استادان موسیقی و مداحی

در سالها و دهه ها اخیرکه نمودهای مختلف زندگی شهری با تمامی ویژگیهایش از جمله دستاوردهای تکنیکی و فناوری های ارتباطی،الگو پذیری،افزایش شتاب تحولات،کمرنگ شدن سنتها و...وهمچنین تهاجمات فرهنگی به شکلهای متنوع بروز یافته و سیمای زندگی مردم جوامع مختلف را دستخوش تغییر و تحولات اساسی کرده است بسیاری از شاکله های فرهنگی و هنری که در تعامل و ارتباطی تنگاتنگ همزیستی داشته و تولیداتی همسنخ و در جهت اغنای فرهنگی در کشور همراه داشته دچار تزلزل و از هم گسیختگی شده است.
 

این سستی و تزلزل در ابعاد مختلف رخ داده و به مرور زمان و همزمان با وخامت اوضاعی که در تولیدات به اصطلاح فرهنگی روی داده قابل مشاهده و لمس است به طوری که این تشخیص و ممیزی از سطح کارشناسان به سطح عمومی کشیده شده و تا حدی مردم و عوام را نیز با واکنش هایی وا داشته است.
 
نوحه خوانی،مرثیه خوانی،مقتل خوانی و ...وبه طور کلی مداحی - که غلط مصطلحی برای القای واژه های یاد شده است – از جمله همین امور است که به علت بی توجهی به مبانی و اصول بنا شده به ابتذال کشیده شده است و زنگ خطر را برای متولیان امور فرهنگی به صدا درآورده است.
 
بر خلاف اینکه عده ای چنین می اندیشند که مداحی و تولید آثار مذهبی مقطعی و دوره ای و دارای تاریخ مصرفی چند روزه (ایام سوگواری) است و متولیان آن را باید فقط در نهادها و دستگاههای مرتبط با مساجد و مداحان جستجو کرد باید به این نکته انگشت تاکید گذاشت که همه دستگاههای فرهنگی کشور و تمامی دستگاههایی که به نوعی مسئولیت هنرهای نمایش و موسیقی را برعهده دارند موظف و مکلف به رسیدگی به این معضل هستند تا با آسیب شناسی کارشناسانه و با بهره گیری از متخصصان و هنرمندان به بازسازی ساختار و پروسه تولید آثار مذهبی بپردازند تا شاید با گذشت یک دوره چند ساله و تعلیم یک نسل، آب رفته را به جوی بازگردانند.
 

در گذشته های نه چندان دور همان استادان و بزرگانی که موسیقی ردیف دستگاهی را تدریس می کردند و استادانی چون بنان،ادیب،تاج اصفهانی و... را تعلیم می دادند مداحان و تعزیه خوانان را نیز با توجه به آداب عزا و مرثیه به حضور می پذیرفتند و آنان را به ظرایف و دقایق آواز خوانی و سپس مرثیه سرایی و مداحی آشنا می کردند ؛پرواضح است که گاه این تعلیم و تعلم بر و باری دوطرفه می داد چنانچه  برخی از بزرگان آواز نیز از خانواده و خاندان مداحان نشو نما یافته و به جامعه معرفی می شدند.
 
متاسفانه این تعامل وهمزیستی پر برکت سالهاست که رنگ باخته و مغفول واقع شده است به طوری که بسیاری از مداحان و مرثیه خوانان بویژه در بین نسل نو و جوانان هیچ آشنایی و اشرافی به موسیقی و آواز ندارند و به تبع آن با شعر و ارتباط آن با موسیقی بیگانه اند و فن تلفیق کلام و نوا را نیز نمی دانند حال آنکه اولین و مهمترین و به عبارت بهتر و دقیق تر تنها ابزار ارائه مداحی و مرثیه خوانی تسلط به "نوا" و صدای خوش و آواز ایرانی است و حضور در صحنه بدون این ابزارقطعا مصداق همان جمله معروف سعدی است که :"..گرتوقرآن بدین نمط خوانی ببری رونق مسلمانی" .