به گزارش خبرنگار مهر در خرم آباد، گوزن زرد ایرانی با نام علمی Persian Fallow Deer یکی از گونه های منحصر به فرد خانواده گوزن هاست و جثه اش از مرال کوچک تر است. گوزن های زرد نر شاخ های بلند و نسبتا پهنی دارند و رشد شاخ ها از یک سالگی به بعد شروع می شود.
در این گونه زیبا در فصل تابستان رنگ پشت و پهلوها زرد متمایل به قرمز و زیر بدن، کفلها و دم سفید است. در قسمت پشت و پهلوها خالهای سفید مشخصی دارد و وزن این گونه بین 50 تا 130 کیلوگرم است.
زیستگاه کنونی این گونه منحصر به فرد جنگلهای متراکم زاگرس و بیشه زارهای خوزستان است در حالیکه به گفته کارشناسان گوزن زرد ایرانی در حدود 150 سال پیش در جنگلهای انبوه و متراکم لرستان می زیسته که به مرور زمان نسل این گونه در این منطقه از میان رفته است.
با این اوصاف محیط زیست لرستان با تدابیر ویژه ای به دنبال احیا نسل این گونه در جنگلهای استان است تا بار دیگر گوزن زرد بازگشت به سرزمین نیاکانش را جشن بگیرد.
ایجاد سایت گوزن در قالب پیشنهادات دور سوم سفر به لرستان
مدیر کل محیط زیست استان لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد د سخنانی اظهار داشت: ایجاد سایت گوزن زرد در منطقه "کلدر" در این استان در مرحله مطالعه و امکان سنجی قرار دارد.
محمد حسین بازگیر ادامه داد: این در حالی است که ایجاد این سایت در مصوبات دور سوم سفر هیئت دولت به استان نیز پیشنهاد شده و جزء پیشنهادات نهایی سفر نیز قرار گرفته است.
وی ایجاد سایت گوزن زرد را زمینه ساز احیا نسل این گونه منحصر به فرد در لرستان دانست و یادآور شد: برای اجرای فاز اولیه این پروژه اعتباری بالغ بر دو میلیارد تومان پیشنهاد شده است.
برای اطلاع از وضعیت منطقه کلدر و قابلیت های این منطقه برای ایجاد سایت گوزن زرد به سراغ یکی از متخصصان محیط زیست رفتیم. دکتر بهروز بهروزی راد دارای دکترای علوم محیط زیست و از اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز و از چهره های برجسته در حوزه محیط زیست است.
یک متخصص محیط زیست: کلدر قابلیت ایجاد سایت گوزن زرد را دارد
وی در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد اظهار داشت: در بازدیدهایی که از منطقه کلدر استان لرستان داشتم این منطقه علاوه بر اینکه سیمای خوبی دارد با خواسته های گوزن زرد نیز مطابقت دارد.
بهروزی راد خواسته های گوزن زرد را شامل آب، غذا، پناهگاه و امنیت دانست و بیان داشت: منطقه در نظر گرفته شده برای ایجاد سایت گوزن زرد علاوه بر اینکه به لحاظ حضور ماموران محیط زیست از نظر امنیتی مشکلی ندارد از نظر پناهگاه نیز با توجه به توپوگرافی منطقه و پوشش انبوه درختان بلوط دارای ویژگیهای لازم است.
وی با اشاره به وسعت نزدیک به 300 هکتاری منطقه در نظر گرفته شده، بیان داشت: این وسعت برای نگهداری 15 گوزن کفایت می کند.
این استاد دانشگاه تنها مشکل منطقه را نبود منبع طبیعی آب دانست و بیان داشت: باید به صورت مصنوعی در سطح منطقه منبع آب ایجاد شود که اگر این امر محقق شود گوزن زرد می تواند در این منطقه پرورش داده شود.
گوزن زرد بعد از 100 سال به زیستگاه اجدادی اش بازمی گردد
بهروزی با اشاره به برگرداندن گوزن زرد به زیستگاه اجدادی اش، یادآور شد: دامنه های زاگرس در لرستان و بلوط زارهای این منطقه در حدود 100 تا 150 سال پیش زیستگاه گوزن زرد بوده است و از نظر ژنتیکی این گونه باید با خلق و خوی این منطقه آشنا باشد.
وی با تاکید بر ضرورت مدیریت کردن منطقه پس از ایجاد سایت، خاطر نشان کرد: باید تلاش شود بعد از افزایش جمعیت گوزن زرد در سایت ایجاد شده تعدادی از گوزن ها در طبیعت رهاسازی شوند وگرنه در غیر این صورت این پروژه هم راه به جایی نخواهد برد.
