روایتی تلخ از کمربند سبز خیالی تا نخاله های ساختمانی!

به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، استان لرستان به واسطه قرار گرفتن در شرایط خاص جغرافیایی و همچنین اقلیمی از لحاظ محیط زیست انسانی در شرایط بسیار حساسی قرار گرفته است.

این در حالی است که وضعیت استقرار صنایع به دلیل کوهستانی بودن، کمبود سرانه فضای سبز شهری، ‌صنایع آلاینده و وجود کشتارگاههای سنتی، محیط زیست انسانی این استان را در معرض خطر قرار داده است.

یکی از مشکلات زیست محیطی استان لرستان و به ویژه شهرستان خرم آباد حجم بسیار زیاد زباله و نخاله های ساختمانی است که در سالهای اخیر به علت گسترده تر شدن شهرهای استان به چالشی مهم برای محیط زیست شهرهای این استان تبدیل شده است.

در حال حاضر در عمده شهرهای استان با افزایش حجم ساخت و ساز، تعمیرات و آوار برداری از ساختمان های فرسوده روبرو هستیم به طوریکه شهرهای استان به دلیل عدم مدیریت اصولی در این زمینه در محاصره نخاله های ساختمانی قرار گرفته اند.

این در حالیست که طرح کمربند سبز خرم آباد که از سالها پیش در دستور کار مدیران شهری قرار داشت نه تنها پیشرفتی نکرده بلکه اینک جای خود را به کمربندی از نخاله های ساختمانی داده است.

متاسفانه ورودی و خروجی شهر خرم آباد با نخاله های سرگردان این شهر آراسته شده و در برخی از نقاط شهر نیز نخاله های ساختمانی بر آلودگی منظر این شهر افزوده است.

در حالی روزانه دهها تن نخاله ساختمانی در استان لرستان تولید و بدون هیچ گونه نظارتی در حاشیه شهرها انباشته می شوند که در ماده 6 قانون پسماند، صدا و سیما و سایر رسانه هایی که نقش اطلاع رسانی دارند و همه دستگاههای آموزشی و فرهنگی موظف اند که در بحث اطلاع رسانی و آموزش جداسازی صحیح، جمع آوری و بازیافت پسماندها که نخاله های ساختمانی هم جزیی از آن محسوب می شود اقدام و با مراکز مربوطه همکاری کنند.

از سوی دیگر با توجه به زلزله خیز بودن استان لرستان، توجه به برنامه مدیریت آوارهای ساختمانی باید کارشناسانه در دستور کار مدیران این استان قرار بگیرد چرا که اگر حادثه ای رخ دهد، جوامع آماده سریعتر از سایر جوامع قادر به انجام اقدامات مناسب می باشند.

استاد دانشگاه و متخصص آلودگی های محیط زیست در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بازیافت نخاله های ساختمانی از جنبه های زیست محیطی و اقتصادی حائز اهمیت است،گفت: بازیافت نخاله های ساختمانی علاوه بر تولید مواد و انرژی، به حفظ محیط زیست نیز کمک خواهد کرد، چرا که با کاهش استخراج مواد اولیه از منابع طبیعی و نیز کاهش آلودگی های ناشی از تلنبار کردن این مواد در طبیعت، سبب بهبود اکوسیستم های طبیعی می‌شود.

ثمر مرتضوی افزود: از جمله مهمترین مشکلات نخاله های ساختمانی، آلودگی بصری ناشی از حضور آنها در اطراف محل زندگی انسانها و گرد و غبار فراوان ناشی از آنها می باشد.

وی ادامه داد: وجود مواد معلق در هوا علاوه بر آسیب های سیستم تنفسی انسانها، جانوران و حتی فتوسنتز گیاهان در کنار سایر آلاینده ‌های محیطی دارای یک اثر افزایشی سوء‌ بر همه موجودات در معرض این ذرات است.

