطبیقی این سند را با سند راهبردی امنیتی آمریکا مقایسه کنیم می بینیم که ناتو در اهداف به صورت همه گیری بیش از پیش آمریکایی شده است. هر چند این پیمان پیشتر هم تحت نفوذ آمریکا بود، اما اکنون دیگر به معنای کامل آمریکایی شده است، در سند ناتو سه موضوع تروریسم، مقابله با کشورهای یاغی و سلاحهای کشتار جمعی مطرح شده است، اینها شعارهای کیست؟ آمریکاییها هستند که از سالها پیش بدنبال این مسائل اند.
 
از این رو به نظر می رسد که ناتو در حوزه راهبرد ضعف ایدئولوژیک و استراتژیک دارد. شاید ناتو در حوزه های تکنیک و تاکتیک و با توجه به منافعی که خودش تعریف کرده عملکرد مشخص تری داشته، اما در اهداف بلند مدت همچنان مشکل دارد. بعد از فروپاشی شوروی غرب به فکر تسخیر اقمار شوروی افتاد، شما به نظرات متفکران غربی در این زمینه توجه کنید، و شماری از این کشورها را به ناتو افزوده اند، اما این اقدام چه دستاوردی داشته است؟ جز اینکه حرکت لوکوموتیو ناتو را با وجود واگنهای زیاد در مسیر صعب تحولات بین المللی دچار مشکل کرده و باید در نظر داشت که تعدد اعضای ناتو به معنای قدرت بیشتر برای این پیمان نیست. از این رو باید گفت که ناتو دچار چالش استراتژیک و ایدئولوژیک است و خود کشورهای عضو هم این را می داند.

 

این کارشناس مسائل استراتژیک خاطرنشان کرد: به نظر می رسد چیزی که ناتو بدنبال آن است این ادعا است که بازوی نظامی سازمان ملل هستم و بر این اساس سه موضوع تروریسم، دولتهای سرکش و سلاحهای کشتار جمعی را مطرح می کند تا به این کارکرد برسد. بحثهایی هم در مورد تغییر ماهیت ناتو و ورود آن به حوزه های غیر نظامی نظیر فرهنگ مطرح می شود که هر چند در مواردی مشاهده شده ولی نمی توان ادعا کرد که این مسئله در حوزه راهبردی ناتو بوده است.
 
وی در تشریح نتایج نشست اعضای ناتو در لیسبون اظهار داشت: این نشست روی چند موضوع متمرکز شده بود؛ مسئله افغانستان که اعضا متعهد شدند تا سال 2014 از این کشور خارج شوند، بحث روابط دوستانه با روسها موضوع بعدی بود که دبیرکل ناتو اظهارات پیشین خود در مورد تمایل این پیمان به همکاری با روسیه را مطرح کرد. به این بحث هم در این نشست پرداخته شد و روسها امتیازاتی گرفتند. روسیه متوجه شده است که آمریکاییها مانند سابق دست برتر را نداشته و حاضر به امتیاز دهی هستند، به همین دلیل روسها امتیازاتی مانند منتفی کردن طرح سپرموشکی آمریکا در شرق اروپا را بدست آوردند. آنها همچنین از ناتو خواسته اند که شمار نیروها و تجهیزات خود را در اقمار سابق شوروی محدود کنند.

روسها بر خلاف آنچه که مطرح شده نمی توانند کمک شایانی به آمریکا و همپیمانانش در افغانستان داشته باشند. این نشان دهنده درک روسها از شرایط مساعد برای امتیاز گیری است. آنها وعده ای را در افغانستان دادند و در حال حاضر میوه آن را در اروپا می چینند. ببینید دو سال پیش گرجستان با امید به حمایت معنوی ناتو و آمریکا سراغ اوستیای جنوبی رفت، اما روسها با یک دهم توان نظامی شان پرونده این جنگ را بستند. بعد هم کشورهای اروپایی پادرمیانی کردند و به حالت جنگی بین دو کشور پایان دادند.
 
مسئله بعدی ساختار اداری نظامی و بحثهای داخلی ناتو بود که در مورد آن نیز تصمیم گیری شد. لزوم تقویت سیستم دفاعی اروپا نیز مورد دیگر بود که به طرح ایجاد سپر دفاع موشکی انجامید. اینجا باید به نکته ای اشاره کرد و آن اینکه در ایجاد این سپر موشکی همه کشورهای عضو باید نقش داشته باشند. یعنی این موشکهای پدافندی و ضد موشک قرار نیست تنها در ترکیه مستقر شود. می توان گفت که در حوزه سیاست گذاری، این تصمیم گیری ناتو تاکتیکی و نه راهبردی بوده است.
 
وی افزود: این در حالی است که در سند ناتو آمده و "عبدالله گل" رئیس جمهوری ترکیه نیز تاکید کرده که سپر دفاع موشکی اروپا جهت تهدید هیچ کشوری نیست، هرچند برخی مانند رئیس جمهوری فرانسه علاقمند بودند که در این سند از ایران نام برده شود. ما چند سالی است که از سند امنیتی ترکیه خارج شده ایم و تهدیدی برای ترکها حساب نمی شویم، همچنین ترکها روابط حسنه و نزدیکی با ما دارند و سیاست خارجی شان نیز مبتنی بر سیاست اسلام گرایی و منطقه گرایی است. از این منظر می توان گفت که ترکیه بدنبال استقلال در سیاست خارجی است و این مسئله در برخوردی که آنها با رژیم صهیونیستی داشتند، قابل مشاهده است.
 
به همین دلیل مطرح شدن نام ترکیه برای اجرای سپر موشکی اروپا علیرغم مخالفت مقامهای این کشور بیشتر بعنوان اعمال فشار به آنکارا و تحت الشعاع قرار دادن روابطش با همسایگان ارزیابی می شود. فراموش نکنیم که ترکها در برنامه هسته ای ایران فعالند، بیانیه تهران را امضا کرده اند، در طرح تبادل سوخت هسته ای نقش دارند، مواضعشان به مواضع جمهوری اسلامی نزدیک است و روابط خوب تجاری با ما دارند.