این متخصص محیط زیست با اشاره به تجربیات مشابه در این زمینه، یادآور شد: ما در مناطق مختلف داریم که گوزن زرد را محصور می کنند و در اسارت و با تغذیه دستی تعداد این گونه افزایش می یابد ولی پس از رهاسازی این گونه در طبیعت دوام نمی آورد چرا که شرایط زندگی در طبیعت را فراموش کرده است.
بهروزی تصریح کرد: اگر این موضوع در مورد سایت گوزن زرد در لرستان هم تکرار شود ما تنها یک کلونی از گوزن زرد داریم که برای دیدن افراد به عنوان نمادی از کوههای زاگرس قابل استفاده است.
گوزن زرد هم اکنون تنها در کرخه وجود دارد
وی با تاکید بر اینکه پس از افزایش تعداد گوزن زرد باید این گونه در طبیعت رهاسازی شود، یادآور شد: در حال حاضر گوزن زرد به صورت حیات وحش تنها در حوزه دز و کرخه جود دارد که مطابق آماری نه چندان دقیق با توجه به مطالعاتی که خودم در طبیعت کرخه انجام دادم این تعداد بین 30 تا 32 راس تخمین زده می شود.
این استاد دانشگاه فزود: این در حالی است که به صورت کلونی این گونه در مناطق مختلف کشور از جمله میانکتل فارس، دشت ناز ساری، جزیره اشک دریاچه ارومیه، جزیره کبودان و در کرخه خوزستان در حصار نگهداری می شود.
نگهداری گوزن زرد تاکنون بابرنامه نبوده است
بهروزی با تاکید بر اینکه در برخی از این مناطق کار نگهداری و پرورش گوزن زرد خیلی با برنامه نبوده است، یادآور شد: این موضوع از یک نظر برای گوزن زرد خطرناک است چرا که با استمرار این روند ممکن است ما در این سایت ها پس از چند نسل دیگر همان گوزن زرد با ژن خالص را نداشته باشیم.
وی ادامه داد: البته از سوی دیگر نیز می توان حداقل با نگهداری این گونه در کلونی ها از انقراض نسل گوزن زرد جلوگیری کرد.
این متخصص محیط زیست با بیان اینکه نگهداری گوزن زرد در اسارت از سال 1335 در ایران شروع شده است، بیان داشت: این در حالی است که با گذشت بیش از 50 سال ما هنوز نتوانسته ایم گوزن زرد را زیاد کنیم و به زیستگاه اصلی اش بازگردانیم.
بهروزی به اشاره به دلایل عدم موفقیت ین پروژه ها تاکنون بیان داشت: از نظر علمی این موضوع از دو جهت قابل بررسی است یکی اینکه یا مکان های نگهداری این گونه مناسب نبوده است و یا اینکه طرز نگهداری از گوزن زرد علمی و اصولی نبوده است به طوریکه این گونه پس از رهاسازی در طبیعت به راحتی از بین می رود چرا که به دلیل نوع نگهداری شکارچیان طبیعت را نمی شناسد.
گوزن زرد در طبیعت حال احیا نیست/ امید احیا گوزرن زرد به سایت کلدر
وی با تاکید بر اینکه گوزن زرد در حال حاضر در طبیعت ایران در حال احیا نیست، خاطر نشان کرد: اگر این پروژه ها منجر به این می شد که حداقل 25 راس از گوزن زرد در طبیعت رهاسازی می شد و زنده می ماند آنگاه این امید وجود داشت که بگوییم گوزن زرد در طبیعت ایران در حال احیا است.
این استاد دانشگاه با تاکید بر در معرض انقراض بودن این گونه در طبیعت، یادآور شد: از نظر تعریف های جهانی هم گونه ای که در اسارت و در کلونی زنده نگه داشته شده از خطر انقراض نرهیده است.
بهروزی با اشاره به امیدواری ها در مورد ایجاد سایت گوزن زرد در منطقه کلدر لرستان، بیان داشت: ما این امید را داریم که در این منطقه پرورش گوزن زرد از حالت دامداری به پرورش و تکثیر در شرایط طبیعی تبدیل شود.
وی ابراز امیدواری کرد ایجاد سایت گوزن زرد در استان لرستان به عنوان زادگاه نیاکان این گونه منحصر به فرد زمینه احیا نسل این گونه زیبا را فراهم سازد.
.....................................
گزارش: صدیقه حسینی
نظر شما