این استاد دانشگاه و متخصص آلودگی های محیط زیست افزود: بازیافت نخاله‌های ساختمانی در قالب نگهداری، جمع آوری، حمل و نقل، خرید و فروش، دفع، صدور و تخلیه پسماندها در محیط صورت می گیرد که برای هر یک از این عناصر برنامه هایی به اجرا در می‌آید و می تواند برنامه‌های تکمیلی نیز در نظر گرفته شود .

مرتضوی با بیان اینکه مهمترین عامل در ساماندهی مدیریت نخاله های ساختمانی شناخت منابع تولید آنها است، افزود: در این راستا خاکبرداری، تخریب، نوسازی، تعمیرات، حفاری و نخاله های مربوط به فعالیت های صنعتی از مهمترین منابع تولید نخاله ها محسوب می شود.

وی با بیان اینکه از نخاله های ساختمانی می توان به طرق مختلف استفاده کرد، افزود: خاک های تولیدی حاصل از عملیات خاکبرداری با توجه به جنس و مرغوبیت می تواند مصارف مختلفی داشته باشد از جمله به عنوان مخلوط و یا خاک نباتی مورد استفاده قرار گیرند.

مرتضوی با تاکید بر اینکه نخاله های ساختمانی می توانند در توسعه پایدار شهری موثر واقع شوند، یادآور شد: شهرداری ها می توانند در راستای توسعه پایدار شهری برای طراحی پارک ها،تسطیح شیب ها، محوطه سازی و راهسازی از نخاله های ساختمانی به عنوان مصالح پرکننده، زهکش و زیرساز استفاده کنند.

وی با تاکید بر اینکه آمارها مبین آن است که 30 تا 40 درصد گازهای گلخانه ای در زمین ناشی از صنعت ساختمان است، بیان داشت: از سوی دیگر کاهش بینایی به خصوص در زمان کاهش نور خورشید به هنگام طلوع و غروب و تاثیر آن بر تصادفات از دیگر اثرات ذرات معلق در محیط می‌باشد.

ین استاد دانشگاه برای رفع مشکل نخاله های ساختمانی در استان لرستان نیز گفت: با راه اندازی آژانس جمع آوری نخاله های ساختمانی و ضایعات شهرداری که اولین بار در شهر اصفهان شروع به کار کرد می توان گام های موثری در مدیریت این نوع زائدات برداشت.

معاون محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان لرستان در این رابطه در سخنانی در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد با تشریح معضلات موجود در زمینه نخاله ها وزباله های شهری، گفت: اکثر شهرهای استان لرستان در حاشیه رودخانه ها بنا شده اند که عمده این رودخانه ها نیز توسط برخی افراد نا آگاه با آلودگیهای زیادی مواجه می شوند.

مصطفی مصطفی وند یکی از مهم ترین دلایل آلودگی رودخانه های استان را نخاله های ساختمانی دانست و بیان داشت: در حال حاضر این مسئله گریبانگیر عمده شهرهای ما شده است که باید برای مقابله با آن یک برنامه خاص داشته باشیم.

وی با بیان اینکه تنها مدیریت محیط زیست برای مهار این معضل کافی نیست، افزود: در مدیریت شهری نقش دیگر دستگاهها از جمله شهرداری ها، استانداری و جوامع صنعتی نیز بسیار تاثیر گذار است که باید همگی این نهادها با مشارکت و همکاری یک مدیریت منسجم را در حوزه شهری حاکم کنند.

معاون محیط انسانی اداره کل محیط زیست استان لرستان با بیان اینکه ریشه مشکل نخاله های ساختمانی در بافت شهری و سیستم های جایگزین بافت شهری است، عنوان کرد: نخاله های ساختمانی جزء پسماندهای عادی محسوب می شوند و وظیفه مدیریت دفع و دفن، مکانیابی و استقرار نخاله های ساختمانی به عهده شهرداری در شهرها و دهیاری در روستاها است.

وی ادامه داد: متاسفانه شهرداری ها علی رغم چندین بار تذکر و نامه نگاری های محیط زیست هنوز مکانی را برای استقرار نخاله های ساختمانی معرفی نکرده اند که با توجه به این روند ما شاهد این معضل هستیم که در ناهمواری ها و دره های اطراف شهر نخاله های ساختمانی بدون هیچ مدیریتی ریخته می شوند.

مصطفی وند با تاکید بر اینکه باید مردم را ملزم به ریختن نخاله های ساختمانی خود به مکانی خاص کرد، یادآور شد: متاسفانه در این مورد یک خلا قانونی و یا مدیریتی موجود دارد.

معاون محیط انسانی اداره کل محیط زیست استان لرستان ادامه داد: شهرداری ها باید یکسری الزامات داشته باشند و از طریق قانون خاص خود در بحث تخریب، آلایندگی صوتی، آلایندگی گرد و غبار و آلایندگی حین حمل و نقل در سطح شهر و در نهایت به بیرون از شهر اعمال نظارت کنند.

وی با بیان اینکه شهرداری ها در بحث آموزش و اطلاع رسانی در این زمینه ضعیف عمل کرده اند، گفت: شهرداری ها باید در زمینه آموزش فعال باشد و یکسری تدابیر خاص داشته باشند تا افرادی که مشغول نوسازی خانه های خود هستند بدانند نخاله ها را کجا بریزند و اگر در مکان معرفی شده این کار را انجام ندادند با ابزارهای موجود از جمله در بحث صدور پایان کار جریمه شوند.

مصطفی وند با تاکید بر اینکه متخلفین باید بدانند که چه ضربه هایی به محیط زیست شهری وارد می کنند، افزود: نخاله های ساختمانی را می توانند در معدن های متروکه ای که مشکلی ایجاد نمی کند دفن کنند که هنگام بارندگی، آهک و گچ موجود در نخاله ها وارد زمین نشوند.

معاون محیط انسانی اداره کل محیط زیست استان لرستان با بیان اینکه مشکل نخاله ها به یک مدیریت منسجم شهری احتیاج دارد، گفت: در این مدیریت شهری باید شهرداری بیشتر در محور اصلی قرار بگیرد.

مصطفی وند خاطر نشان کرد: اگر شهرداریها و دهیاریها محلهای مورد نظر خود برای دفن نخاله های ساختمانی را به محیط زیست معرفی کنند ما نیز بر اساس ضوابط و استانداردهای زیست محیطی اگر محل مورد نظر مشکلی نداشت مجوز دفن نخاله های ساختمانی را صادر خواهیم کرد.

به هر حال به نظر می رسد با توجه به شرایط خاص آب و هوایی و اقلیمی استان لرستان و افزایش افسار گسیخته نخاله های ساختمانی،‌ برخی از مصالح مهم ساخت و ساز همچون گچ و آهک با اولین باران شسته شده و با ورود به رودخانه ها و سفره های آب زیرزمینی می توانند سلامتی آب های مورد استفاده مردم را به خطر بیاندازند.

از سوی دیگر در صورت ادامه بی توجهی مدیران استان به مقوله بازیافت و مدیریت این پسماندهای شهری، معضل نخاله های ساختمانی نه تنها باعث تخریب زیبایی های شهر می شود بلکه با ادامه این روند برخی مخاطرات سلامت و بهداشت جامعه را نیز تهدید خواهد کرد.

با این اوصاف شهرداری ها و دهیاری ها می توانند با یافتن مکانی که به تایید اداره کل حفاظت محیط زیست استان لرستان رسیده باشد، از رشد و توسعه ناهمگون نخاله های ساختمانی تا حد امکن جلوگیری به عمل آورند.

در حال حاضر به نظر می رسد در استان لرستان با توجه به رشد روز افزون تمایل مردم به تخریب و نوسازی شاهد تولید بالای نخاله های ساختمانی خواهیم بود که اگر شهرداری ها طرحی برای ساماندهی و بازیافت نخاله های ساختمانی نداشته نباشند، در آینده ای نه چندان دور نخاله های ساختمانی برای استان لرستان بحران ساز خواهند شد.

.........................................................

گزارش و عکس: محسن تیزهوش